Làm thế nào để khuyến khích mọi người sử dụng ít điện hơn?
Ngày càng có nhiều lời kêu gọi chính phủ hành động về giá điện, khi những hóa đơn tăng vọt đang khiến nhiều người dân New Zealand – đặc biệt là những người có thu nhập thấp và cố định – phải gánh chịu áp lực nặng nề.
Những người về hưu và người nhận trợ cấp cũng chỉ còn ba tuần nữa để nhận khoản Hỗ trợ Năng lượng Mùa đông năm nay, vốn cung cấp cho người độc thân đủ điều kiện hơn 20 đô la mỗi tuần và các cặp đôi hơn 30 đô la.
Tuy nhiên, một số người nhận khoản hỗ trợ này cho biết họ vẫn không đủ khả năng chi trả hóa đơn điện, và phải đi ngủ sớm hoặc dùng bếp củi để cắt giảm chi phí.
Giá bán lẻ gần đây đã tăng nhanh hơn lạm phát, trong khi giá bán buôn tăng cao đến mức ngay cả một trong những công ty lớn và có lợi nhuận cao nhất thế giới cũng không muốn chi trả.
Khoảng 300.000 hộ gia đình đã bị tính phí quá hạn vì không đủ khả năng thanh toán hóa đơn điện đúng hạn vào năm ngoái.
Bà Judith Aitken, một người về hưu ở Wellington, từng là ủy viên hội đồng khu vực và công chức, từng làm việc cho Bộ Năng lượng cũ và Tổng công ty Điện lực New Zealand (thuộc sở hữu nhà nước trước đây).
Nhà cung cấp điện của bà, Mercury, gần đây đã gửi thư thông báo rằng phí hàng ngày của bà sẽ tăng từ 20 xu lên hơn 1 đô la.
“Tôi nghĩ điều đó hoàn toàn quá đáng,” bà nói với chương trình Morning Report vào thứ Tư.
Bà hiện đang viết một cuốn sách về thời gian làm việc trong ngành, bắt đầu từ những thay đổi được thực hiện vào cuối những năm 1980.
“Một trong những điều thú vị là, nó được xây dựng trên cơ sở sẽ có cạnh tranh trong thị trường năng lượng, và sự cạnh tranh đó sẽ duy trì quyền lực và ảnh hưởng đến giá cả. Điều đó đã không xảy ra.
“Điều đã được tạo ra là, các công ty năng lượng – hay còn gọi là ‘gentailers’ (vừa sản xuất vừa bán lẻ điện), ba công ty chính thống trị thị trường đều thuộc sở hữu nhà nước, vì vậy họ đã mang lại lợi ích rất lớn và nhà nước khó có thể thoải mái chấp nhận việc giảm bớt lợi nhuận này.
“Ví dụ, kể từ khi được thành lập vào những năm 1990, họ đã trả khoảng 9 tỷ đô la cổ tức cho cổ đông, tức là nhà nước, và chỉ đầu tư khoảng 1,5 tỷ đô la vào năng lực mới. Vì vậy, không có gì ngạc nhiên khi chúng ta thiếu năng lượng.
“Do đó, giá điện đã tăng, phí cố định đã tăng, và những người về hưu – đặc biệt là người độc thân hoặc những người phải hỗ trợ người khác như cháu, nhiều người đang chăm sóc cháu của họ ngày nay – thực sự quá khó khăn. Nó đơn giản là quá khó khăn.”
Bà ủng hộ việc kiểm tra thu nhập đối với khoản Hỗ trợ Năng lượng Mùa đông, nhưng cũng đề xuất tăng khoản này khi giá điện tăng.
Lượng người chuyển đổi nhà cung cấp tăng vọt
Số lượng người tìm kiếm sự giúp đỡ từ dịch vụ Powerswitch năm nay đã tăng gấp đôi.
Dịch vụ này, do Consumer NZ điều hành, đã giúp mọi người tìm kiếm các gói gas và điện rẻ nhất, đôi khi khuyên họ nên chuyển đổi công ty.
Trưởng bộ phận, ông Paul Fuge, cho biết họ đã nhận được 3000 yêu cầu trong năm nay, cùng với lượng truy cập lớn vào trang web của họ. Ông nói rằng một số công ty nhỏ hơn lo ngại khi tiếp nhận thêm khách hàng vì giá điện bán buôn quá cao.
Ông Fuge nhấn mạnh rằng cần có một cuộc cải cách táo bạo để đảm bảo thị trường hoạt động vì lợi ích của người dân.
“Chúng ta không thể cứ mãi chao đảo từ cuộc khủng hoảng này sang cuộc khủng hoảng khác. Điều này không chỉ ảnh hưởng đến các hộ gia đình mà còn là mối đe dọa đối với nền kinh tế nói chung. Cần có sự thay đổi… chúng ta không thể chỉ tiếp tục vá víu.”
Kêu gọi điều tra sâu rộng hơn
Mặc dù việc hỗ trợ các hộ gia đình đầu tư vào năng lượng tái tạo và hiệu quả năng lượng có thể tốt, chẳng hạn như tấm pin mặt trời trên mái nhà và vật liệu cách nhiệt, bà Aitken cho rằng những người có thu nhập cố định – như người về hưu – “rất khó có đủ vốn”.
“Tôi không có vật liệu cách nhiệt hay cửa kính hai lớp, và hơn nữa, ở tuổi 88, tôi không thể có đủ thu nhập để chi trả cho bất kỳ thứ nào trong số đó. Chúng thực sự nằm ngoài tầm với.”
“Theo tôi, điều thực sự cần thiết là một cái nhìn nghiêm túc về toàn bộ thị trường điện, chứ không phải cuộc đánh giá năng lượng vừa được thực hiện, vốn quá đơn giản và quá hẹp hòi.”
“Tôi nghĩ cần có một cái gì đó giống như một ủy ban điều tra đặc biệt về thị trường năng lượng, xem xét tại sao thị trường năng lượng hiện không còn cạnh tranh như mong đợi vào năm 1987, tại sao nó hoạt động kém hiệu quả đến vậy, và tại sao các khoản phí được phân bổ trong thanh toán điện lại quá nặng nề đối với rất nhiều người.”
Cơ quan Điện lực đã thông báo vào tháng 8 rằng họ sẽ thay đổi các quy tắc ngành để yêu cầu các nhà bán lẻ có hơn 5% thị phần phải cung cấp giá theo thời gian sử dụng từ giữa năm tới, sau một báo cáo của lực lượng đặc nhiệm chung giữa cơ quan này và Ủy ban Thương mại.
Những thay đổi này nhằm mục đích mang lại cho người tiêu dùng nhiều lựa chọn hơn về cách thức và thời điểm sử dụng điện, đồng thời tạo áp lực giảm giá.
Cũng trong tháng trước, một lá thư đã được gửi tới Thủ tướng Christopher Luxon kêu gọi cải cách khẩn cấp ngành này khi giá điện tăng vọt đang làm suy yếu niềm tin và năng suất. Lá thư nhắm vào bốn công ty lớn về sản xuất/bán lẻ điện – Genesis, Contact, Mercury và Meridian.
Theo rnz.co.nz