Khi Cơ quan Giao thông Vận tải New Zealand (NZTA) phê duyệt hệ thống vé quốc gia tích hợp vào năm 2009, John Key đang là thủ tướng, bộ phim Avatar làm mưa làm gió tại các phòng vé và một pound bơ có giá khoảng 3,60 đô la.
Sau hơn 16 năm, giai đoạn đầu tiên của phiên bản mới nhất thuộc Giải pháp Vé Quốc gia (NTS) trị giá 1,4 tỷ đô la, được gọi là Motu Move, đã chính thức ra mắt vào thứ Hai tại Christchurch, triển khai các tùy chọn thanh toán không tiếp xúc trên các dịch vụ xe buýt và phà trên khắp khu vực Greater Christchurch.
Tùy chọn thanh toán bằng thẻ ghi nợ hoặc thẻ tín dụng không tiếp xúc cùng các phương thức thanh toán kỹ thuật số như Apple Pay và Google Pay trên điện thoại hoặc đồng hồ thông minh sẽ được áp dụng trên 300 xe buýt ở Christchurch, Waimakariri và Selwyn, nhưng chỉ dành cho những hành khách trả đủ tiền vé.
Một hệ thống cho phép người giữ thẻ ưu đãi được giảm giá, cùng với chính thẻ Motu Move, đã được dời sang các giai đoạn sau.
Chương trình này, một sự hợp tác giữa NZTA, Auckland Transport và hàng chục hội đồng khu vực và thành phố, sẽ tiếp tục được triển khai tại Wellington. Hy vọng rằng toàn bộ đất nước (ngoại trừ Marlborough và West Coast) sẽ trở thành một phần của hệ thống tích hợp được mong đợi từ lâu này vào cuối năm 2027.
Sau nhiều lần trì hoãn và một cuộc đánh giá độc lập quan trọng vào đầu năm nay, kế hoạch ra mắt tại Timaru và Temuka đã bị hủy bỏ để chuyển sang phương pháp tiếp cận theo từng giai đoạn, dẫn đến việc sự kiện ra mắt được chuyển đến Christchurch.
Theo NZTA, chương trình cũng đã được thu hẹp lại chỉ còn giai đoạn đầu tiên là thanh toán không tiếp xúc, sau khi những chậm trễ đối với “một số thành phần hệ thống phức tạp hơn” khiến việc triển khai phải thay đổi thành “phương pháp tiếp cận theo từng giai đoạn”.
Hệ thống NTS dự kiến ra mắt tại South Canterbury vào năm 2024, nhưng đến giữa năm nay, Bộ trưởng Giao thông Vận tải Chris Bishop đã lên tiếng, cho rằng dự án đang đối mặt với các vấn đề về công nghệ, triển khai và quản trị, và “không đi đúng lộ trình”.
Ông Bishop cho biết không có gì là “không thể thay đổi”, khi các nhà tư vấn tiến hành một cuộc đánh giá độc lập về dự án.
Các hội đồng ở Auckland và Wellington đã bày tỏ lo ngại, và một số ủy viên hội đồng thậm chí còn công khai cân nhắc việc rút khỏi dự án.
Cuộc đánh giá sâu rộng – dù bị biên tập lại nhiều – đã được công bố vào tháng 9.
Báo cáo đã nêu lên những lo ngại về năng lực của nhà thầu đa quốc gia về giao thông và quốc phòng của Mỹ, Cubic Corporation, đơn vị đang triển khai hệ thống, và khẳng định công ty này “phải cam kết bổ sung chuyên môn toàn cầu dành riêng cho chương trình”.
Cuộc đánh giá đã chỉ ra những thiếu sót trong một số lĩnh vực, bao gồm giao tiếp kém, “thiên vị lạc quan” từ một số lãnh đạo chương trình cấp cao, kiến thức hạn chế về giao thông công cộng và hệ thống vé, ra quyết định chậm chạp, “nhu cầu cấp bách” hỗ trợ các hệ thống thu tiền vé cũ, áp lực ngân sách và “khả năng rất cao sẽ có thêm những chậm trễ đáng kể”.
Trong khi đó, một dự án thí điểm các tùy chọn thanh toán không tiếp xúc trên tuyến xe buýt từ Sân bay đến Thành phố của Christchurch – bắt đầu vào tháng 12 năm 2024 – đã ghi nhận hơn một phần ba hành khách trưởng thành sử dụng tùy chọn thẻ ghi nợ hoặc thẻ tín dụng.
Chủ tịch Hội đồng Vùng Canterbury, Tiến sĩ Deon Swiggs, cho biết việc ra mắt đã được mong đợi từ lâu.
“Chúng tôi tự hào vì Canterbury đã đóng vai trò dẫn đầu trong sự phát triển mang tầm quốc gia của hệ thống thanh toán tại New Zealand.
“Khu vực của chúng tôi có lịch sử đóng góp vào đổi mới giao thông công cộng trên toàn quốc và chúng tôi rất vui khi được tin tưởng giao phó bước đầu tiên của hệ thống vé quốc gia.”
Ông Swiggs cho biết hơn 500 người đã tận dụng hệ thống thanh toán mới vào thời điểm ông phát biểu tại lễ ra mắt lúc 1 giờ chiều.
Trước đây, việc thanh toán bằng tiền mặt thay vì Metrocard sẽ phải chịu thêm một đô la phụ phí.
Dự án này đã chứng kiến hội đồng vùng hợp tác chặt chẽ với chính phủ trung ương, Cubic, các nhà khai thác xe buýt và phà cùng các hội đồng vùng khác.
Ông Swiggs thừa nhận chương trình công việc phức tạp này “không phải lúc nào cũng dễ dàng”, nhưng cho biết mối quan hệ bền chặt và việc tập trung vào khách hàng đã giúp buổi ra mắt thành công.
“Chúng tôi muốn đảm bảo chức năng cơ bản hoạt động tốt – bởi vì chúng tôi đã nói rằng điều này sắp đến, sắp đến, sắp đến – vì vậy với nhà cung cấp, chúng tôi đã nói hãy làm cho chức năng cơ bản hoạt động đúng đắn, giúp mọi người quen với việc chạm thẻ, hệ thống mới – hiện tại bạn có hệ thống kép – hãy giúp mọi người quen với việc tương tác với nó.”
Những người giữ thẻ ưu đãi sẽ phải tiếp tục sử dụng Metrocards của họ cho đến khi giai đoạn tiếp theo của dự án được triển khai.
Các đầu đọc thẻ cho phép người dùng ‘chạm thẻ ra’ sẽ được giới thiệu trong các giai đoạn sau, cùng với thẻ Motu Move vật lý.
Bà Sarina Pratley, Giám đốc khách hàng và dịch vụ của NZTA, cho biết thẻ này sẽ cho phép những người không thể hoặc không muốn sử dụng thẻ ngân hàng hoặc thanh toán kỹ thuật số tiếp tục nạp tiền vào thẻ khi Metrocards không còn được sử dụng.
“Chúng tôi muốn đảm bảo giao thông công cộng dễ tiếp cận với mọi người – có những người không có tài khoản ngân hàng… cũng như sinh viên có thể không có thẻ ngân hàng và cả những người chỉ đơn giản là không muốn [sử dụng thẻ ghi nợ hoặc thẻ tín dụng].”
Bà Pratley cho biết, New Zealand sẽ là quốc gia thứ ba có hệ thống vé quốc gia, cùng với Hà Lan và Singapore.
Hội đồng vùng cho biết trong một tuyên bố rằng, việc thanh toán dễ dàng hơn sẽ khuyến khích nhiều người sử dụng phương tiện công cộng hơn, đồng thời cung cấp cho các hội đồng “dữ liệu tốt hơn” về việc sử dụng giao thông công cộng.
Cubic trước đây đã từ chối trả lời các câu hỏi từ RNZ về loại dữ liệu mà họ sẽ thu thập, sau khi các nhà vận động quyền riêng tư ở Hoa Kỳ bày tỏ lo ngại về việc công ty này thu thập và sử dụng dữ liệu.
Các tổ chức hòa bình đã kêu gọi chính phủ hủy bỏ thỏa thuận khi nó được công bố vào năm 2022.
Nhóm này đã chỉ trích việc sử dụng tiền thuế để chi trả cho một công ty có nhánh quốc phòng, Cubic Surveillance and Reconnaissance, đã phát triển các hệ thống tình báo cho máy bay không người lái của Lực lượng Đặc nhiệm Hoa Kỳ.
Theo rnz.co.nz