Ngày 26 tháng 5 năm 2023, những người ủng hộ khí hậu đã tham gia một cuộc tuần hành tại Auckland, yêu cầu New Zealand giảm lượng khí thải, chuyển đổi sang nông nghiệp tái tạo, hạ tuổi bầu cử xuống 16 và ứng phó với khủng hoảng khí hậu với cộng đồng bản địa (tangata whenua) là trung tâm của quá trình ra quyết định.
Bộ trưởng Biến đổi Khí hậu đang xem xét liệu lượng khí thải nhà kính từ ngành hàng không và vận tải biển quốc tế có nên được đưa vào các mục tiêu khí hậu net zero 2050 nhằm hạn chế sự nóng lên toàn cầu hay không.
Ngành hàng không và vận tải biển chiếm khoảng 9% lượng khí thải nội địa ròng của New Zealand, nhưng đã bị loại trừ khỏi cam kết net zero vào năm 2050 của quốc gia này theo thỏa thuận Paris.
Tuy nhiên, khí thải từ vận tải biển và hàng không vẫn được đưa vào Báo cáo Kiểm kê Khí nhà kính hàng năm của chính phủ.
New Zealand là một trong hơn 190 quốc gia tham gia thỏa thuận Paris thuộc Công ước khung của Liên Hợp Quốc về Biến đổi Khí hậu, nhằm giữ mức tăng nhiệt độ toàn cầu trong giới hạn 1,5°C so với thời kỳ tiền công nghiệp.
Các quốc gia như Vương quốc Anh, Pháp, Nhật Bản và Hàn Quốc đã tính toán một phần lượng khí thải từ vận tải biển và hàng không quốc tế vào mục tiêu của họ. Tuy nhiên, các quốc gia phát thải lớn như Trung Quốc, Ấn Độ và Nga lại không làm như vậy.
Hơn nữa, Hoa Kỳ dự kiến sẽ rời khỏi Thỏa thuận Paris vào năm 2026, sau khi Tổng thống Donald Trump ký sắc lệnh hành pháp để rút khỏi thỏa thuận này một lần nữa nếu tái đắc cử vào tháng 1.
Ủy ban Biến đổi Khí hậu muốn tính tất cả khí thải vào mục tiêu
Ủy ban Biến đổi Khí hậu đã thực hiện đánh giá mục tiêu khí thải đầu tiên vào tháng 11, khuyến nghị rằng khí thải liên quan đến giao thông vận tải nên được đưa vào các mục tiêu.
Trong báo cáo, Ủy ban cho biết đã có những thay đổi đáng kể trong những năm gần đây, bao gồm mức độ nghiêm trọng và quy mô tác động của sự nóng lên toàn cầu lớn hơn nhiều so với những gì cộng đồng khoa học toàn cầu đã hiểu khi mục tiêu được thiết lập.
Báo cáo nêu rõ: “Nhiều quốc gia tương đương hiện đã đặt ra các mục tiêu tham vọng hơn so với mục tiêu hiện tại của Aotearoa New Zealand.”
“Những rủi ro và tác động gia tăng của biến đổi khí hậu có ý nghĩa đối với tương lai của Aotearoa New Zealand. Trì hoãn hành động sẽ chuyển gánh nặng chi phí và rủi ro sang các thế hệ tương lai.”
Ủy ban cũng cảnh báo về tính cấp bách của nhiệm vụ ngăn chặn sự nóng lên toàn cầu tiếp diễn.
Trong báo cáo tháng 11, Ủy ban cho biết: “Bằng chứng khoa học ngày càng rõ ràng rằng hành động toàn cầu là không đủ để hạn chế sự nóng lên toàn cầu ở mức 1,5°C một cách triệt để.”
“Điều này ngụ ý rằng cần phải giảm phát thải nhiều hơn nữa trong ngắn hạn và dài hạn để hạn chế tối đa mức độ thế giới vượt quá 1,5°C, và sau đó có thể đưa nhiệt độ trở lại mức ban đầu.”
Ủy ban cho biết nếu không có hành động nào được thực hiện để giảm khí thải từ các lĩnh vực này, chúng có thể sẽ tăng lên chiếm hơn một phần ba tổng lượng khí thải nội địa ròng của quốc gia vào năm 2050.
New Zealand phụ thuộc vào vận tải biển và hàng không quốc tế cho du lịch, kinh doanh, nhập khẩu, xuất khẩu và vận chuyển hành khách.
Với carbon dioxide chiếm phần lớn lượng khí thải từ các ngành này, Ủy ban đề xuất chuyển sang các loại nhiên liệu thay thế như nhiên liệu hàng không bền vững cho hàng không, và nhiên liệu sinh học hoặc hydro xanh cho vận tải biển để đạt được những giảm thiểu đáng kể.
Bộ trưởng sẽ quyết định về khí thải hàng không, vận tải biển
Bộ trưởng Biến đổi Khí hậu Simon Watts vẫn chưa đưa ra quyết định, dự kiến sẽ có kết quả vào tháng 11.
Một sửa đổi đối với Đạo luật Ứng phó Biến đổi Khí hậu sẽ được yêu cầu để đưa các loại khí thải này vào mục tiêu.
Trong một tuyên bố, ông Watts cho biết New Zealand không phải là quốc gia duy nhất loại trừ các loại khí thải này khỏi mục tiêu quốc gia, và chúng vẫn đang được giám sát.
Ông nói: “Trên toàn cầu, hầu hết các quốc gia đều chưa đưa khí thải từ hàng không và vận tải biển quốc tế vào mục tiêu quốc gia của họ.”
“Khí thải từ vận tải biển và hàng không quốc tế được giải quyết thông qua các cơ chế đàm phán toàn cầu mà New Zealand là thành viên.”
“Tổ chức Hàng hải Quốc tế (IMO) giải quyết khí thải vận tải biển quốc tế, và Tổ chức Hàng không Dân dụng Quốc tế (ICAO) giải quyết khí thải hàng không quốc tế.”
Đề xuất này đã vấp phải một số phản đối từ ngành công nghiệp trong quá trình tham vấn cộng đồng, trong khi những câu hỏi khác vẫn còn bỏ ngỏ về tương lai không chắc chắn của Hệ thống Giao dịch Phát thải (ETS).
ExportNZ cho biết trong bản đệ trình của mình rằng họ không ủng hộ việc đưa khí thải hàng không và vận tải biển quốc tế vào mục tiêu vì điều này có thể dẫn đến thêm chi phí bắt buộc cho các nhà xuất khẩu.
Tổ chức này muốn các kế hoạch hành động quốc gia – phù hợp với mục tiêu của ICAO và IMO – được xây dựng trước khi đưa các loại khí thải này vào mục tiêu năm 2050.
Hiệp hội Phân bón cho biết trong bản đệ trình của mình rằng họ tin việc đưa các loại khí thải này vào nên được trì hoãn, trong khi IMO phát triển các chính sách về chuyển đổi ngành vận tải biển.
Hiệp hội cũng nói thêm rằng việc New Zealand hành động đơn lẻ thay vì phối hợp chung sẽ có ảnh hưởng hạn chế đến việc giảm khí thải vận tải biển quốc tế.
Maritime Organization at the end of the 80th Marine Protection Committee
conference in London on 7 July, 2023. – Photo: AFP / Henry Nicholls
Khí thải nông nghiệp dự kiến được định giá vào năm 2030
Ngành nông nghiệp, lĩnh vực phát thải lớn nhất của New Zealand, đã được loại khỏi ETS vào tháng 11 năm ngoái, theo lời hứa tranh cử của Đảng Quốc gia.
Tuy nhiên, chính phủ đã cam kết giới thiệu một mô hình định giá cho các nhà phát thải nông nghiệp vào năm 2030.
Thay đổi này khiến các nhà chế biến nông sản không còn phải báo cáo công khai bắt buộc về khí thải cho Cơ quan Bảo vệ Môi trường, trừ khi họ thuộc các quy định công bố thông tin khác.
Ông Watts cho biết nông nghiệp đã được loại khỏi ETS để phát triển một giải pháp công bằng hơn, bền vững hơn cho khí thải nông nghiệp.
“Chính phủ này ủng hộ nông dân của chúng ta và muốn đảm bảo chúng ta không chuyển sản xuất ra nước ngoài.”
“Thay đổi này đã loại bỏ nghĩa vụ báo cáo đối với các nhà chế biến nông sản. Tuy nhiên, điều quan trọng cần lưu ý là điều này không ảnh hưởng đến khả năng theo dõi khí thải của chúng ta, vốn vẫn được ghi nhận và báo cáo trên toàn quốc.”
Theo rnz.co.nz