Một tổ chức tư vấn cánh hữu cho rằng việc chính phủ sở hữu nhà ở quy mô lớn là có vấn đề, lãng phí và không phải là cách hiệu quả nhất để giúp người dân có nhà.
Theo một tổ chức tư vấn cánh hữu, việc bán nhà ở xã hội và cấp phiếu thuê nhà cho người dân có thể giúp đỡ những người dễ bị tổn thương hơn, đồng thời tiết kiệm tiền thuế của người dân.
Báo cáo của New Zealand Initiative, mang tên “Sở hữu ít hơn để đạt được nhiều hơn”, khẳng định rằng việc chính phủ sở hữu nhà ở quy mô lớn là phức tạp, lãng phí và không phải là phương pháp hiệu quả nhất để hỗ trợ người dân có nơi ở.
Tiến sĩ Bryce Wilkinson, nghiên cứu viên cao cấp tại New Zealand Initiative, nhận định: “Dựa trên bằng chứng, có thể thấy rằng cả người đóng thuế và người thuê nhà đều có thể hưởng lợi hơn nếu chính phủ giảm bớt vai trò chủ nhà và nếu các khoản trợ cấp của họ trao quyền cho người thuê bằng cách cho họ nhiều lựa chọn chủ nhà hơn.”
Báo cáo cũng chỉ ra rằng, “theo tính toán sơ bộ”, chi phí bảo trì của cơ quan nhà ở nhà nước Kāinga Ora gần gấp đôi so với một chủ nhà tư nhân, và cơ quan này cũng chưa hiệu quả trong việc quản lý nợ tiền thuê nhà hay xử lý những người thuê nhà gây rắc rối.
Ông Wilkinson cho biết, Kāinga Ora có thể bán nhà cho các tổ chức cộng đồng và iwi (bộ lạc Māori), bán đất cho các nhà phát triển tư nhân, đồng thời cung cấp “phiếu thuê nhà” hoặc trợ cấp cho người thuê để họ có nhiều lựa chọn hơn về nơi ở.
Gudsell
Ông Wilkinson nói rằng quá nhiều người đang bỏ lỡ cơ hội có nhà, và dẫn chứng bằng danh sách chờ nhà ở công cộng lên tới 20.000 người.
“Một số người không thể vào được nhà của Kāinga Ora đang trong tình trạng cần giúp đỡ khẩn cấp hơn so với một số người đã ở trong nhà một thời gian và hoàn cảnh của họ đã được cải thiện, nhưng họ vẫn cứ ở đó,” ông nói.
“Vì vậy, rất khó khăn khi chính phủ là chủ nhà để thực sự thay đổi mọi thứ.”
Ông Wilkinson không nêu rõ Kāinga Ora nên bán bao nhiêu căn nhà, hay có nên loại bỏ tất cả hay không: “Chúng tôi chưa đề xuất quy mô cụ thể, chúng tôi đang đặt ra vấn đề này để công chúng tranh luận về việc Kāinga Ora nên sở hữu bao nhiêu căn nhà là tốt nhất.”
Báo cáo cho biết, đất thuộc sở hữu của Kāinga Ora nhưng đang bỏ trống có thể được bán cho các nhà phát triển tư nhân để tăng cường nguồn cung nhà ở.
Ông Wilkinson thừa nhận không có gì đảm bảo rằng các nhà phát triển đó sẽ xây dựng loại nhà mà người thuê của Kāinga Ora hoặc những người trong danh sách chờ cần hoặc có thể chi trả, nhưng đó không phải là vấn đề chính.
“Càng nhiều người mua nhà mới, không phải nhà ở trung tâm, thì họ sẽ để trống những căn nhà đang ở cho các mục đích sử dụng khác.
Cách tốt nhất để giảm giá thuê là xây dựng nhiều nhà hơn và để vấn đề ai ở nhà nào tự giải quyết theo quy luật tự nhiên.”
Ông Wilkinson cho biết, phiếu thuê nhà do chính phủ cấp sẽ mang lại cho người dân nhiều lựa chọn hơn.
“Thay vì phải ở trong một căn nhà của Kāinga Ora để nhận hỗ trợ, bạn có thể nhận hỗ trợ dù bạn ở trong một hiệp hội nhà ở, hoặc thuê nhà với một bộ phận iwi, hoặc với một chủ nhà tư nhân, hoặc với một tổ chức từ thiện phi lợi nhuận, hoặc bất cứ hình thức nào khác,” ông nói.
Theo ông Wilkinson, bằng cách đó, chính phủ có thể giúp đỡ người dân mà không cần phải sở hữu nhà, và cấp tiền vào nơi cần nhất.
“Và người đó sẽ sử dụng nó để tìm ra sự đánh đổi tốt nhất cho bản thân. Ví dụ, nếu họ có thêm chi phí cho con cái khuyết tật, họ có thể chọn một căn nhà rẻ hơn với tiền thuê thấp hơn và dùng số tiền mặt còn lại để chi trả cho giáo dục hoặc dịch vụ y tế, hoặc ngược lại.
Việc trao quyền lựa chọn cho người dân giúp họ tự chủ hơn.”
Vào tháng 5 năm ngoái, một hội đồng đánh giá độc lập do Ngài Bill English đứng đầu đã phát hiện ra hàng loạt vấn đề với Kāinga Ora, và đầu năm nay, Bộ trưởng Nhà ở Chris Bishop đã công bố “kế hoạch xoay chuyển tình thế” cho cơ quan này.
Kế hoạch này bao gồm việc ổn định số lượng nhà ở thuộc sở hữu của Kāinga Ora ở mức khoảng 78.000 căn vào năm tới.
Vào tháng 6, Kāinga Ora tiết lộ rằng họ đang tạm dừng hàng trăm dự án phát triển lẽ ra sẽ cung cấp gần 3.500 căn nhà, và bán đi một phần năm diện tích đất trống của mình.
Theo rnz.co.nz