Ông Jim Bolger, cựu Thủ tướng New Zealand trong phần lớn thập niên 1990, đã qua đời ở tuổi 90.
Trong một tuyên bố, gia đình ông cho biết ông Bolger đã ra đi thanh thản vào thứ Tư, bên cạnh chín người con, 18 cháu và người vợ Joan.
Gia đình cũng cho hay, trong suốt thời gian ông lâm bệnh, ông Bolger và gia đình đã vô cùng trân trọng sự ủng hộ và tình bạn của rất nhiều người thân, bạn bè gần xa.
Bà Joan và gia đình đã gửi lời cảm ơn đến đội ngũ thận học cùng các nhân viên tại Bệnh viện Khu vực Wellington và Dịch vụ Cấp cứu Wellington Free Ambulance vì sự chăm sóc tận tình trong những tháng gần đây.
Gia đình ông chia sẻ rằng ông Jim được mọi người vô cùng yêu mến và sẽ để lại niềm tiếc thương sâu sắc.
Thủ tướng Christopher Luxon nhận định ông Bolger là một nhân vật kiệt xuất trong đời sống chính trị New Zealand – một nhà lãnh đạo đầy niềm tin, một nhà cải cách có tầm ảnh hưởng, và một người phục vụ nhân dân với di sản đã định hình quốc gia một cách sâu sắc và bền vững.
Bộ trưởng Ngoại giao Winston Peters, đối tác liên minh của ông Bolger trong chính phủ MMP đầu tiên của New Zealand, cho biết cựu thủ tướng là một người giữ lời, và sau khi rời chính trường, ông vẫn tiếp tục thúc đẩy lợi ích của New Zealand trên trường quốc tế.
THỜI THƠ ẤU
Sinh ra trong một gia đình nhập cư gốc Ireland tại thị trấn Ōpunake, Taranaki vào năm 1935, ông Bolger từng chia sẻ với chương trình Sunday Morning của RNZ hồi đầu năm nay rằng dòng dõi Ireland đã giúp ông hiểu và gắn kết hơn với người Māori.
“Tôi phần nào đó đã bản năng hiểu được cảm giác bị đối xử như công dân hạng hai, và người Māori đã bị đối xử như công dân hạng hai. Một số người vẫn muốn làm điều đó,” ông nói trong chương trình vào tháng 6 – một ngày sau buổi tiệc sinh nhật có sự góp mặt của chín người con và 18 cháu của ông.
Ông Bolger tin tưởng vào lợi ích của sự đa dạng văn hóa, kiên quyết chống lại phân biệt chủng tộc và ủng hộ việc bồi thường cho người Māori. Ông đã đàm phán thành công thỏa thuận dàn xếp năm 2008 của Tập đoàn Atihau-Whanganui, giúp họ nhận được 23,5 triệu đô la bồi thường từ chính phủ.
Sau khi hoàn thành chương trình học tại Trường Trung học Ōpunake, James Brendan Bolger khi ấy 15 tuổi đã bắt đầu sự nghiệp nông nghiệp, đầu tiên ở Taranaki và sau đó là tại Te Kuiti. Ông kết hôn với bà Joan Riddell vào năm 1963.
Ông bước vào chính trường thông qua Liên đoàn Nông dân – nơi ông từng là phó chủ tịch chi nhánh Waikato – và giành được ghế King Country mới cho Đảng Quốc gia vào năm 1972. Trong những năm sau đó, ông đã xây dựng được số phiếu ủng hộ từ 1200 ban đầu lên hơn 10.000 và giữ ghế này trong 25 năm.
Ông Bolger cho thấy mình là một người học nhanh và một nhà tranh luận hiệu quả tại Hạ viện. Sau cuộc bầu cử năm 1978, ông trở thành bộ trưởng trong chính phủ Muldoon.
Sau thất bại của Đảng Quốc gia vào năm 1984, ông trở thành phó lãnh đạo khi Sir Robert Muldoon được thay thế bởi Jim McLay. Khi McLay bị lật đổ vào năm 1986, các đồng nghiệp của ông Bolger đã bầu ông vào vị trí cao nhất.
Ông không thích bị miêu tả là một người thực dụng, nhưng lại nhạy cảm với những thay đổi trong tâm trạng công chúng và đã thích nghi bằng cách áp dụng những chính sách mà trước đó ông từng từ chối. Chẳng hạn, sau thất bại của Đảng Quốc gia năm 1987, ông đã dẫn dắt đảng từ bỏ lập trường phản đối đơn độc đối với chính sách chống vũ khí hạt nhân. Động thái này khiến một số nghị sĩ của ông không hài lòng, nhưng ông coi đó là việc hướng tới tương lai hơn là bám víu vào quá khứ.
release of the 1991 budget. – Photo: Te Ara / Public Domain
Đảng Quốc gia dễ dàng giành chiến thắng trong cuộc bầu cử năm 1990, đưa ông Bolger lên vị trí Thủ tướng trong bảy năm. Mặc dù đảng này từng chỉ trích các chính sách Cánh hữu Mới của Đảng Lao động, chính phủ của ông vẫn tiếp tục mở rộng chúng. Các phúc lợi xã hội bị cắt giảm, và những cải cách gây tranh cãi về y tế và quan hệ lao động đã được thực hiện.
Tái đắc cử sít sao vào năm 1993, ông Bolger đã tìm cách làm dịu hình ảnh của chính phủ và loại bỏ bộ trưởng tài chính cứng rắn của mình, Ruth Richardson. Trong ba năm tiếp theo, ông giữ Đảng Quốc gia nắm quyền khi các cuộc đấu đá nội bộ ảnh hưởng đến tất cả các đảng phái chính trị trong giai đoạn chuẩn bị cho hệ thống MMP mới.
Năm 1996 là cuộc bầu cử đầu tiên được tổ chức theo hệ thống MMP và sau đó, ông Bolger – với biệt danh “Người lái tàu vĩ đại” – đã thành lập chính phủ liên minh với Đảng New Zealand First. Các cuộc đàm phán kéo dài nhiều tuần và nhiều người trong Đảng Quốc gia tin rằng ông Bolger đã nhượng bộ quá nhiều.
Chính phủ liên minh gặp khó khăn trong năm đầu tiên và sự ủng hộ dành cho ông Bolger suy giảm. Ông bị lật đổ vào cuối năm 1997, trong một cuộc đảo chính hiếm hoi chống lại một thủ tướng đương nhiệm, bởi Jenny Shipley. Ông đã xuất bản cuốn hồi ký về những năm tháng làm Thủ tướng của mình, “A View From The Top”, vào năm 1999.
Ông rời quốc hội vào tháng 4 năm 1998 để trở thành đại sứ tại Washington, sau đó trở về làm chủ tịch, dưới thời chính phủ do Đảng Lao động lãnh đạo, của New Zealand Post, Kiwibank và hệ thống đường sắt nhà nước. Ông ngày càng thẳng thắn hơn về các vấn đề chính trị và xã hội rộng lớn, thậm chí còn tuyên bố vào năm 2021 rằng chủ nghĩa tư bản thị trường tự do đang ‘trên bờ vực hủy hoại hành tinh’.
Ông là người kiên trì ủng hộ việc New Zealand trở thành một nước cộng hòa và không nhận bất kỳ danh hiệu hoàng gia nào, nhưng đã được bổ nhiệm làm Thành viên Huân chương New Zealand vào năm 1998. Ông Bolger được trao Huy chương Bạc kỷ niệm 25 năm trị vì của Nữ hoàng Elizabeth II vào năm 1977, Huy chương Kỷ niệm New Zealand 1990 và Huy chương Kỷ niệm Một trăm năm Quyền Bầu cử New Zealand vào năm 1993. Đại học Massey đã trao cho ông bằng tiến sĩ danh dự về văn học vào năm 2002.
Ông Bolger ghi nhận công lao của bà Joan vì sự ủng hộ to lớn mà bà đã dành cho ông trong suốt sự nghiệp lẫy lừng của mình.
“Tôi đã có một cuộc đời tuyệt vời với một người vợ và gia đình tuyệt vời, mọi thứ đều tốt đẹp.”
Theo rnz.co.nz