Tuần lễ Ngôn ngữ Māori đã chứng kiến sự gia tăng đáng kể việc sử dụng tiếng te reo Māori trong Quốc hội.
Đội ngũ phiên dịch Nga Ratonga Ao Māori của Quốc hội đã phải làm việc hết công suất trong tuần này khi việc sử dụng tiếng te reo Māori tại Hạ viện tăng vọt nhằm tôn vinh Tuần lễ Ngôn ngữ Māori.
Tuần này đánh dấu kỷ niệm 50 năm Te Wiki o te Reo Māori (Tuần lễ Ngôn ngữ Māori), và ngày càng nhiều, mỗi năm, lễ kỷ niệm này thường trùng với sự gia tăng các nghị sĩ sử dụng tiếng te reo trong Hạ viện, đặc biệt là trong Giờ Chất vấn.
Tuy nhiên, mối quan hệ của Quốc hội với tiếng Māori đã có từ trước khi Tuần lễ Ngôn ngữ Māori ra đời. Tiếng te reo đã được sử dụng trong các hội trường Quốc hội từ những năm 1860, khi các nghị sĩ Māori đầu tiên được bầu. Ngay từ năm 1880, Quốc hội đã có một nhóm nhỏ các phiên dịch viên chuyên dịch các bài phát biểu, kiến nghị và các cuộc tiếp xúc với công chúng Māori.
Trở lại năm 2025, tuần họp đã bắt đầu với các thủ tục thông lệ hàng ngày của Quốc hội – đoàn diễu hành của Chủ tịch Hạ viện và đọc kinh cầu nguyện, nhưng tất cả đều được thực hiện bằng tiếng Māori trong suốt tuần.
GIỜ CHẤT VẤN
Trong Giờ Chất vấn tuần này, một số câu hỏi của các nghị sĩ, trước khi được hỏi bằng tiếng Anh, đã được mở đầu bằng những cụm từ như “tēnā koe e te Māngai o te Whare”, đây là lời chào thông thường mà các nghị sĩ phải thực hiện trước khi đặt câu hỏi.
Các thành viên khác trong tuần này, như Debbie Ngawera Packer của Te Pati Māori, đã chọn đặt một số câu hỏi hoàn toàn bằng tiếng te reo. Bà hỏi thủ tướng: “e tautoko ana ia i ngā kōrero me ngā mahi katoa a tōna Kāwanatanga?”
Có khá nhiều người nói tiếng te reo Māori trôi chảy trong Quốc hội này, nhưng không phải tất cả các nghị sĩ đều có thể hiểu tiếng te reo. May mắn thay, có tai nghe được trang bị ở mỗi ghế trong phòng họp, từ đó các thành viên có thể nghe bản dịch đồng thời những gì đang được nói, nhờ vào đội ngũ phiên dịch Nga Ratonga Ao Māori của Quốc hội.
Điều này đã tạo ra một vài khoảnh khắc im lặng khó xử, khi thủ tướng chăm chú lắng nghe qua chiếc tai nghe dường như bị lỗi của mình trước khi đứng dậy trả lời.
Trong tai mình, ông ấy hẳn đã nghe câu hỏi của Ngawera Packer bằng tiếng Anh, một câu hỏi mà ông đã được hỏi hàng triệu lần trước đây – “Ông có ủng hộ tất cả các tuyên bố và hành động của chính phủ mình không?”
Tuy nhiên, không chỉ có những câu hỏi lẻ tẻ được đặt bằng tiếng te reo. Thực tế, trong Giờ Chất vấn hôm thứ Năm, một cuộc trao đổi giữa Hana Rawhiti Maipi-Clarke của Te Pāti Māori và Tama Potaka của Đảng Quốc gia về hồ sơ của chính phủ trong việc duy trì các nghĩa vụ đối với tiếng te reo, đã diễn ra hoàn toàn bằng tiếng te reo.
Maipi-Clarke bắt đầu bằng cách hỏi: “ēnā rā koe, e te Pīka. E whakapono ana ia ki ngā mahi a te Kāwanatanga kia whakapūmautia te reo Māori?” (Ông có ủng hộ hồ sơ của chính phủ trong việc duy trì các nghĩa vụ đối với tiếng te reo Māori không?)
Đáp lại, Potaka chỉ nói một từ đơn giản: “āna” (vâng).
Các câu hỏi bổ sung hoặc tiếp theo của Maipi-Clark hỏi liệu các chính sách của chính phủ về việc sử dụng tiếng te reo Māori trong các cơ quan chính phủ có gây tổn hại đến những nỗ lực phục hồi ngôn ngữ này hay không.
Đáp lại, Potaka nói: “Đôi khi nó cải thiện, đôi khi nó suy giảm, nhưng chúng ta không nên lầm tưởng rằng việc phục hồi ngôn ngữ của chúng ta là trách nhiệm của Hoàng gia. Tuy nhiên, việc phục hồi ngôn ngữ của chúng ta là trách nhiệm của nhiều tầng lớp whānau, hapū và iwi, và chính phủ cùng Hoàng gia sẽ có trách nhiệm củng cố nó.”
Dù bạn có đồng ý với Potaka hay không, như một phần của sự củng cố mà ông ấy đã nói, Hoàng gia đã công nhận te reo là ngôn ngữ chính thức vào năm 1987, với việc sử dụng ngôn ngữ này tăng đều đặn trong suốt những năm 1990 và 2000.
Theo đó, Quốc hội đã thành lập một dịch vụ phiên dịch thường trực cho Hạ viện vào năm 1999, và năm sau đó dịch vụ này được mở rộng sang các ủy ban lựa chọn, với phiên dịch đồng thời được giới thiệu vào năm 2010.
Nhờ có họ, ngay cả với những chiếc tai nghe bị lỗi và những khoảnh khắc khó xử nhỏ trước khi dịch, sự song ngữ độc đáo của New Zealand vẫn có thể được thể hiện trong cơ quan lập pháp của chúng ta.
Theo rnz.co.nz