Các nhà lãnh đạo chính trị đang tưởng nhớ cựu Thủ tướng Jim Bolger như một “nhân vật kiệt xuất” và một “người giữ lời”.
Gia đình ông cho biết, cựu Thủ tướng đã qua đời thanh thản vào thứ Tư, bên cạnh chín người con, 18 cháu và người vợ Joan của ông.
Trong một tuyên bố, Thủ tướng Christopher Luxon đã bày tỏ “nỗi buồn sâu sắc” trước sự ra đi của ông Bolger.
“Jim Bolger là một nhân vật vĩ đại trong đời sống chính trị New Zealand – một nhà lãnh đạo có lập trường vững vàng, một nhà cải cách có tầm ảnh hưởng, và một người phục vụ nhân dân với di sản đã định hình quốc gia chúng ta theo những cách sâu sắc và lâu dài.”
“GIẤY PHÉP CẢI CÁCH”
Cựu Bộ trưởng Tài chính của ông Bolger, Ruth Richardson, chia sẻ trên Morning Report rằng một trong những đặc điểm đáng chú ý nhất của ông là khi cần thể hiện “lòng dũng cảm trong chính sách”, ông sẽ thực hiện.
Bà nói: “Lời tri ân của tôi dành cho ông ấy là: khi đối mặt với thử thách, ông ấy không hề nao núng.”
Vào thời điểm đó, đất nước đối mặt với “một câu chuyện kinh hoàng về tài chính” với lạm phát hai con số, thâm hụt ngân sách, Ngân hàng BNZ phá sản và “chúng ta đang chìm trong nợ nần”.
“Mặc dù Jim không nghi ngờ gì đã bị buộc phải hành động, nhưng ông ấy đã trao cho tôi và các đồng nghiệp một giấy phép để cải cách.”
Khi những quyết định khó khăn được đưa ra, chẳng hạn như việc đảo ngược phụ phí hưu trí mà Đảng Quốc gia đã hứa sẽ bãi bỏ, ông Bolger đã không lùi bước, Richardson cho biết.
Tuy nhiên, bà đồng ý rằng sau khi rời nhiệm sở, ông Bolger đã thay đổi 180 độ về nhiều chính sách mà ông từng ủng hộ.
Về việc bị ông Bolger sa thải khỏi chức Bộ trưởng Tài chính, bà Richardson kể rằng ông đã nói bà có thể đảm nhiệm bất kỳ vị trí nào khác. Tuy nhiên, bà cảm thấy công việc tài chính của mình đã “hoàn thành”.
“ÔNG MUỐN TRAO QUYỀN CHO NGƯỜI MĀORI” – SIR JOHN KEY
Cựu Thủ tướng Sir John Key cho biết ông Bolger là một người đàn ông lôi cuốn với những quan điểm mạnh mẽ nhưng không thể hiện một cách áp đặt.
“Ông ấy yêu ý tưởng về chính trị và những gì nó có thể làm, cũng như cách nó có thể thay đổi cuộc sống.”
Sir John Key cho biết, trong tất cả các cuộc thảo luận của ông với Bolger, ký ức đọng lại là niềm vui mà ông ấy có được xung quanh các mối quan hệ chủng tộc và Hiệp ước Waitangi.
“Ông ấy vô cùng tự hào về công việc đã làm với Sir Doug Graham… và thực sự cảm thấy điều đó đã mang tính chuyển đổi đối với New Zealand.”
Parsons-King
Ông Bolger tin rằng những bất công đã xảy ra và ông nhìn thấy tiềm năng thực sự ở người Māori. Ông tin rằng họ sẽ đạt được thành công nếu tiền được chuyển đến họ thông qua các tổ chức iwi (bộ lạc) và điều này đã thành hiện thực, Key cho biết.
“Ông ấy muốn trao quyền cho người Māori và giúp đỡ các thế hệ tương lai… Jim không ngại bày tỏ và thúc đẩy những quan điểm không phải lúc nào cũng phù hợp với mọi người ủng hộ Đảng Quốc gia hay mọi người dân New Zealand.”
Ông Bolger thường gọi điện cho Key khi ông còn là thủ tướng để đưa ra quan điểm của mình.
“Ông ấy thường nói tôi không phải là kiểu người ông ấy thích lắm, nhưng ông ấy nhẹ nhõm khi Bill English [cựu Bộ trưởng Tài chính] ở đó, nên điều đó thật tốt.”
November 1997. – Photo: Supplied / Ngai Tahu
“NHỮNG THAY ĐỔI LỚN LAO”
Được bầu vào Quốc hội năm 1972, ông Bolger đã phục vụ đất nước hơn ba thập kỷ “với phẩm giá và tinh thần trách nhiệm công cao cả”, Thủ tướng Luxon nhận định.
Ông giữ chức Thủ tướng từ năm 1990 đến năm 1997.
“Ông đã dẫn dắt New Zealand qua một thời kỳ thay đổi đáng kể – hiện đại hóa nền kinh tế, xây dựng quan hệ vững chắc hơn với các đối tác quốc tế, và giúp định hình hệ thống bầu cử MMP vẫn đang phục vụ nền dân chủ của chúng ta ngày nay.”
“Mặc dù chính phủ của ông đôi khi bị thử thách bởi quy mô và tốc độ cải cách, ông chưa bao giờ dao động trong niềm tin rằng vai trò của lãnh đạo là chuẩn bị cho một tương lai tốt đẹp hơn, chứ không chỉ đơn thuần là quản lý hiện tại.”
Thủ tướng Luxon cho biết, ông Bolger chưa bao giờ để bất đồng với đối thủ chính trị trở thành chuyện cá nhân, và di sản của ông sẽ được “nghiên cứu, tranh luận và tôn trọng qua nhiều thế hệ”.
Sir Don McKinnon, người từng là phó thủ tướng của ông trong bảy năm, cho biết ông Bolger đã kết hợp “sự quyến rũ của người Ireland” với cam kết vì những điều tốt đẹp nhất cho New Zealand trong công việc của mình.
Lãnh đạo Đảng New Zealand First, Winston Peters, người đã lãnh đạo chính phủ liên minh MMP đầu tiên cùng ông Bolger từ năm 1996, cho biết ông đã giữ chức thủ tướng trong một giai đoạn chuyển đổi khó khăn.
“Bất kỳ ai có kiến thức về lịch sử chính trị New Zealand từ cuối những năm 1980 và đầu những năm 1990 đều biết rằng đôi khi chúng tôi có những khác biệt về chính sách!” ông Peters nói trong một tuyên bố. “Là lãnh đạo của đối tác liên minh với ông Bolger, tôi có thể chứng thực ông ấy là một người giữ lời. Ông ấy đã làm những gì mình nói – và chúng tôi đã điều hành Chính phủ Liên minh của mình với sự chính trực, tập trung và trung thành với người dân New Zealand, những người đã trao đa số phiếu cho hai đảng chính trị của chúng tôi.”
Bộ trưởng Ngoại giao cũng ghi nhận công việc của ông Bolger với tư cách là đại sứ tại Hoa Kỳ, sau khi ông rời chính trường.
Cựu Thủ tướng Helen Clark cho biết bà vô cùng đau buồn trước sự ra đi của ông Bolger.
“Jim đã tận tâm sâu sắc với New Zealand và phục vụ đất nước chúng ta một cách vị tha. Lòng tôi hướng về Joan và toàn thể gia đình Bolger trong thời điểm đau buồn này,” bà viết trên mạng xã hội.
Lãnh đạo Đảng Lao động Chris Hipkins cho biết thời gian ông Bolger lãnh đạo đất nước là một giai đoạn thay đổi xã hội và kinh tế to lớn.
Ông nói rằng công việc của ông Bolger – bao gồm việc giám sát việc giới thiệu hệ thống bầu cử MMP – sẽ tiếp tục định hình đất nước trong nhiều thế hệ tới.
Ông là một nhân vật vĩ đại – cả trong vai trò Thủ tướng – và trong 27 năm ông làm Nghị sĩ cho King Country, Hipkins nhận định.
“BÀN TAY VỮNG VÀNG” TRONG MỘT THẬP KỶ
Sir Don McKinnon, người từng là phó thủ tướng của ông trong sáu năm từ năm 1990, cho biết ông Bolger là một người rất tận tâm với đất nước, khu vực và gia đình mình.
“Ông ấy có một cảm nhận tốt về đất nước.”
Photo: Supplied
Chính phủ Quốc gia lên nắm quyền vào một thời điểm “biến động dữ dội” khi nền kinh tế gần như sụp đổ và thị trường chứng khoán giảm 40 phần trăm.
“Ông ấy thực sự đã mang lại một bàn tay rất vững vàng trong thập kỷ tiếp theo.”
Các vấn đề mà chính phủ phải đối mặt bao gồm mối quan hệ rạn nứt của New Zealand với Hoa Kỳ, Pháp và Anh, và cần có những thay đổi lớn đối với luật lao động. Ngoài ra, thương mại cần được định hướng sang châu Á.
“Có rất nhiều điều đang diễn ra và điều đó đã làm xa lánh nhiều người.”
Mặc dù có 27 thành viên mới trong nội bộ đảng, ông Bolger vẫn quản lý tốt và rất khéo léo trong việc giữ mọi thứ ổn định.
“Ông ấy rất dễ gần… Chúng tôi đã phải làm một số điều khá không được lòng dân. Đó là một mức độ quyến rũ của người Ireland… ông ấy biết mình muốn đất nước đi về đâu.”
Một trong những di sản lớn nhất của ông Bolger là cam kết tích cực của ông trong việc giải quyết các yêu sách Hiệp ước liên quan đến đất đai bị tịch thu, mặc dù có sự chia rẽ đồng đều giữa những người ủng hộ và phản đối trong nội bộ đảng của ông.
“Đó là điều đúng đắn cần làm… chúng tôi vẫn không được lòng dân vì điều đó trong suốt gần 20 năm,” McKinnon nói.
Năm 1996 là cuộc bầu cử đầu tiên được tổ chức theo hệ thống MMP và sau đó, ông Bolger – với biệt danh “Người cầm lái vĩ đại” – đã thành lập chính phủ liên minh với Đảng New Zealand First.
Ông đã có thể làm việc với Peters mặc dù đã sa thải ông này hai năm trước đó.
“Mọi chuyện vẫn không hề dễ dàng.”
the Tainui treaty settlement, 1995. – Photo: The Dominion Post / John Nicholson
McKinnon cho biết ông Bolger chưa bao giờ để các cuộc tranh cãi trở nên gay gắt và luôn ưu tiên những gì tốt nhất cho đất nước.
Việc ông được bổ nhiệm làm đại sứ tại Hoa Kỳ đã chứng tỏ là một lựa chọn lý tưởng, và ông có kỹ năng để quản lý mối quan hệ “rạn nứt” với Hoa Kỳ và đưa nó trở lại trạng thái cân bằng.
“Đó là một động thái rất, rất tốt cho chúng ta và nó đã mang lại lợi ích trong một thời gian sau đó.”
“MỘT NGƯỜI ĐÀN ÔNG GIẢN DỊ”
Lãnh đạo Đảng ACT và Phó Thủ tướng David Seymour cho biết ông Bolger là một “người đàn ông giản dị” đã giúp New Zealand bước vào một tương lai hiện đại.
“Ông ấy là một người New Zealand độc đáo với ý thức sâu sắc về sự thuộc về và trách nhiệm đưa New Zealand tiến lên trong tương lai. Ông ấy đã làm điều đó rất tốt.”
Thị trưởng đắc cử của Kāpiti Coast, Janet Holborow, cho biết ông Bolger sẽ được nhớ đến vì những đóng góp của ông với tư cách thủ tướng và trên trường quốc tế, cũng như những đóng góp cho cộng đồng Kāpiti trong thời gian ông nghỉ hưu ở Waikanae.
“Jim Bolger là một thành viên hiện diện và được trân trọng của cộng đồng Kāpiti, và ông sẽ được nhớ đến như một người có những hiểu biết sâu sắc và nguyên tắc,” bà Holborow nói.
“Với những quan điểm mạnh mẽ về tầm quan trọng của việc thừa nhận và ứng phó với biến đổi khí hậu, ông đã lãnh đạo một công trình dài hạn quan trọng để lập kế hoạch thích ứng ven biển, cùng với cựu Toàn quyền Jerry Mataparae và các chuyên gia trong lĩnh vực này.”
Ông Bolger cũng thường xuyên tham gia các sự kiện cộng đồng doanh nghiệp và đã tham dự, phát biểu tại nhiều sự kiện khác trong cộng đồng.
Lá cờ New Zealand sẽ được treo rủ tại tất cả các tòa nhà chính phủ và công cộng vào thứ Năm như một biểu tượng của sự tôn kính.
Theo rnz.co.nz