Người Moriori, những tchakat henu (thổ dân) của Rēkohu, quần đảo Chatham, có rất nhiều điều để ăn mừng khi Tuần lễ ngôn ngữ Moriori đầu tiên sẽ chính thức khởi động vào tháng 11 này. Thư ký Quỹ Hokotehi Moriori, bà Hana-Maraea Solomon, đã khuyến khích mọi người trên khắp thế giới hãy ủng hộ ngôn ngữ này. “Chúng tôi chỉ muốn mọi người có thể chia sẻ và cùng chúng tôi tận hưởng ngôn ngữ của mình.” Bà Solomon nói thêm: “Mỗi khi chúng tôi nói ngôn ngữ này, nó gần như là một sự kết nối với karāpuna [tổ tiên] của chúng tôi.”
Từng là một cộng đồng có dân số suy giảm, ít hoặc không còn kiến thức về ngôn ngữ và truyền thống, người Moriori đã thề sẽ giành lại bản sắc của mình. “Rõ ràng là đã mất một thời gian đủ dài, thực tế là hàng thập kỷ, để được công nhận là một dân tộc. Vì vậy, chúng tôi sẽ thực hiện từng bước một.”
Năm 2023, một kiến nghị đã được đưa ra nhằm tìm kiếm sự ủng hộ để Tuần lễ ngôn ngữ Moriori được chính thức công nhận tại New Zealand. Tuần lễ ngôn ngữ Moriori sẽ bắt đầu vào thứ Hai, ngày 17 tháng 11, dù có hay không có sự công nhận chính thức. “Chúng tôi muốn chính phủ công nhận ngôn ngữ của chúng tôi, chúng tôi sẽ đánh giá cao sự ủng hộ của họ, nhưng chúng tôi không cần các bên bên ngoài công nhận ngôn ngữ của chúng tôi để có thể ăn mừng.”
Bà hy vọng sự kiện này sẽ lan tỏa. “Đây là một khởi đầu nhỏ và tôi chắc chắn chúng tôi sẽ học được rất nhiều từ kinh nghiệm này, nhưng bạn có cảm giác khi bạn chưa sẵn sàng, vậy thì khi nào là thời điểm thích hợp để làm điều đó? Tôi nghĩ không bao giờ có thời điểm thích hợp, chúng tôi chỉ cần thực hiện nó.”
Giống như các tuần lễ ngôn ngữ Māori và Thái Bình Dương kéo dài một tuần ở Aotearoa, sẽ có các hoạt động dành cho tất cả mọi người. Hầu hết đó là các hoạt động hàng ngày của nhiều người Moriori, bà Solomon cho biết, nhưng mạng xã hội sẽ tràn ngập nội dung Moriori và sẽ có nhiều sự kiện khác nhau trên Rēkohu và khắp motchu (đảo).
“Sẽ có các buổi học ta rē [ngôn ngữ] trực tuyến mà mọi người có thể tham gia, sẽ có các hoạt động trên mạng xã hội, video, truyện, bài hát, một chút tikane [tập tục], v.v.” “Và trong một số trường hợp, chia sẻ những gì chúng tôi đã có, bởi vì rất nhiều người đang bắt đầu từ con số không,” bà Solomon nói.
Trong những năm gần đây, trọng tâm là việc giải quyết các yêu sách của người Moriori, và nhiều ưu tiên khác nhau đã phải được đặt lên trước ta rē, bà Solomon cho biết, điều này càng làm tăng thêm nhu cầu hồi sinh và bảo vệ ngôn ngữ. “Đã có rất nhiều công việc trong không gian văn hóa đó, hiểu và học karakii [thần chú] và rongo [bài hát] của chúng tôi. Chúng tôi đã có Hou Rongo – triển lãm ở Otago – chúng tôi đã có phim, chúng tôi đã có rất nhiều thứ khác nhau. Vì vậy, nó chỉ liên tục bổ sung vào kete đó.” “Và thành thật mà nói, các tchipangă, hay kaupapa, khác nhau mà chúng tôi đang thực hiện vào lúc này thực sự rất thú vị, nhưng chúng tôi không muốn bỏ qua sáng kiến đặc biệt này.”
Thông báo này đã mang lại sự phấn khích và một chút lo lắng. “Chúng tôi chưa biết mọi thứ, nhưng chúng tôi biết đủ để có thể chia sẻ những gì chúng tôi có để chúng tôi có thể bình thường hóa các từ ngữ và karakii nhiều hơn một chút.” “Chúng tôi sẽ cố gắng hết sức với các nguồn lực và con người mà chúng tôi có. Năm tới sẽ còn lớn hơn và tốt hơn nữa và tôi chỉ khuyến khích mọi người hãy thử sức.”
Bài viết của Emma Andrews từ rnz.co.nz.
Theo 1news.co.nz