Chi phí nhà ở, bao gồm cả tiền thuê nhà, đang khiến ngày càng nhiều người trẻ sống cùng bố mẹ lâu hơn. Đây là một tình huống có lợi cho một số người nhưng lại gây áp lực đáng kể lên sức khỏe tinh thần của những người khác. Wendy Stone và Zoe Goodall đưa tin.
Trước cuộc khủng hoảng nhà ở và áp lực chi phí sinh hoạt hiện nay tại Úc, thế hệ trẻ ngày nay tiếp tục bỏ lỡ những cơ hội sở hữu nhà ở mà các thế hệ trước đây dễ dàng đạt được.
Viễn cảnh sở hữu một căn nhà trong tương lai gần đang trở nên xa vời đối với nhiều người trẻ. Dữ liệu điều tra dân số cho thấy tỷ lệ người trẻ trưởng thành mua nhà đã giảm dần kể từ những năm 1980.
Giấc mơ sở hữu nhà của người Úc/New Zealand đang dần tan biến đối với những người dưới 40 tuổi. The Aussie/Kiwi dream of home ownership is dwindling for the under-forties.(Source: istock.com)
Tuy nhiên, ngay cả việc tìm được một căn nhà cho thuê với giá cả phải chăng cũng không phải là điều dễ dàng. Độ tuổi trẻ hơn là yếu tố dự báo mạnh mẽ nhất về “áp lực thuê nhà” – tức là phải trả tiền thuê cao hơn mức được coi là chấp nhận được theo các tiêu chuẩn thông thường.
Trong nghiên cứu của chúng tôi, được công bố vào năm ngoái, chúng tôi đã phỏng vấn những người Úc thuộc cộng đồng đa dạng giới, trong độ tuổi từ 18 đến 30, về trải nghiệm nhà ở của họ. Nhiều người, như một phụ nữ ở độ tuổi cuối 20, đã mô tả gánh nặng tinh thần từ sự bấp bênh về nhà ở:
“Vòng lặp liên tục của việc sống ở một nơi trong một năm, sau đó bị tăng tiền thuê nhà đột biến, rồi lại phải tìm một nơi mới và chuyển đi lần nữa thật sự kiệt sức, không bền vững về tài chính và gây nản lòng.”
Đối với người trẻ trưởng thành, những khát vọng về nhà ở không được đáp ứng có thể ảnh hưởng tiêu cực đến bản sắc cá nhân, sức khỏe tinh thần, hạnh phúc và khả năng lập kế hoạch cho tương lai của họ.
Hơn nữa, tất cả những điều này có nghĩa là người trẻ thường sống cùng bố mẹ lâu hơn so với những năm trước, điều mà đối với một số người, có thể tạo ra những thách thức bổ sung.
“Con định ở lại lâu dài à?” “Planning to stay long, Son?” (Source: istock.com)
Ở nhà lâu hơn ảnh hưởng đến hạnh phúc như thế nào?
Dữ liệu khảo sát gần đây tại Úc cho thấy 54% nam giới trẻ tuổi từ 18–29 và 47% nữ giới trẻ trong cùng độ tuổi vẫn đang sống chung dưới một mái nhà với ít nhất một trong hai phụ huynh.
Đối với một số người trẻ trưởng thành, việc sống nhiều thế hệ cùng nhau trong thời gian dài lại khá hiệu quả, ngay cả khi nguyên nhân là do chi phí sinh hoạt. Họ có thể hưởng lợi từ sự kết hợp giữa không gian riêng tư và không gian chung trong ngôi nhà gia đình, cùng với sự chăm sóc và hỗ trợ thêm.
Tuy nhiên, đối với những người trẻ khác, việc không thể tìm được nhà ở độc lập, giá cả phải chăng và dễ tiếp cận có thể ảnh hưởng đến sức khỏe tinh thần và hạnh phúc của họ. Như một phụ nữ ở độ tuổi cuối 20 đã chia sẻ trong nghiên cứu năm 2024 của chúng tôi: “Cứ như thể bạn không phải trả tiền để sống cùng gia đình […] nhưng bạn lại phải trả giá bằng sức khỏe tinh thần của mình vậy.”
“Con không còn là trẻ con nữa đâu mẹ!” “I’m not a kid anymore Mum!” (Source: istock.com)
Một người tham gia khác, một người phi nhị nguyên giới ở độ tuổi đầu 20, giải thích: “Ngay cả bây giờ, tôi vẫn đang học cách trở thành chính mình trong khi vẫn sống dưới mái nhà của bố mẹ […] việc vẫn ở nhà có chút gì đó kỳ lạ về mặt cảm xúc.”
Người trẻ không phải thế hệ duy nhất bị ảnh hưởng
Tác động của việc giảm khả năng chi trả nhà ở là liên thế hệ. Cha mẹ của những người trẻ trưởng thành hiện có thể đang ở tuổi trung niên và đối mặt với những khó khăn riêng. Nhiều người ở tuổi trung niên đang đến gần tuổi nghỉ hưu với các khoản vay thế chấp hoặc chi phí thuê nhà.
Một số người trong nhóm nhân khẩu học này, đôi khi được gọi là “thế hệ bánh mì kẹp”, có thể đang sống cùng và chăm sóc cho cả thế hệ lớn tuổi hơn, và có thể cả con cái của họ nữa.
Cha mẹ già, con cái trưởng thành: Gánh nặng có thể đè lên người ở giữa. Elderly parents, adult children: It can be hard on the one in the middle.(Source: istock.com)
Người trẻ cũng đôi khi cần phải cung cấp dịch vụ chăm sóc tại nhà và hỗ trợ tài chính liên quan đến nhà ở cho các thành viên lớn tuổi trong gia đình. Một người tham gia nghiên cứu của chúng tôi, một phụ nữ trẻ ở độ tuổi đầu 20, đã cảm nhận rõ gánh nặng khi giúp mẹ đơn thân trả tiền thế chấp: “Thật lòng mà nói, tôi không muốn kết hôn sớm vì khi tôi muốn ở bên bạn đời, tôi muốn có thể giúp anh ấy, nếu chúng tôi có nhà hoặc thuê nhà hay bất cứ điều gì, mà không phải nghĩ về mẹ tôi và khoản thế chấp của bà ấy, cũng như điều gì sẽ xảy ra với bà ấy.”
Những ảnh hưởng của sự bấp bênh về nhà ở cũng có thể lan sang các thế hệ tương lai. Thế hệ Millennials và Gen Z đang có ít con hơn so với các thế hệ trước, một phần là do chi phí nhà ở.
Như một người phi nhị nguyên giới ở độ tuổi giữa 20 đã nói với chúng tôi: “Tác động tiêu cực lớn nhất của việc bị kẹt ở phân khúc thấp nhất của thị trường cho thuê là nó hạn chế nghiêm trọng khả năng tôi lập kế hoạch xây dựng gia đình. Tôi và bạn đời đều muốn có con nhưng lại kinh hãi ý nghĩ không đủ tiền thuê nhà khi có em bé và sự hỗ trợ gia đình hạn chế.”
Giải pháp cần nhìn nhận toàn diện
Không còn nghi ngờ gì nữa, các thế hệ trẻ đang bỏ lỡ những lợi thế về nhà ở mà các thế hệ cha mẹ và ông bà của họ có được dễ dàng hơn, và đối với nhiều người, điều này đang ảnh hưởng nặng nề đến hạnh phúc của họ.
Tuy nhiên, để đưa ra các chính sách nhà ở và đổi mới tốt hơn, chúng ta nên xem xét những thách thức về nhà ở của một thế hệ trong mối liên hệ với những thế hệ khác. Lý tưởng nhất là các biện pháp can thiệp chính sách có thể giải quyết đồng thời các thách thức về nhà ở của các thế hệ khác nhau.
Khi các mô hình nhà ở đổi mới để bao gồm các yếu tố liên thế hệ, hiệu quả về hạnh phúc có thể được khuếch đại. Các mô hình nhà ở do cộng đồng dẫn dắt, như nhà ở chung (co-housing), hợp tác xã nhà ở và các hình thức sở hữu nhà hợp tác, đang ngày càng phát triển ở Úc. Những mô hình này đã được liên kết với những lợi ích về hạnh phúc ở các giai đoạn cuộc đời khác nhau.
Một nghiên cứu quốc gia quy mô lớn khám phá lợi ích của việc sống trong các hợp tác xã nhà ở cho thuê trong lĩnh vực nhà ở cộng đồng là một ví dụ điển hình. Kết quả cho thấy cư dân ở các độ tuổi và giai đoạn cuộc đời khác nhau đều nhận thấy sự chăm sóc liên thế hệ, tình bạn, sự trao đổi và hỗ trợ của nhà ở đa thế hệ là một khía cạnh cốt lõi khiến nơi ở của họ trở thành một mái ấm.
Các môi trường được xây dựng có mục đích, ví dụ như nơi ở cho người cao tuổi được đặt cùng với cơ sở chăm sóc trẻ em, cho phép tương tác thường xuyên giữa các thế hệ khác nhau, cũng đã cho thấy lợi ích trên các nhóm tuổi. Quy hoạch đô thị và thiết kế nhà ở tập trung vào liên thế hệ có tiềm năng giảm sự cô lập và cô đơn ở các thế hệ lớn tuổi, đồng thời tăng cường hỗ trợ và kết nối cho trẻ em và người trẻ.
Tuy nhiên, chúng ta cũng cần sự thích nghi, để điều chỉnh các chính sách và nguồn cung nhà ở hiện có. Chẳng hạn, điều này có thể có nghĩa là điều chỉnh các chính sách để biến nhà ở chung trở thành một lựa chọn tốt hơn ở mọi giai đoạn cuộc đời, hoặc điều chỉnh các căn hộ để phù hợp với cuộc sống đa thế hệ.
Wendy Stone là Giáo sư về Chính sách Nhà ở và Xã hội, thuộc HHAUS Housing, Homelessness & Urban Studies; Zoe Goodall là Cộng tác viên Nghiên cứu, thuộc nhóm nghiên cứu HHAUS, cả hai đều làm việc tại Đại học Công nghệ Swinburne, Úc.
