Bạn có cảm thấy việc duy trì các chi phí cơ bản ngày càng khó khăn hơn mỗi năm? Bạn không đơn độc.
NGÀY CÔNG BỐ NGÂN SÁCH 2025
Chị Helen Gilby, một bà mẹ hai con ở Christchurch, cho biết việc duy trì các chi phí cơ bản ngày càng khó khăn hơn mỗi năm.
“Các chi phí cơ bản, bạn chỉ có thể sắp xếp lại và cắt giảm đến một mức độ nào đó,” chị nói. “Khi tôi so sánh hóa đơn tiền điện từ tháng 5 đến tháng 7 năm nay với năm ngoái, chúng đã tăng khoảng 10%, và phí gia hạn bảo hiểm của tôi cũng cao hơn khoảng 20% trên tất cả các hợp đồng.”
Chị Gilby cho biết ngân sách mua sắm thực phẩm của chị không còn mua được nhiều như trước.
“Tôi liên tục phải xoay sở để đủ chi tiêu, thậm chí đã nghĩ đến việc tạm dừng đóng góp KiwiSaver để đối phó, nhưng điều đó đồng nghĩa với việc hy sinh an ninh tài chính tương lai để sống sót ở hiện tại, và tôi cũng không mấy tin tưởng rằng hệ thống lương hưu sẽ còn như vậy khi tôi đến tuổi nghỉ hưu. Thật sự rất khó để liên tục theo dõi và tính toán mọi thứ khi bạn có thu nhập thấp, và điều đó trở thành một nguồn lo lắng thường trực.”
Là một phụ huynh đơn thân, chị cho biết ngay cả khi được tăng lương, số tiền thực nhận cũng sẽ không tăng đáng kể do các quy định về giảm trừ áp dụng cho các khoản hỗ trợ của chính phủ.
Chị tính toán rằng, mặc dù chị không đạt mức thu nhập đó, nhưng một người trong hoàn cảnh của chị nếu được tăng lương từ 100.000 USD lên 130.000 USD mỗi năm thì sau thuế cũng chỉ nhận thêm khoảng 200 USD mỗi tuần.
Dữ liệu của Infometrics cho thấy thu nhập đã theo kịp – hoặc không theo kịp – chi phí sinh hoạt tăng cao trong những năm gần đây như thế nào.
Trong những năm ngay sau đại dịch Covid-19, các hộ gia đình có thu nhập thấp chịu áp lực lớn nhất, nhưng gần đây, gánh nặng đã chuyển sang những người có thu nhập cao hơn.
Kể từ năm 2020, không ai tránh khỏi một năm mà mức tăng chi phí của họ cao hơn mức tăng thu nhập.
Năm 2022, thu nhập trung bình của nhóm 20% người có thu nhập thấp nhất đã tăng 9% so với mức tăng chi phí sinh hoạt. Trong khi đó, nhóm có thu nhập cao nhất tăng 4,9%.
Năm 2023, khi tác động mạnh nhất của lạm phát được cảm nhận rõ rệt, các hộ gia đình có thu nhập thấp nhất chứng kiến chi phí tăng 3,5% so với thu nhập. Nhóm có thu nhập cao nhất chỉ có mức tăng chi phí so với thu nhập là 1,8%.
Năm ngoái, nhóm 20% người có thu nhập thấp nhất có mức tăng thu nhập cao hơn chi phí 0,7%, và nhóm cận dưới tăng 1,3%. Hai nhóm 20% người có thu nhập cao nhất chứng kiến tăng trưởng thu nhập thấp hơn mức tăng chi phí lần lượt là 1,7% và 1,3%.
Ông Gareth Kiernan, chuyên gia dự báo trưởng của Infometrics, cho biết các hộ gia đình có thu nhập cao hơn bị ảnh hưởng nặng nề hơn bởi lãi suất, yếu tố này được ghi nhận trong dữ liệu nhưng không nằm trong chỉ số lạm phát CPI.
“Trong năm 2022 và 2023, mọi thứ đều tăng giá, thật khó để tránh khỏi.”
Ông cho biết thị trường lao động vẫn đang suy yếu cùng lúc với một đợt lạm phát khác được cảm nhận “ở những lĩnh vực chi phí không thể tránh khỏi đối với người dân”.
“Trong năm nay, chúng ta có thể sẽ lại thụt lùi một chút về mặt trung bình.”
Ông David Verry, cố vấn tài chính tại North Shore Budgeting Services, cho biết những người có thu nhập thấp vẫn đang chịu đựng nhiều nhất.
Một số người đã bị giảm thu nhập và không có gì lạ khi tiền thuê nhà chiếm 50-70% thu nhập sau thuế. Ông nói rằng những người có thu nhập thấp thường có các khoản nợ phải trả lãi, điều này thường đẩy họ vào tình thế khó khăn.
Một cố vấn tài chính khác, bà Shula Newland, cho biết việc tăng hóa đơn tiền điện đã gây ảnh hưởng nặng nề.
“Mọi người đã nhận được hóa đơn tiền điện hơn 400 USD – những hóa đơn khổng lồ.”
Các hộ gia đình có thu nhập thấp có nhiều khả năng phải cắt giảm chi tiêu cho thực phẩm và các nhu yếu phẩm khác, trong khi các hộ gia đình có thu nhập cao hơn đang cắt giảm chi tiêu cho giải trí, bà nói.
Consumer NZ cho biết 67% người dân liệt kê chi phí sinh hoạt là một trong ba mối lo ngại hàng đầu trong công cụ theo dõi tâm lý gần đây nhất của họ, đây là một kỷ lục – tăng từ 65% vào tháng 4 và 58% một năm trước. Hóa đơn thực phẩm và tiền điện là những mối quan tâm chính.
Trong một số trường hợp, những thay đổi kinh tế khác cũng tạo ra sự khác biệt.
Khi chồng của Jess mất việc trong ngành dịch vụ công, sự chú ý của họ buộc phải chuyển sang ngân sách gia đình.
“Chúng tôi đã bị giảm thu nhập gia đình rất, rất nhiều,” chị nói.
Cặp vợ chồng có hai con ở Wellington, mà RNZ đồng ý không nêu tên, có một khoản tiết kiệm có thể giúp ích phần nào, nhưng trong khi phải mất một thời gian rất dài để tích lũy số tiền đó, Jess cho biết nó biến mất với tốc độ đáng sợ.
“Thử thách cơ bản là cố gắng cắt giảm càng nhiều càng tốt để khoản tiền đó cạn kiệt chậm nhất có thể,” chị nói. “Chúng tôi may mắn có tiền tiết kiệm, nhưng điều không chắc chắn thực sự là chúng tôi sẽ ở trong tình cảnh này bao lâu.”
Ngay khi biết chồng mất việc, họ đã cắt giảm chi tiêu tùy ý. Họ cố gắng chỉ sử dụng xe điện và sạc qua đêm, cắt giảm đồ ăn mang về, đồng thời cẩn thận hơn với chi tiêu thực phẩm và “phải nói không” với yêu cầu tiền của các con tuổi teen.
“Chúng tôi khá may mắn vì có những thứ có thể cắt giảm, như đồ ăn mang về và chúng tôi từng có người giúp việc.”
Bây giờ, khi những khoản như hóa đơn phí thể thao của con cái đến, họ cảm thấy khá khác. Chị cũng cố gắng trì hoãn chi tiêu, vì chị hy vọng việc giảm thu nhập chỉ là tạm thời.
“Giày đi làm của tôi đang rách nát và tôi nghĩ, nếu tôi dán lại, tôi có thể dùng thêm một tháng nữa và có lẽ như vậy là đủ. Tôi đoán điều này khá khác so với những người có thu nhập thấp, những người phải chấp nhận rằng đây là thực tế.”
Nếu họ buộc phải sống dựa vào một nguồn thu nhập trong thời gian dài hơn, chị nói rằng họ có thể phải xem xét lại liệu có thể xoay sở với khoản thế chấp hay không. Khi chồng chị tìm được việc mới, thu nhập có thể sẽ thấp hơn.
Họ cũng đang cố gắng cắt giảm hóa đơn tiền điện.
“Chúng tôi không quá khắt khe, nhưng cố gắng hạn chế một chút thời gian tắm của bọn trẻ và suy nghĩ xem cần sưởi ấm phòng nào, đại loại vậy.”
Jess cho biết, nhìn chung, nhiều người dường như vẫn đang chật vật.
“Tôi cảm thấy nhiều người đang ở trong hoàn cảnh của chúng tôi, tự hỏi ‘chúng ta có cần mua cà phê bên ngoài không’ hoặc tôi tự làm bữa trưa ở nhà mỗi ngày,” chị nói. “Những người làm trong ngành dịch vụ công, ít nhất, ngay cả khi có việc làm, cũng có cảm giác như ‘tốt hơn hết là nên hành xử như thể mình có thể mất việc’.”
Theo rnz.co.nz