NGÀY NGÂN SÁCH 2025
Theo khảo sát của RNZ-Reid Research, nhiều người dân đổ lỗi cho liên minh cầm quyền về nền kinh tế New Zealand đang gặp khó khăn hơn là chính phủ Lao động tiền nhiệm.
Và cử tri đang ngày càng bi quan hơn về định hướng phát triển của đất nước.
Trò đổ lỗi kinh tế đã gia tăng trong những tháng gần đây, khi chính phủ thừa nhận thời điểm hiện tại rất khó khăn nhưng lại cho rằng chính phủ tiền nhiệm đã để lại một mớ hỗn độn mà họ phải dọn dẹp.
Trong khi đó, phe đối lập hiện tại bác bỏ điều này, nói rằng liên minh cầm quyền đã có đủ thời gian để chịu trách nhiệm và đã đưa ra những lựa chọn sai lầm.
Trong cuộc khảo sát mới nhất, 1000 cử tri đã được hỏi: “Bạn cho rằng ai chịu trách nhiệm chính về nền kinh tế New Zealand đang gặp khó khăn hiện nay?”.
37,6% số người được hỏi cho rằng chính phủ liên minh hiện tại chịu trách nhiệm (gồm các đảng Quốc gia, ACT và New Zealand First), trong khi 30,8% đổ lỗi cho chính phủ tiền nhiệm (đảng Lao động, với sự ủng hộ từ đảng Xanh).
23,9% cho rằng cả hai đều chịu trách nhiệm ngang nhau.
4,8% nói không ai chịu trách nhiệm, trong khi 2,9% cho biết họ không rõ.
Kết quả phân chia theo xu hướng đảng phái phần lớn tuân theo đường lối của các đảng, với những người tuyên bố sẽ bỏ phiếu cho các đảng cánh tả có xu hướng đổ lỗi cho chính phủ hiện tại nhiều hơn.
Tương tự, những người ủng hộ các đảng trong liên minh phần lớn đổ lỗi cho chính phủ tiền nhiệm.
Tuy nhiên, 35,1% cử tri của đảng New Zealand First cho rằng cả hai chính phủ đều đáng trách – con số này không quá xa so với tỷ lệ những người ủng hộ đảng này đổ lỗi cho chính phủ tiền nhiệm, là 39,9%.
Nhiều người cảm thấy đất nước đang đi sai hướng hơn trước đây.
Mỗi cuộc Khảo sát RNZ-Reid Research đều hỏi cử tri cảm nhận của họ về định hướng hiện tại của New Zealand.
Cử tri được hỏi: “Theo ý kiến của bạn, dưới chính phủ hiện tại, bạn có nghĩ New Zealand đang đi đúng hay sai hướng không?”
48,9% tin rằng đất nước đang đi sai hướng.
34% cho rằng đang đi đúng hướng.
15% nói không đúng cũng không sai hướng, trong khi 2,1% cho biết họ không rõ.
Điều này đưa chỉ số “đúng hướng – sai hướng” xuống mức ròng -14,9, giảm so với cuộc khảo sát trước đó vào tháng 5 là -8,8. Cuộc khảo sát tháng 3 có mức ròng là +2,9.
Phân tích theo đảng phái, 72,2% người ủng hộ đảng Quốc gia nghĩ rằng đất nước đang đi đúng hướng, tương tự là 59,3% người ủng hộ đảng ACT.
Tuy nhiên, lời khen của họ ở mức vừa phải: 63,5% người ủng hộ đảng Quốc gia nghĩ rằng đất nước ‘phần lớn’ đi đúng hướng, so với 9,3% cho rằng ‘hoàn toàn’ đúng hướng.
54% người ủng hộ đảng ACT nghĩ rằng mọi thứ ‘phần lớn’ đi đúng hướng. Chỉ 5,3% ủng hộ rằng ‘hoàn toàn’ đúng hướng.
Điều thú vị là, nhiều người ủng hộ đảng New Zealand First lại cho rằng đất nước đang đi sai hướng hơn là đúng hướng: 46,7% sai, so với 30% đúng.
Không ngạc nhiên, những người ủng hộ đảng Lao động, đảng Xanh và Te Pāti Māori đều tin rằng đất nước đang đi sai hướng: lần lượt là 76,6%, 79,6% và 77,2%.
Cử tri đảng Xanh có nhiều khả năng nói rằng đất nước ‘hoàn toàn’ đi sai hướng (50,1%) hơn là ‘phần lớn’ đi sai hướng (29,5%).
Điều tương tự cũng có thể nói về những người ủng hộ Te Pāti Māori (55,2% nói ‘hoàn toàn’ sai hướng, 22% nói ‘phần lớn’ sai hướng).
Những người ủng hộ đảng Lao động ôn hòa hơn, với 47% nói ‘phần lớn’ sai hướng, so với 29,6% cảm thấy đất nước ‘hoàn toàn’ đi sai hướng.
CÁC ĐẢNG NÓI GÌ?
Đảng Quốc gia vẫn kiên định lập trường, với lãnh đạo Christopher Luxon tiếp tục nói về những gì chính phủ “thừa hưởng”, đồng thời đổ lỗi cho các yếu tố bên ngoài như thuế quan của Mỹ.
Ông nói: “Chúng tôi đã thừa hưởng cuộc suy thoái lớn nhất trong 35 năm. Chúng tôi thừa hưởng hậu quả kéo dài của Covid, và chúng tôi đã thừa hưởng một tình hình liên quan đến thuế quan, vốn đã gây ra rất nhiều bất ổn trên toàn thế giới cũng như ở New Zealand.”
“Nhưng nói đi cũng phải nói lại, tôi nghĩ New Zealand có một tương lai tuyệt vời phía trước, và đó là lý do tại sao chúng tôi đã làm việc rất chăm chỉ để đảm bảo rằng chúng tôi sẽ khắc phục nền kinh tế.”
Ông Luxon cho biết lạm phát hiện đã nằm trong giới hạn mục tiêu, lãi suất đang giảm và tỷ lệ thất nghiệp sẽ giảm từ mức đỉnh trong những tháng tới.
“Công việc của chúng tôi là làm mọi thứ có thể để đảm bảo chúng tôi đang thúc đẩy tăng trưởng kinh tế. Một nền kinh tế phát triển chính là cách người dân New Zealand tiến lên. Đó là cách họ có thêm tiền trong túi. Đó là cách họ có thể chi trả những thứ họ muốn. Và đó là điều chúng ta phải cùng nhau thực hiện.”
Lãnh đạo đảng Lao động Chris Hipkins cho rằng New Zealand đang thụt lùi, và chính phủ hiện tại chỉ thích đổ lỗi cho chính phủ tiền nhiệm hơn là thực sự hành động để giải quyết vấn đề.
Ông nói: “Đảng Quốc gia đã cầm quyền gần hai năm nay. Tất cả những gì họ dường như muốn làm là tìm kiếm lỗi lầm và lý do, thay vì các giải pháp cho vấn đề mà đất nước đang đối mặt.”
Mặc dù điều kiện kinh tế có thể cải thiện vào thời điểm bầu cử tiếp theo, ông Hipkins không nghĩ cử tri sẽ thấy sự khác biệt.
“Nếu xét về xây dựng nhà ở, một nửa sự sụt giảm trong xây dựng nhà ở năm ngoái là do chính phủ gây ra. Đây là một chính phủ đang làm cho tình hình kinh tế tồi tệ hơn, chứ không phải tốt hơn, đối với người dân New Zealand. Và tôi nghĩ người dân có thể thấy điều đó.”
Lãnh đạo đảng ACT David Seymour cho biết người dân đang bỏ phiếu dựa trên tình hình kinh tế, và điều đó cũng sẽ diễn ra trong một năm tới.
Ông lạc quan rằng những nỗ lực của chính phủ nhằm kiềm chế chi phí và cắt giảm các thủ tục rườm rà sẽ mang lại hiệu quả, nhưng thừa nhận người dân vẫn chưa cảm nhận được điều đó.
Ông nói: “Các vấn đề là vấn đề nếu cử tri nói đó là vấn đề. Và hiện tại, vấn đề số một là, bạn biết đấy, chúng ta đã trải qua khoảng ba năm lạm phát cao. Lạm phát đó phần lớn đã dừng lại, nhưng nó chưa đảo ngược. Vì vậy, giá cả vẫn cao.”
Ông Seymour cho biết, mặc dù “câu trả lời của giới học thuật, kinh tế học” là tình trạng kinh tế hiện tại do nhiều yếu tố gây ra, nhưng người dân quan tâm hơn đến việc chính phủ đang làm gì để giải quyết.
“Chúng tôi đang cắt giảm lãng phí chi tiêu. Điều đó có nghĩa là ít áp lực hơn lên lạm phát và lãi suất, có nhiều tiền hơn để chi tiêu vào cuối tuần. Chúng tôi đang cắt giảm các thủ tục rườm rà. Điều đó có nghĩa là dễ dàng hơn để bắt đầu và xây dựng mọi thứ để người dân thực sự có việc làm. Và chúng tôi cũng đang xây dựng các kết nối của mình với phần còn lại của thế giới, và cơ sở hạ tầng của chúng tôi ở New Zealand.”
Lãnh đạo đảng New Zealand First Winston Peters thừa nhận kết quả khảo sát rộng hơn của liên minh là do chi phí sinh hoạt và nền kinh tế đang gặp khó khăn.
“Chúng tôi luôn tin vào điều đó. Đó là lý do tại sao chúng tôi đã vận động trong cuộc bầu cử vừa qua để nói về việc di sản mà chúng tôi sẽ nhận được tồi tệ đến mức nào, rằng chi phí sinh hoạt tăng vọt. Lạm phát tăng vọt, ít nhất chúng tôi đã kiềm chế được điều đó.”
Đảng Xanh cho biết các cuộc khủng hoảng như tình trạng vô gia cư và bất bình đẳng ngày càng trầm trọng đều do liên minh cầm quyền gây ra.
Đồng lãnh đạo Marama Davidson nói rằng chính phủ đã bỏ mặc các cộng đồng “đấu tranh để giành giật từng mảnh vụn” trong khi thay đổi khung công bằng lương, khôi phục khả năng khấu trừ lãi suất cho chủ nhà và cắt giảm thuế tiêu thụ đặc biệt đối với các sản phẩm thuốc lá làm nóng.
“Người dân có thể thấy rằng đó là những quyết định mà chính phủ này đã đưa ra, và không có gì phải nghi ngờ về việc họ cổ vũ cho lòng tham của doanh nghiệp hơn là nhu cầu của cộng đồng.”
Bà đổ lỗi cho “các chính phủ kế nhiệm” đã giữ của cải trong tay một số ít người, nhưng chính phủ hiện tại đã làm cho tình hình tồi tệ hơn.
Te Pāti Māori từ chối phỏng vấn.
Cuộc khảo sát 1000 người này được thực hiện bởi Reid Research, sử dụng phương pháp lấy mẫu theo hạn ngạch và điều chỉnh trọng số để đảm bảo đại diện cho các nhóm tuổi, giới tính và địa lý. Cuộc khảo sát được tiến hành thông qua phỏng vấn trực tuyến từ ngày 4 đến 12 tháng 9 năm 2025 và có sai số tối đa là +/- 3,1% với độ tin cậy 95%.
Theo rnz.co.nz