QUAN ĐIỂM: Đảng NZ First muốn bắt buộc tham gia KiwiSaver. Tuy nhiên, theo Giáo sư Kinh tế Michael P. Cameron, tăng cường Quỹ Hưu trí Quốc gia (Super Fund) mới là lựa chọn tốt hơn.
Dân số già hóa nhưng không tiết kiệm đủ nhanh cho tuổi nghỉ hưu đang được ví như một “quả bom hẹn giờ” và một cuộc khủng hoảng cận kề, khiến nhiều người New Zealand đối mặt với viễn cảnh khó khăn khi họ không còn khả năng kiếm tiền.
Vì vậy, lãnh đạo đảng NZ First, Winston Peters, đã đưa ra một đề xuất đúng đắn tại hội nghị thường niên gần đây của đảng mình, đó là đại tu hệ thống KiwiSaver. Theo kế hoạch này, việc tham gia sẽ trở thành bắt buộc và mức đóng góp tối thiểu từ cả người lao động và người sử dụng lao động sẽ tăng lên 8% thu nhập, sau đó nâng lên 10%.
Để giảm bớt gánh nặng cho túi tiền của người dân và chi phí doanh nghiệp, ông Peters đề xuất cắt giảm thuế cho các thành viên và nhà tuyển dụng tham gia KiwiSaver. Những đề xuất này vượt xa mức tăng đóng góp KiwiSaver tối thiểu đã được ngân sách phê duyệt, từ 3% lên 3,5% vào tháng 4/2026 và 4% vào tháng 4/2028.
Mặc dù có nhiều lý lẽ thuyết phục để tăng cường KiwiSaver, nhưng vẫn có một lựa chọn tốt hơn: tăng cường đóng góp của chính phủ vào Quỹ Hưu trí New Zealand (Super Fund) – một quỹ đã và đang hoạt động rất hiệu quả theo tiêu chuẩn toàn cầu.
Một Quỹ Hoạt Động Hàng Đầu
New Zealand có hai cách riêng biệt để tiết kiệm cho lương hưu trong tương lai: KiwiSaver, chương trình tiết kiệm hưu trí tự nguyện chủ yếu được tài trợ thông qua đóng góp của người lao động và người sử dụng lao động; và Super Fund, một công cụ đầu tư của Chính phủ được thành lập để giảm bớt gánh nặng thuế trong tương lai cho hệ thống lương hưu công cộng phổ quát.
Hai quỹ này có mục đích và tác động phân phối khác nhau, điều này rất quan trọng khi quyết định nên phân bổ nguồn hỗ trợ công tiếp theo cho quỹ hưu trí nào.
KiwiSaver được thiết kế chủ yếu để xây dựng số dư hưu trí cho các hộ gia đình (với quyền rút tiền sớm để đặt cọc mua nhà lần đầu). Theo thiết kế, các khoản đóng góp tỷ lệ thuận với tiền lương. Người có thu nhập cao hơn sẽ đóng góp và tích lũy được nhiều hơn.
Ngược lại, Super Fund là một quỹ tài sản quốc gia và tài trợ một phần các khoản thanh toán lương hưu. Do đó, mỗi đô la bổ sung mà quỹ kiếm được cuối cùng sẽ hỗ trợ một khoản trợ cấp được chi trả về cơ bản là ngang bằng cho tất cả người về hưu.
Chỉ riêng về mặt đầu tư, có một lý do mạnh mẽ để chuyển thêm nguồn lực công vào Super Fund. Các quỹ KiwiSaver cũng tạo ra lợi nhuận đầu tư, nhưng những lợi nhuận đó trở nên mờ nhạt khi so sánh với lợi nhuận mà Super Fund mang lại.
Các nhà phân tích quỹ đầu tư quốc gia độc lập Global SWF đã công nhận Super Fund là quỹ tài sản quốc gia hoạt động hiệu quả nhất thế giới trong cả hai giai đoạn 10 và 20 năm. Trong 20 năm tính đến tháng 6/2024, quỹ này đã mang lại lợi nhuận 10,03% mỗi năm sau khi trừ chi phí. Con số này vượt trội so với mức lợi nhuận trung bình 10 năm của KiwiSaver (đối với các quỹ tăng trưởng rủi ro cao hơn) là 8,3%.
Tất nhiên, hiệu suất trong quá khứ không phải là sự đảm bảo cho tương lai. Tuy nhiên, nếu New Zealand muốn có nhiều quỹ nhất cho tuổi nghỉ hưu sắp tới, có vẻ như Super Fund là một lựa chọn tốt hơn KiwiSaver.
Lương Hưu Công Bằng Hơn
Vì các khoản đóng góp KiwiSaver là một tỷ lệ phần trăm của tiền lương và việc tham gia gắn liền với việc làm, nên việc tăng mức tối thiểu (ngay cả khi được bù đắp một phần bằng việc cắt giảm thuế) có xu hướng tăng số dư nhiều nhất cho những người có thu nhập cao và những người có sự nghiệp không bị gián đoạn.
Sự bất bình đẳng này càng trầm trọng hơn bởi số lượng thành viên KiwiSaver không đóng góp vào quỹ này trong bất kỳ năm nào, chiếm tới 30% tổng số thành viên trong giai đoạn 2024-2025.
Ngược lại, mỗi đô la được đóng góp vào Super Fund sẽ nằm trong bảng cân đối kế toán của Chính phủ và giúp tài trợ cho một khoản lương hưu phổ quát mà mọi người về hưu đủ điều kiện đều nhận được.
Nếu chúng ta muốn giảm bất bình đẳng trong nguồn lực hưu trí, thì thay vì cung cấp các khoản cắt giảm thuế để tăng đóng góp KiwiSaver, chính phủ nên đưa một khoản tiền tương đương vào Super Fund – mà không cần cắt giảm thuế.
Tất nhiên, KiwiSaver không chỉ đơn thuần là quỹ hưu trí. Việc cho phép rút tiền sớm để mua nhà lần đầu hỗ trợ quyền sở hữu nhà, điều này tự nó cải thiện phúc lợi khi về hưu. Việc bắt buộc đóng góp (và với số tiền lớn hơn) cũng có thể cải thiện khả năng phục hồi tài chính dài hạn cho nhiều hộ gia đình.
Tuy nhiên, những mục tiêu đó dường như không phải là trọng tâm của đề xuất chính sách từ NZ First. Thay vào đó, ông Peters lập luận rằng họ sẽ “biến KiwiSaver thành một thực thể sở hữu tài sản nghiêm túc của New Zealand”.
New Zealand đã có một thực thể sở hữu tài sản đáng kể. Tính đến tháng 6/2024, Super Fund sở hữu tổng tài sản 76 tỷ NZD, trong đó 8 tỷ NZD được đầu tư trong nước.
Nhắm Vào Vấn Đề Cốt Lõi
Ủy ban Hưu trí đã đưa ra một lập luận mạnh mẽ về việc tăng đóng góp KiwiSaver, và chính phủ đã lắng nghe. Tuy nhiên, ủy ban chỉ đề xuất tăng đóng góp cá nhân lên 4% và không đề xuất tài trợ các khoản đóng góp bổ sung thông qua việc cắt giảm thuế.
Bỏ qua vấn đề về khả năng chi trả của các khoản cắt giảm thuế do NZ First đề xuất, việc tài trợ các khoản đóng góp KiwiSaver tăng lên thông qua cắt giảm thuế về cơ bản cũng giống như việc chính phủ tự tiết kiệm.
Mặt khác, việc tăng cường đóng góp vào Super Fund sẽ hỗ trợ quỹ tài sản quốc gia hoạt động hiệu quả nhất thế giới (trong dài hạn), nhắm đúng vào vấn đề cốt lõi mà quỹ được thành lập để giải quyết, và mang lại lợi ích đồng đều hơn cho những người về hưu trong tương lai.
Trong bối cảnh hiện tại, khi các khoản đóng góp KiwiSaver đã được lên kế hoạch tăng, Super Fund có vẻ là lựa chọn tốt hơn.
Michael P. Cameron là Giáo sư Kinh tế tại Đại học Waikato. Bài viết này được tái bản từ The Conversation theo giấy phép Creative Commons.
Theo 1news.co.nz