Người quản lý một quỹ nghiên cứu lâu đời cho rằng sự cải tổ lớn về tài trợ đang gióng lên hồi chuông cảnh báo về nguy cơ can thiệp chính trị.
Chính phủ đã công bố một cơ quan mới – Quỹ Nghiên cứu New Zealand (RFNZ) – sẽ tiếp quản các quỹ Endeavour, Marsden và Đầu tư Khoa học Chiến lược trong bốn năm tới, và nhiều khả năng cũng sẽ bao gồm Hội đồng Nghiên cứu Y tế.
Bộ trưởng Khoa học Shane Reti cho biết động thái này dựa trên các khuyến nghị từ báo cáo cuối cùng của Nhóm Cố vấn Hệ thống Khoa học và sẽ chứng kiến một hội đồng độc lập chịu trách nhiệm đưa ra hầu hết các quyết định tài trợ, mang lại hiệu quả và sự dễ dàng cho các nhà nghiên cứu khi tìm kiếm tài trợ.
Bộ Kinh doanh, Đổi mới và Việc làm (MBIE) sẽ tiếp quản việc quản lý quỹ.
Sau thông báo, Hiệp hội Hoàng gia, đơn vị quản lý Quỹ Marsden – chuyên dành cho nghiên cứu cơ bản và đột phá (khoa học vì mục đích khám phá) – đã cảnh báo rằng việc tập trung hóa quyền lực như vậy trong chính phủ có thể làm suy yếu năng lực và uy tín của đất nước trong lĩnh vực khoa học và đổi mới.
Chủ tịch Hiệp hội, Giáo sư danh dự Jane Harding, cho biết trong 30 năm qua, tổ chức này đã phát triển các hệ thống nghiêm ngặt để đánh giá và quản lý các khoản tài trợ nghiên cứu, dựa vào chuyên môn trong nước và quốc tế để xem xét các đề xuất.
Bà hy vọng MBIE sẽ áp dụng các quy trình tương tự.
“Điều quan trọng là hội đồng mới [RFNZ] phải thực sự vô tư và độc lập với ảnh hưởng chính trị, đồng thời phải được nhìn nhận như vậy.”
“Mối lo ngại của chúng tôi là, với việc cả hội đồng [RFNZ] và việc quản lý quỹ đều nằm trong một bộ phận của chính phủ, vốn chịu trách nhiệm trước một bộ trưởng, các quyết định tài trợ trong tương lai có thể bị ảnh hưởng, hoặc bị coi là bị ảnh hưởng, bởi các yếu tố nằm ngoài chất lượng xuất sắc của nghiên cứu.”
Bà Harding cho rằng sự ủng hộ rõ ràng của bộ trưởng đối với nghiên cứu cơ bản, định hướng bởi sự tò mò là một tín hiệu tích cực, nhưng vẫn chưa rõ mô hình mới sẽ tài trợ cho loại hình nghiên cứu này như thế nào.
“MBIE sẽ cần nỗ lực để nhanh chóng tái thiết lập nguồn đầu tư quan trọng này.”
Một phát ngôn viên của Hiệp hội Hoàng gia cho biết sự cải tổ đã được xác nhận một ngày trước khi công bố rộng rãi.
Họ cho biết Hiệp hội sẽ tiếp nhận các hồ sơ xin tài trợ từ Quỹ Marsden vào năm 2026, nhưng Hội đồng Quỹ Marsden sẽ đưa ra khuyến nghị của mình cho Quỹ Nghiên cứu New Zealand (RFNZ) để phê duyệt, thay vì Hiệp hội.
Năm tiếp theo, các đề xuất nghiên cứu sẽ được gửi tới MBIE thay vì Hiệp hội.
Họ cho biết ưu tiên của tổ chức là hỗ trợ nhân viên – “tất cả những người đang cảm nhận thông báo này một cách rất cá nhân”.
“Hiện tại, Hiệp hội có 47 nhân viên. Tất cả chúng tôi sẽ cảm nhận được tác động của việc mất Quỹ Marsden và chắc chắn tổ chức của chúng tôi sẽ thu hẹp lại do quá trình chuyển đổi.”
Theo rnz.co.nz