QUAN ĐIỂM: Đảng NZ First muốn bắt buộc tham gia KiwiSaver. Tuy nhiên, Giáo sư Kinh tế Michael P. Cameron cho rằng, tăng cường Quỹ Super mới là lựa chọn tốt hơn.
Dân số già hóa không tiết kiệm đủ nhanh cho tuổi nghỉ hưu đang được ví như một “quả bom hẹn giờ” và một cuộc khủng hoảng cận kề, khiến nhiều người New Zealand đối mặt với viễn cảnh khó khăn khi họ ngừng làm việc.
Vì vậy, tại hội nghị thường niên gần đây của đảng, lãnh đạo NZ First Winston Peters đã đưa ra một đề xuất đúng trọng tâm: cải tổ lớn KiwiSaver. Theo kế hoạch này, việc tham gia sẽ trở thành bắt buộc, và mức đóng góp tối thiểu từ cả người lao động và người sử dụng lao động sẽ tăng lên 8% thu nhập, sau đó là 10%.
Để giảm bớt gánh nặng cho tiền lương và chi phí doanh nghiệp, ông Peters đề xuất cắt giảm thuế cho các thành viên và nhà tuyển dụng tham gia KiwiSaver. Những đề xuất này vượt xa mức tăng đóng góp tối thiểu của KiwiSaver đã được dự kiến trong ngân sách, từ 3% lên 3,5% vào tháng 4/2026 và 4% vào tháng 4/2028.
Mặc dù có nhiều lập luận hợp lý để thúc đẩy KiwiSaver, nhưng có một lựa chọn tốt hơn: tăng cường đóng góp của chính phủ vào Quỹ Hưu trí New Zealand (Super Fund) – một quỹ đã và đang hoạt động rất hiệu quả theo tiêu chuẩn thế giới.
Một quỹ hoạt động hàng đầu
New Zealand tiết kiệm cho lương hưu tương lai theo hai cách riêng biệt: KiwiSaver, chương trình tiết kiệm hưu trí tự nguyện chủ yếu được tài trợ thông qua đóng góp của người lao động và người sử dụng lao động; và Quỹ Super, một công cụ đầu tư của Nhà nước được thành lập để giảm bớt gánh nặng thuế trong tương lai cho hệ thống lương hưu công cộng phổ quát.
Hai quỹ này có mục đích và tác động phân phối khác nhau, điều này rất quan trọng khi quyết định nên ưu tiên hỗ trợ công quỹ cho quỹ tiết kiệm hưu trí nào tiếp theo.
KiwiSaver được thiết kế chủ yếu để xây dựng số dư hưu trí cho các hộ gia đình (với quyền rút tiền sớm để đặt cọc mua nhà lần đầu). Theo thiết kế, các khoản đóng góp tỷ lệ thuận với tiền lương. Người có thu nhập cao hơn đóng góp và tích lũy nhiều hơn.
Ngược lại, Quỹ Super là một quỹ tài sản quốc gia và tài trợ một phần cho các khoản thanh toán lương hưu. Do đó, mỗi đô la bổ sung mà quỹ kiếm được cuối cùng sẽ hỗ trợ một khoản phúc lợi được chi trả về cơ bản là ngang bằng cho tất cả người về hưu.
Chỉ riêng về mặt đầu tư, đã có lý do thuyết phục để chuyển thêm nguồn lực công vào Quỹ Super. Các quỹ KiwiSaver cũng tạo ra lợi nhuận đầu tư, nhưng những lợi nhuận đó không thể sánh bằng với lợi nhuận mà Quỹ Super đạt được.
Các nhà phân tích quỹ đầu tư quốc gia độc lập Global SWF đã công nhận Quỹ Super là quỹ tài sản quốc gia hoạt động hiệu quả nhất thế giới trong cả hai giai đoạn 10 và 20 năm. Trong 20 năm tính đến tháng 6/2024, quỹ này đã mang lại lợi nhuận 10,03% mỗi năm sau khi trừ chi phí. Con số này vượt trội so với mức lợi nhuận trung bình 10 năm của KiwiSaver (đối với các quỹ tăng trưởng rủi ro cao hơn) là 8,3%.
Tất nhiên, hiệu suất trong quá khứ không phải là sự đảm bảo. Nhưng nếu New Zealand muốn có nhiều quỹ nhất cho tuổi nghỉ hưu trong tương lai, có vẻ như Quỹ Super có thể là một lựa chọn tốt hơn KiwiSaver.
Lương hưu công bằng hơn
Vì các khoản đóng góp vào KiwiSaver là một tỷ lệ phần trăm của tiền lương và việc tham gia gắn liền với việc làm, nên việc tăng mức đóng góp tối thiểu (ngay cả khi được bù đắp một phần bằng việc cắt giảm thuế) có xu hướng làm tăng số dư nhiều nhất cho những người có thu nhập cao và những người có sự nghiệp không bị gián đoạn.
Sự bất bình đẳng này càng trầm trọng hơn bởi số lượng thành viên KiwiSaver không đóng góp gì trong bất kỳ năm nào, chiếm 30% tổng số thành viên trong giai đoạn 2024-2025.
Ngược lại, một đô la được đóng góp vào Quỹ Super nằm trong bảng cân đối kế toán của Nhà nước và giúp tài trợ cho một khoản lương hưu phổ quát mà mọi người về hưu đủ điều kiện đều nhận được.
Nếu chúng ta muốn giảm bất bình đẳng về nguồn lực hưu trí, thì thay vì cắt giảm thuế để tăng đóng góp vào KiwiSaver, chính phủ nên đưa một lượng tiền tương đương vào Quỹ Super – mà không cần cắt giảm thuế.
Tất nhiên, KiwiSaver không chỉ đơn thuần là quỹ hưu trí. Việc cho phép rút tiền sớm để mua nhà lần đầu hỗ trợ quyền sở hữu nhà, điều này tự nó cải thiện phúc lợi khi về hưu. Việc bắt buộc đóng góp (và với mức lớn hơn) cũng có thể cải thiện khả năng phục hồi tài chính dài hạn cho nhiều hộ gia đình.
Nhưng những mục tiêu đó dường như không phải là trọng tâm của đề xuất chính sách của NZ First. Thay vào đó, ông Peters lập luận rằng họ sẽ “biến KiwiSaver thành một thực thể sở hữu tài sản nghiêm túc của New Zealand”.
New Zealand đã có một thực thể sở hữu tài sản nghiêm túc. Tính đến tháng 6/2024, Quỹ Super có tổng tài sản 76 tỷ NZD, trong đó 8 tỷ NZD được đầu tư trong nước.
Nhắm vào vấn đề cốt lõi
Ủy ban Hưu trí đã đưa ra một lập luận mạnh mẽ về việc tăng đóng góp vào KiwiSaver, và chính phủ đã lắng nghe. Tuy nhiên, ủy ban chỉ đề xuất tăng đóng góp cá nhân lên 4% và không đề xuất tài trợ các khoản đóng góp bổ sung thông qua việc cắt giảm thuế.
Gạt sang một bên vấn đề về khả năng chi trả của các đợt cắt giảm thuế do NZ First đề xuất, việc tài trợ các khoản đóng góp KiwiSaver tăng lên thông qua cắt giảm thuế về cơ bản cũng giống như việc chính phủ tự tiết kiệm.
Mặt khác, việc tăng đóng góp vào Quỹ Super sẽ hỗ trợ quỹ tài sản quốc gia hoạt động tốt nhất thế giới (trong dài hạn), nhắm vào vấn đề cốt lõi mà quỹ được tạo ra để giải quyết, và mang lại lợi ích đồng đều hơn cho những người về hưu trong tương lai.
Trong bối cảnh hiện tại, khi các khoản đóng góp vào KiwiSaver đã được định sẵn để tăng lên, Quỹ Super có vẻ là lựa chọn tốt hơn.
Michael P. Cameron là Giáo sư Kinh tế tại Đại học Waikato. Bài viết này được tái bản từ The Conversation theo giấy phép Creative Commons.
Theo 1news.co.nz