Lãnh đạo đảng NZ First, Winston Peters, đã đe dọa sẽ siết chặt các quy định đối với Fonterra nếu tập đoàn này tiếp tục kế hoạch bán các thương hiệu sữa biểu tượng của mình cho công ty Lactalis của Pháp.
Tuy nhiên, ông khó có thể nhận được sự ủng hộ từ các đối tác liên minh của mình, bởi cả hai đảng Quốc gia và ACT đều cho rằng nông dân nên được tự quyết định.
Bộ trưởng Quy định và lãnh đạo đảng ACT, David Seymour, cho rằng bất kỳ ai muốn có tiếng nói trong vấn đề này nên giành được quyền đó “bằng cách thức dậy lúc 4 giờ sáng và vắt sữa bò trong vài thập kỷ”.
Tuần trước, ông Peters đã chỉ trích đề xuất bán các thương hiệu bán lẻ của Fonterra như Anchor và Mainland với giá hơn 3,8 tỷ USD. Nếu tính cả giấy phép Bega do chi nhánh của Fonterra tại Úc nắm giữ, tổng giá trị thương vụ sẽ vượt quá 4,2 tỷ USD.
Hiện ông đã công bố một “lá thư ngỏ gửi nông dân”, cảnh báo họ không nên chấp nhận thỏa thuận dự kiến sẽ hoàn tất vào nửa đầu năm 2026, tùy thuộc vào các điều kiện, bao gồm sự chấp thuận từ các cổ đông là nông dân và các cơ quan quản lý.
Các cổ đông dự kiến sẽ được yêu cầu phê duyệt thỏa thuận tại một cuộc họp đặc biệt vào cuối tháng 10 hoặc đầu tháng 11. Thỏa thuận này sẽ cần ít nhất 51% sự ủng hộ – mặc dù công ty cho biết họ đang tìm kiếm một sự ủy quyền mạnh mẽ hơn.
“Các điều khoản bán hàng cung cấp mọi thứ bạn cần biết: sau ba năm, Lactalis có thể chấm dứt nguồn cung sữa từ Fonterra cho Anchor và Mainland,” ông Peters viết.
“Nông dân, theo thỏa thuận này, các bạn sẽ không kiểm soát được chính thứ đã làm nền tảng cho sự thành công của mình qua nhiều thế hệ: chất lượng.”
Lá thư của ông nói rằng nếu thỏa thuận này được tiến hành, “thì có lẽ chúng ta cần xem xét lại môi trường pháp lý cho Fonterra”.
“Fonterra được yêu cầu bán một phần sữa nguyên liệu của mình cho các nhà sản xuất khác ở New Zealand, và những quy định này đã được nới lỏng trong những năm gần đây.”
“Nếu không có giá trị gia tăng từ các thương hiệu tiêu dùng thuộc sở hữu của Fonterra, việc đặt câu hỏi liệu Fonterra có nên bán nhiều sữa hơn cho các nhà sản xuất khác để họ có thể phát triển các sản phẩm New Zealand hay không là điều hợp lý.”
Fonterra cho biết sẽ đưa ra phản hồi sau trong ngày, nhưng cũng chỉ ra các hồ sơ của Quốc hội cho thấy chính các ủy ban tuyển chọn đã từ chối lắng nghe Fonterra, chứ không phải ngược lại.
Trong một tuyên bố bằng văn bản gửi RNZ, Seymour – đồng thời là lãnh đạo đảng ACT và phó thủ tướng – nói rằng New Zealand không phải là một quốc gia xã hội chủ nghĩa, và các quyết định thương mại “nên dành cho chủ doanh nghiệp, còn các quyết định chính trị dành cho các chính trị gia”.
“Nếu bất kỳ ai muốn có tiếng nói trong cuộc bỏ phiếu của Fonterra, họ nên giành được quyền đó bằng cách thức dậy lúc 4 giờ sáng và vắt sữa bò trong vài thập kỷ. Nếu họ không sẵn lòng làm điều đó, họ nên để những người sẵn lòng làm.”
RNZ đã liên hệ với Thủ tướng Christopher Luxon để xin bình luận.
HÀNH TRÌNH DÀI CỦA CỔ ĐÔNG
Chủ tịch Fonterra, Peter McBride, hồi tháng 8 cho biết nông dân đã đầu tư vào công ty theo thời gian, và vốn đang được hoàn trả cho họ, đồng thời sẽ được tái đầu tư vào các vùng của New Zealand.
“Đây là một hành trình dài đối với các cổ đông của Fonterra. Đó là việc trả lại cho họ một phần những cam kết mà họ đã thực hiện với công ty trong một thời gian dài, vì vậy điều này rất quan trọng đối với nông dân,” ông nói.
Ngay cả một trang trại nhỏ sản xuất 100.000kg chất rắn sữa mỗi năm cũng dự kiến sẽ nhận được khoản thanh toán 200.000 USD từ thỏa thuận này.
Khi được hỏi về quan điểm của ông Peters vào thứ Hai, Thủ tướng Luxon nói: “các chính trị gia không nên bảo nông dân phải làm gì”.
“[Winston Peters] có quyền có quan điểm của riêng mình, nhưng tôi chỉ muốn nói với các bạn rằng, nông dân sẽ đưa ra quyết định đó, không phải Winston Peters và cũng không phải Chris Luxon. Chúng ta có thể có những nhận định và quan điểm riêng, điều đó không sao, nhưng cuối cùng đó là quyết định của nông dân, và họ hoàn toàn có khả năng đưa ra quyết định đó.”
Seymour, đồng thời là lãnh đạo đảng ACT và phó thủ tướng, tuần trước cũng nói rằng việc quyết định bán gì là tùy thuộc vào các cổ đông của Fonterra.
“Tôi không nghĩ các chính trị gia nên cố gắng bảo các doanh nhân cách điều hành công việc kinh doanh của họ… đây không phải là một quốc gia xã hội chủ nghĩa. Fonterra là một công ty thuộc sở hữu của các cổ đông Fonterra. Việc đó là tùy thuộc vào họ. Chúng ta không phải tất cả đều sở hữu nó, nếu có thì chúng ta sẽ là một quốc gia cộng sản và tôi phản đối điều đó.”
Đảng Lao động đã nói rằng việc bán “các thương hiệu Kiwi biểu tượng” sẽ là một ngày buồn, nhưng cuối cùng thì việc đưa ra quyết định vẫn thuộc về nông dân.
LÃNH ĐẠO FONTERRA BỊ CHỈ TRÍCH
Lá thư của ông Peters cũng cáo buộc ban lãnh đạo của Fonterra đã thiếu trách nhiệm.
“Ban điều hành Fonterra ở đâu? Họ đã không cởi mở và thẳng thắn. Đã có một sự dễ dãi hời hợt về thương vụ bán này, được truyền thông dễ dãi đưa tin và được các nhà phân tích cấp trung, những người thậm chí không thể điều hành một cửa hàng nhỏ, chào đón mà không biết ý nghĩa của việc sinh kế của họ đang bị đe dọa,” ông viết.
Ông thừa nhận Fonterra đã xuất hiện trước truyền thông vào tháng 8, nhưng cho biết họ đã từ chối phỏng vấn vào tuần trước, và một cuộc phỏng vấn của chủ tịch hội đồng Fonterra, James Barron, trong tuần này chỉ đưa ra “những lời biện hộ yếu ớt cho các câu hỏi nghiêm túc mà chúng tôi đã đặt ra”.
Ông Peters cho biết các giám đốc điều hành đã hai lần từ chối trình bày lập luận của họ trước các ủy ban tuyển chọn.
“Điều này đến từ một công ty được thành lập theo luật định và tồn tại nhờ luật pháp được thông qua vào năm 2001, cung cấp các thiết lập quy định thuận lợi. Tâm lý ‘mọi chuyện rồi sẽ ổn’ của họ không phải là dấu hiệu của một nhà kinh doanh thực tế, cứng rắn. Đó là dấu hiệu của những người đã bị lôi kéo và đang mong đợi bạn cũng sẽ như vậy.”
Theo rnz.co.nz