Bạn có cảm thấy việc duy trì các chi phí cơ bản ngày càng khó khăn hơn mỗi năm không? Bạn không đơn độc.
Bà Helen Gilby, một bà mẹ hai con ở Christchurch, cho biết việc trang trải các chi phí sinh hoạt cơ bản ngày càng trở nên khó khăn hơn theo từng năm.
Bà chia sẻ: “Các chi phí cơ bản, bạn chỉ có thể sắp xếp và cắt giảm đến một mức độ nhất định. Khi tôi so sánh hóa đơn tiền điện từ tháng 5 đến tháng 7 năm nay với năm ngoái, chúng đã tăng khoảng 10%, và phí gia hạn bảo hiểm của tôi cũng cao hơn khoảng 20% trên tất cả các hợp đồng.”
Bà Gilby cho biết, ngân sách mua sắm thực phẩm của bà giờ đây không còn đủ để mua được nhiều như trước.
“Tôi liên tục phải xoay sở để đủ chi tiêu, thậm chí đã nghĩ đến việc tạm dừng đóng góp vào quỹ KiwiSaver để đối phó. Nhưng điều đó đồng nghĩa với việc hy sinh an ninh tài chính tương lai để tồn tại ở hiện tại, và tôi cũng không mấy tin tưởng rằng hệ thống lương hưu sẽ còn như cũ khi tôi đến tuổi nghỉ hưu.” Bà nói thêm: “Thật sự rất khó để liên tục theo dõi và tính toán mọi thứ khi bạn có thu nhập thấp, và điều đó trở thành một nguồn lo lắng thường trực.”
Là một phụ huynh đơn thân, bà cho biết ngay cả việc tăng lương cũng không thể cải thiện đáng kể thu nhập thực tế của bà, do các mức khấu trừ áp dụng cho các khoản hỗ trợ từ chính phủ.
Bà tính toán rằng, mặc dù bà không đạt mức thu nhập đó, nhưng một người trong hoàn cảnh của bà nếu được tăng lương từ 100.000 USD lên 130.000 USD mỗi năm thì sau thuế, họ cũng chỉ nhận thêm khoảng 200 USD mỗi tuần.
Dữ liệu từ Infometrics cho thấy thu nhập đã – hoặc chưa – theo kịp với chi phí sinh hoạt tăng cao trong những năm gần đây.
Trong những năm ngay sau đại dịch Covid-19, các hộ gia đình có thu nhập thấp chịu áp lực lớn nhất, nhưng gần đây, gánh nặng đã chuyển sang cả những người có thu nhập cao hơn.
Kể từ năm 2020, không ai tránh khỏi việc chi phí tăng cao hơn mức tăng thu nhập trong một năm.
Năm 2022, thu nhập trung bình của nhóm 20% người có thu nhập thấp nhất tăng 9% so với mức tăng chi phí sinh hoạt. Trong khi đó, nhóm người có thu nhập cao nhất tăng 4,9%.
Năm 2023, khi lạm phát gây ảnh hưởng rõ rệt nhất, các hộ gia đình có thu nhập thấp nhất chứng kiến chi phí tăng 3,5% so với thu nhập. Nhóm người có thu nhập cao nhất chỉ có mức tăng chi phí so với thu nhập là 1,8%.
Năm ngoái, nhóm 20% người có thu nhập thấp nhất có mức tăng thu nhập cao hơn chi phí 0,7%, và nhóm cận thấp nhất tăng 1,3%. Hai nhóm 20% người có thu nhập cao nhất lại có mức tăng trưởng thu nhập thấp hơn mức tăng chi phí lần lượt là 1,7% và 1,3%.
Ông Gareth Kiernan, chuyên gia dự báo trưởng của Infometrics, cho biết các hộ gia đình có thu nhập cao hơn bị ảnh hưởng nặng nề hơn bởi lãi suất, yếu tố này được ghi nhận trong dữ liệu nhưng không nằm trong chỉ số lạm phát CPI.
Ông nói: “Trong năm 2022 và 2023, mọi thứ đều tăng giá, rất khó để tránh khỏi.”
Ông cho biết thị trường lao động vẫn đang suy yếu, đồng thời một đợt lạm phát khác lại xuất hiện “ở những lĩnh vực chi phí không thể tránh khỏi đối với người dân”.
“Trong năm nay, chúng ta có thể sẽ lại thụt lùi một chút về mặt trung bình.”
Ông David Verry, cố vấn tài chính tại North Shore Budgeting Services, cho biết những người có thu nhập thấp vẫn đang chịu đựng nhiều nhất.
Một số người có thu nhập giảm sút và không hiếm khi tiền thuê nhà chiếm tới 50-70% thu nhập sau thuế. Ông cho biết, những người có thu nhập thấp thường phải gánh các khoản nợ có lãi suất, điều này thường đẩy họ vào tình thế khó khăn cùng cực.
Một cố vấn tài chính khác, bà Shula Newland, cho biết việc tăng hóa đơn tiền điện đã gây ảnh hưởng nặng nề.
Bà nói: “Nhiều người nhận được hóa đơn tiền điện hơn 400 USD – những hóa đơn khổng lồ.”
Các hộ gia đình có thu nhập thấp có nhiều khả năng phải cắt giảm chi tiêu cho thực phẩm và các nhu yếu phẩm khác, trong khi các hộ gia đình có thu nhập cao hơn thì cắt giảm giải trí.
Tổ chức Consumer NZ cho biết 67% người dân liệt kê chi phí sinh hoạt là một trong ba mối lo ngại hàng đầu trong khảo sát tâm lý gần đây nhất của họ, đây là một kỷ lục – tăng từ 65% vào tháng 4 và 58% một năm trước. Hóa đơn thực phẩm và tiền điện là những mối quan tâm chính.
Trong một số trường hợp, những thay đổi kinh tế khác cũng đang tạo ra sự khác biệt.
Khi chồng của Jess mất việc trong ngành dịch vụ công, sự chú ý của họ buộc phải chuyển sang quản lý ngân sách gia đình.
Cô chia sẻ: “Thu nhập gia đình chúng tôi đã giảm sút rất, rất nhiều.”
Cặp vợ chồng ở Wellington (RNZ đã đồng ý không nêu tên) có hai con và một khoản tiết kiệm có thể giúp ích phần nào. Tuy nhiên, Jess cho biết, trong khi phải mất rất nhiều thời gian để tích lũy số tiền đó, nó lại biến mất với tốc độ đáng sợ.
Cô nói: “Thách thức cơ bản là cố gắng cắt giảm tối đa mọi thứ để khoản tiền đó biến mất chậm nhất có thể. Chúng tôi may mắn có tiền tiết kiệm, nhưng điều không chắc chắn là chúng tôi sẽ ở trong tình cảnh này bao lâu.”
Ngay khi biết chồng mất việc, họ đã cắt giảm chi tiêu tùy ý. Họ cố gắng chỉ sử dụng xe điện và sạc qua đêm, cắt giảm đồ ăn mang về, đồng thời cẩn thận hơn trong chi tiêu thực phẩm và “phải từ chối” những yêu cầu tiền bạc từ các con tuổi teen.
Cô nói: “Chúng tôi khá may mắn vì có những thứ có thể cắt giảm, như đồ ăn mang về và chúng tôi từng có người dọn dẹp.”
Giờ đây, khi những hóa đơn như phí thể thao cho con cái đến, cảm giác của họ đã khác hẳn. Cô cũng cố gắng trì hoãn chi tiêu, vì hy vọng việc giảm thu nhập chỉ là tạm thời.
Cô chia sẻ: “Giày đi làm của tôi đang rách nát và tôi nghĩ, nếu tôi dán lại, tôi có thể dùng thêm một tháng nữa và có lẽ như vậy là đủ. Tôi đoán điều này khá khác biệt so với những người có thu nhập thấp, đối với họ thì đây là thực tế cuộc sống.”
Nếu buộc phải sống dựa vào một nguồn thu nhập trong thời gian dài hơn, cô cho biết họ có thể phải xem xét lại liệu có thể gánh vác khoản thế chấp nhà hay không. Khi chồng cô tìm được việc làm mới, nhiều khả năng đó cũng sẽ là một công việc với mức lương thấp hơn.
Họ cũng đang cố gắng cắt giảm hóa đơn tiền điện.
Cô nói: “Chúng tôi không quá khắt khe, nhưng cố gắng hạn chế thời gian tắm của các con một chút và cân nhắc xem cần sưởi ấm những phòng nào, đại loại vậy.”
Jess cho biết, nhìn chung, rất nhiều người dường như vẫn đang chật vật.
Cô nói: “Tôi cảm thấy rất nhiều người đang ở trong tình cảnh của chúng tôi, kiểu như ‘chúng ta có cần mua cà phê bên ngoài không’ hay ‘tôi tự làm bữa trưa ở nhà mỗi ngày’. Ít nhất là những người làm trong ngành dịch vụ công, ngay cả khi bạn có việc làm, bạn vẫn phải hành xử như thể mình có thể mất việc bất cứ lúc nào’.”
Theo rnz.co.nz