Tuần lễ Ngôn ngữ Māori (Te Wiki o te Reo Māori) sẽ kỷ niệm 50 năm thành lập vào năm 2025. Aotearoa (tên Māori của New Zealand) đã tổ chức Ngày Ngôn ngữ Māori đầu tiên vào năm 1972.
Thứ Hai đánh dấu sự khởi đầu của Tuần lễ Ngôn ngữ Māori (Te Wiki o te Reo Māori), và năm nay, chương trình này kỷ niệm 50 năm thành lập.
Aotearoa đã tổ chức Ngày Ngôn ngữ Māori đầu tiên vào năm 1972, sau khi một bản kiến nghị với hơn 30.000 chữ ký kêu gọi đưa tiếng Māori (te reo Māori) vào giảng dạy trong các trường học.
Đến năm 1975, ngày này đã phát triển thành một sự kiện kéo dài cả tuần, và kể từ đó, Te Wiki o te Reo Māori đã trở thành một trong những lễ kỷ niệm công cộng và phong trào toàn quốc được công nhận rộng rãi nhất tại New Zealand.
Giám đốc điều hành Ủy ban Ngôn ngữ Māori (Te Taura Whiri i te Reo Māori), bà Ngahiwi Apanui-Barr, cho biết cột mốc này là sự tri ân đối với các thế hệ đã đấu tranh vì ngôn ngữ.
“Tuần lễ Ngôn ngữ Māori đã tồn tại trước khi tiếng Māori trở thành ngôn ngữ chính thức. Nó cũng tồn tại trước cả khi Ủy ban Ngôn ngữ Māori (Te Taura Whiri) ra đời. Đó là minh chứng cho sức mạnh của phong trào này – nó được xây dựng từ chính người dân.”
Bà Apanui-Barr cho biết, qua nhiều thập kỷ, Te Wiki đã phát triển từ những cuộc tuần hành nhỏ lẻ và các bài hát quảng bá trên đài phát thanh, thành các chiến dịch toàn quốc, chương trình phát sóng song ngữ và một “Khoảnh khắc Ngôn ngữ Māori” trực tuyến thu hút hàng triệu người tham gia.
“Chúng ta đã trải qua một thời kỳ mà tiếng Māori hầu như không được nghe thấy ở nơi công cộng, đến một thời kỳ mà nó được hát vang trong các sân vận động, được nói chuyện tại nơi làm việc và được tôn vinh trong chính ngôi nhà của chúng ta.”
feature of Aotearoa. – Photo: Te Rawhitiroa Bosch / Supplied: Te Taura Whiri i te
reo Māori
Ủy viên Ngôn ngữ Māori Rawinia Higgins chia sẻ với RNZ rằng, tuần lễ này đóng vai trò quan trọng trong việc mang lại sự tự tin cho mọi người khi sử dụng tiếng Māori.
“Nỗi lo lắng về ngôn ngữ là một vấn đề có thật, và đó là một trong những rào cản lớn nhất khiến mọi người không muốn sử dụng tiếng Māori,” bà nói.
“Mọi người có thể lo lắng về cách phát âm hoặc khả năng của mình. Te Wiki mang đến cho họ cơ hội để cứ thử sức. Bạn sẽ không bao giờ biết khi nào đó có thể là bước ngoặt đối với ai đó.”
Bà cho biết, trong khi nhiều người nói trôi chảy đã tham gia các thử thách kéo dài cả tháng như Māhuru Māori, thì Te Wiki lại hướng đến những người không phải là người Māori và những người mới bắt đầu, tạo ra một không gian an toàn cho bất kỳ ai muốn bắt đầu hành trình học ngôn ngữ của mình.
“Vai trò của chúng tôi là lãnh đạo và điều phối Maihi Karauna (chiến lược của Vương miện về Phục hồi Ngôn ngữ Māori), với mục tiêu chính là để ngôn ngữ được lắng nghe, được nhìn thấy và được sử dụng nhiều nhất có thể trên khắp đất nước,”
“Te Wiki là tuần lễ mà mọi người có thể làm điều đó mà không cảm thấy ngại ngùng hay xấu hổ,” bà nói.
Bà Higgins khuyến khích mọi người “cứ thử”, và cho biết thử thách của bà dành cho cả nước là “hãy duy trì tiếng Māori (toitū te reo Māori), đừng ngại ngùng và hãy nói tiếng Māori (kōrero Māori) nhiều nhất có thể.”
“Hãy đón nhận nó như một lễ kỷ niệm về con người chúng ta và bản sắc của chúng ta với tư cách là Aotearoa.”
Nhìn về 50 năm tới, bà Higgins cho biết tầm nhìn dài hạn là để các thế hệ tương lai lớn lên với khả năng song ngữ.
“Hy vọng của tôi là trong 50 năm tới, con cháu chúng ta sẽ là những người song ngữ thành thạo. Trên khắp thế giới, việc đa ngôn ngữ là điều bình thường, tôi muốn điều đó cũng trở thành hiện thực của chúng ta.”
Chủ đề năm nay tiếp nối chủ đề năm ngoái, Ake Ake Ake – Mãi Mãi Về Sau, là minh chứng cho sự kiên cường bền bỉ và sự phát triển của một báu vật (taonga) đã vượt qua thử thách của thời gian, Ủy ban Ngôn ngữ Māori cho biết.
“Ake Ake Ake có nghĩa là ‘mãi mãi về sau’ hoặc ‘vĩnh cửu’. Nó đại diện cho sự bền bỉ của ngôn ngữ chúng ta, khả năng thích nghi của ngôn ngữ và người nói với các điều kiện, cũng như cam kết của các cộng đồng trên khắp Aotearoa đối với tiếng Māori.”
Bà Apanui-Barr trước đó đã nói với RNZ rằng ý nghĩa của phong trào này là họ muốn ngôn ngữ này được xem là ngôn ngữ vĩnh cửu của New Zealand.
“Ngôn ngữ bền bỉ của chúng ta, một ngôn ngữ mà dù có bất kỳ điều gì cố gắng chống lại, vẫn tìm cách tồn tại. Và nó tồn tại bởi vì mọi người yêu mến nó và bởi vì mọi người quan tâm đến nó.”
Te Wiki o te Reo Māori có đầy ắp các hoạt động đa dạng, tất cả đều được thiết kế để khuyến khích và tạo nền tảng cho việc sử dụng tiếng Māori.
Các hoạt động này bao gồm một cuộc diễu hành ngôn ngữ dọc bờ sông Wellington vào thứ Hai, một chuỗi hội thảo trực tuyến, và việc ra mắt Pūtahi Mahara – một hộp thời gian kỹ thuật số nơi mọi người có thể ghi lại thông điệp cho các thế hệ tương lai, dự kiến sẽ được mở vào năm 2075.
Năm nay, họ cũng đã ra mắt ’50 Wero Reo Māori’ – một danh sách 50 thử thách ngôn ngữ dành cho mọi cấp độ, từ việc học các từ mới (kupu), chia sẻ các bài hát (waiata) cho đến đăng tải những khoảnh khắc ngôn ngữ trực tuyến.
Theo rnz.co.nz