Chính phủ đã cho biết sẵn sàng hỗ trợ các dự án điện lớn bằng nguồn đầu tư mới, dù các câu hỏi về quy mô, thời điểm hay số tiền cụ thể vẫn chưa có lời đáp.
Cam kết này là một phần trong phản ứng được mong đợi từ lâu của liên minh cầm quyền đối với cuộc rà soát toàn diện ngành điện, vốn được thúc đẩy sau khi tình trạng thiếu hụt đẩy giá điện bán buôn tăng cao.
Gói biện pháp này – dù không phải là một cuộc cải tổ lớn – cũng bao gồm các bước hướng tới một cơ sở nhập khẩu khí đốt mới và tăng cường quyền hạn cho Cơ quan Điện lực.
Trong một tuyên bố được đưa ra sáng thứ Tư, Bộ trưởng Tài chính Nicola Willis cho biết bà đã gửi thư tới ba công ty điện lực thuộc sở hữu một phần của nhà nước – Genesis, Mercury và Meridian – để làm rõ rằng chính phủ sẽ tham gia vào bất kỳ đợt huy động vốn nào cần thiết cho các dự án lớn mới.
Bà cho biết động thái này nhằm chấm dứt mọi nghi ngờ rằng chính phủ sẽ không chi thêm tiền, điều vốn đã cản trở đầu tư vào các dự án phát điện mới.
“Chúng tôi muốn điều chỉnh nhận thức đó,” bà Willis nói.
“Chính phủ cam kết duy trì 51% cổ phần theo quy định pháp luật trong các công ty theo mô hình sở hữu hỗn hợp (MOM), và chúng tôi chấp nhận rằng sẽ cần phải tham gia vào bất kỳ đợt tăng vốn nào cần thiết cho các khoản đầu tư lớn mới.
“Chúng tôi hoàn toàn sẵn lòng làm điều này, nếu các đề xuất khả thi.”
Phát biểu trước truyền thông sáng thứ Tư, bà Willis cho biết không có “một giải pháp thần kỳ” nào để khắc phục những thách thức về khả năng chi trả năng lượng.
“Chúng tôi là nhà đầu tư lớn nhất vào sản xuất điện ở New Zealand, vì vậy các tín hiệu đầu tư của chúng tôi thực sự quan trọng.”
Khi đang phát biểu, bà nhận thấy đèn trong phòng đã mờ đi – gợi ý rằng đó là “một phép ẩn dụ… cho tương lai năng lượng của New Zealand nếu chúng ta không thực hiện những thay đổi được đề xuất hôm nay.”
Bộ trưởng Năng lượng Simon Watts cho biết New Zealand cần nguồn cung dự phòng đáng tin cậy hơn cho những năm khô hạn, khi thủy điện và điện gió không thể đáp ứng nhu cầu.
Ông cho biết một quy trình đấu thầu mới cho nhà ga nhập khẩu khí tự nhiên hóa lỏng (LNG) sẽ bắt đầu vào tuần tới. Kế hoạch là hoàn thành kịp thời cho mùa đông năm 2027.
Các quan chức cũng được giao nhiệm vụ tham vấn ngành công nghiệp để đưa ra các đề xuất nhằm tăng cường sản xuất điện.
“Không có gì bí mật khi hệ thống năng lượng của chúng ta đang chịu áp lực đáng kể,” ông Watts nói với truyền thông, cùng với bà Willis, vào thứ Tư.
Báo cáo đã phát hiện gì – và những gì chính phủ không làm
Cuộc rà soát – do công ty tư vấn Frontier Economics thực hiện – đã đưa ra một loạt khuyến nghị, nhưng không phải tất cả đều được chính phủ chấp thuận.
Báo cáo của Frontier chỉ ra rằng quyền sở hữu của chính phủ trong các công ty sản xuất kiêm bán lẻ điện (gentailers) có thể “làm sai lệch kết quả đầu tư” bằng cách tạo ra nhận thức rằng họ không thể huy động vốn hoặc đầu tư vào các dự án quy mô lớn.
Báo cáo thậm chí còn đề xuất chính phủ thoái vốn khỏi các công ty sản xuất kiêm bán lẻ điện, để tạo cho họ sự linh hoạt hơn trong việc huy động vốn và thực hiện các khoản đầu tư lớn hơn.
Frontier cũng đề xuất thành lập một Cơ quan Hoàng gia mới chịu trách nhiệm về nhiên liệu nhiệt điện và công suất ổn định.
Chính phủ cũng không chấp nhận khuyến nghị của Frontier về việc loại bỏ điện khỏi Chương trình Giao dịch Phát thải và sáp nhập Cơ quan Điện lực với Công ty Công nghiệp Khí đốt.
Thay vào đó, Cơ quan Điện lực sẽ được trao quyền mạnh hơn, với các hình phạt tăng cường cho hành vi vi phạm quy tắc, quyền thu thập thông tin và quyền giám sát rộng hơn. Dự luật tăng cường quyền hạn của EA dự kiến sẽ được trình vào quý 2 năm 2026.
Ông Watts cho biết phương pháp tiếp cận thị trường đã hoạt động “phần lớn”, nhưng có thể hoạt động tốt hơn.
“Người dân New Zealand xứng đáng có niềm tin rằng các vấn đề trong hệ thống năng lượng và những thách thức mà hệ thống năng lượng đang đối mặt sẽ không tái diễn. Để làm được điều này, chúng ta cần áp đặt các biện pháp bảo vệ mạnh mẽ hơn nhằm đảm bảo thị trường điện mang lại kết quả tốt hơn cho người tiêu dùng.”
Ông Watts cũng cho biết Transpower sẽ áp dụng “một cách tiếp cận kỹ lưỡng và tinh vi hơn để giám sát các rủi ro an ninh năng lượng, nhằm tránh việc thị trường bị động trước những khoảng trống trong nguồn cung.”
Khuyến nghị sáp nhập 29 doanh nghiệp phân phối điện (EDB) khác nhau thành năm doanh nghiệp lớn cũng sẽ không được thực hiện.
Chính phủ cho biết, thay vì sáp nhập, sẽ có sự tiêu chuẩn hóa và hợp tác nhiều hơn. Các doanh nghiệp này sẽ được Bộ Kinh doanh, Đổi mới và Việc làm (MBIE) và Cơ quan Điện lực đặt ra các cột mốc, với khả năng bị bắt buộc thực hiện nếu các mạng lưới không đạt được mục tiêu.
‘Chúng ta cần giữ cho đèn luôn sáng’
Ông Watts nói rằng một năm khô hạn như năm 2024 không được phép tái diễn, và dù New Zealand đang đứng trước ngưỡng cửa bùng nổ điện tái tạo, các lựa chọn dự phòng đáng tin cậy vẫn rất cần thiết.
“Cuộc rà soát hiệu suất thị trường điện do Frontier Economics thực hiện đã xác nhận rằng thị trường đã thất bại trong việc đầu tư vào nhiên liệu dự phòng và sản xuất điện mà chúng ta cần để duy trì hoạt động chiếu sáng và nền kinh tế trong những năm khô hạn,” ông nói.
“Sự không chắc chắn này chính là nguyên nhân đẩy giá điện lên cao và gây áp lực không thể chấp nhận được lên các hộ gia đình, doanh nghiệp và ngành công nghiệp New Zealand.”
Khung pháp lý cho những năm khô hạn sẽ được giải quyết, với một khuôn khổ mới đang được phát triển thông qua tham vấn với ngành công nghiệp để đảm bảo tình trạng thiếu hụt nguồn cung dự phòng không tái diễn.
“Chúng ta cần các lựa chọn dự phòng đáng tin cậy để sản xuất điện trong những năm khô hạn nhất, khi chúng ta không thể dựa vào các hồ thủy điện hoặc điện gió để tạo ra lượng điện cần thiết duy trì nền kinh tế,” ông Watts nói.
“Phần lớn điều này được kết luận là hệ quả trực tiếp từ các quyết định của Chính phủ Lao động trước đây, bao gồm lệnh cấm thăm dò ngoài khơi và mục tiêu 100% năng lượng tái tạo, vốn đã khiến các nhà đầu tư e ngại và khiến chúng ta thiếu hụt nghiêm trọng nguồn điện dự phòng đáng tin cậy.
“Vì các chính sách của Đảng Lao động, các hộ gia đình và doanh nghiệp đã phải trả giá. Điều này rõ ràng là không thể chấp nhận được, và chúng ta không thể vờ như không thấy và chỉ biết hy vọng trời mưa mỗi năm.”
Ông nói rằng những lời kêu gọi quốc hữu hóa toàn bộ ngành và các giải pháp cấp tiến khác “có thể là những khẩu hiệu chính trị hay, nhưng không phải là chính sách tốt.”
Chính phủ đã thực hiện một số bước trong khi chờ đợi kết quả rà soát, chẳng hạn như thông qua luật để mở lại hoạt động thăm dò dầu khí ngoài khơi, và cam kết đồng đầu tư 200 triệu USD vào các mỏ khí đốt trong Ngân sách.
Ủy ban Thương mại cũng sẵn sàng phê duyệt cho bốn công ty điện lực lớn xây dựng một kho dự trữ than khổng lồ để sử dụng tại nhà máy Huntly, nhằm giảm thiểu rủi ro thiếu điện trong mùa đông khô hạn sắp tới.
Tháng trước, Cơ quan Điện lực đã yêu cầu các công ty sản xuất kiêm bán lẻ điện của đất nước phải đưa ra các thỏa thuận tương tự cho các đối thủ cạnh tranh độc lập như các chi nhánh bán lẻ của chính họ.
Theo rnz.co.nz