Các siêu thị và nhà thuốc tràn ngập các loại vitamin được quảng cáo là hỗ trợ cơ thể, trí não và hệ miễn dịch của trẻ em. Nhưng liệu chúng có thực sự cần thiết? Nhà khoa học và tác giả Nick Fuller sẽ giải đáp.
Khi đi dọc quầy hàng sức khỏe ở bất kỳ siêu thị nào, bạn sẽ thấy những kệ hàng chất đầy các loại thực phẩm bổ sung vitamin và khoáng chất được đóng gói bắt mắt dành cho trẻ em. Những sản phẩm này hứa hẹn hỗ trợ miễn dịch, tăng cường phát triển trí não và thúc đẩy tăng trưởng khỏe mạnh – khiến nhiều phụ huynh tin rằng chúng là một phần không thể thiếu trong chế độ ăn của con mình.
Đặc biệt đối với các bậc cha mẹ có con biếng ăn, thực phẩm bổ sung có thể là một giải pháp nhanh chóng và đáng tin cậy. Nhưng liệu chúng có thực sự cần thiết?
Những dưỡng chất trẻ em thực sự cần
Đúng là trẻ em cần một loạt các vitamin và khoáng chất đa dạng – như vitamin A, B, C, D, E và K, cùng với folate, canxi, i-ốt, sắt và kẽm – để phát triển khỏe mạnh. Những dưỡng chất này đóng vai trò thiết yếu trong sự phát triển của não bộ và thần kinh, thị lực, sức mạnh xương, chức năng miễn dịch, quá trình trao đổi chất và duy trì cân nặng hợp lý.
Tuy nhiên, đối với hầu hết trẻ em khỏe mạnh, những dưỡng chất này có thể và nên được cung cấp từ thực phẩm – chứ không phải từ các loại thực phẩm bổ sung.
Ngay cả những trẻ có thói quen ăn uống kén chọn cũng thường nhận đủ dinh dưỡng từ các loại thực phẩm hàng ngày, nhiều trong số đó đã được tăng cường vi chất. Các thực phẩm thiết yếu phổ biến như ngũ cốc ăn sáng, sữa và bánh mì thường được bổ sung các dưỡng chất quan trọng như vitamin nhóm B, sắt, canxi và i-ốt.
Khoa học nói gì về thực phẩm bổ sung?
Mặc dù nhiều loại thực phẩm bổ sung cho trẻ em tuyên bố hỗ trợ miễn dịch, tăng trưởng hoặc sức khỏe tổng thể, nhưng có rất ít bằng chứng khoa học vững chắc cho thấy chúng cải thiện kết quả sức khỏe hoặc ngăn ngừa bệnh tật ở những trẻ em khỏe mạnh.
Các tổ chức y tế hàng đầu khuyên rằng trẻ em có chế độ ăn uống đa dạng không cần bổ sung thêm.
Nghiên cứu liên tục chỉ ra rằng việc hấp thụ vitamin và khoáng chất thông qua thực phẩm toàn phần vượt trội hơn so với việc dùng chúng dưới dạng thực phẩm bổ sung. Thực phẩm cung cấp các dưỡng chất này cùng với chất xơ, enzyme và các hợp chất hoạt tính sinh học, như hóa chất thực vật (phytochemicals) và chất béo lành mạnh, giúp tăng cường hấp thụ, trao đổi chất và hiệu quả tổng thể theo những cách mà các loại thực phẩm bổ sung riêng lẻ không thể tái tạo.
Những rủi ro tiềm ẩn và hậu quả không mong muốn
Cha mẹ cũng nên biết rằng thực phẩm bổ sung không phải là không có rủi ro.
Các vitamin tan trong chất béo – như A, D, E và K – có thể tích tụ trong cơ thể nếu tiêu thụ quá mức. Nếu chúng đạt đến mức độ độc hại, có thể gây ra các vấn đề sức khỏe nghiêm trọng. Trong trường hợp vitamin A và B, những vấn đề này có thể nghiêm trọng và thậm chí gây tử vong.
Liều cao các vitamin tan trong nước khác, như vitamin C, có thể không nguy hiểm nhưng có thể gây ra các tác dụng phụ như tiêu chảy hoặc cản trở sự hấp thụ các dưỡng chất khác.
Nhiều loại thực phẩm bổ sung cho trẻ em được thêm hương liệu hoặc làm ngọt để hấp dẫn hơn. Mặc dù điều này có thể giúp trẻ dễ uống hơn, nhưng nó cũng đưa thêm đường và các thành phần nhân tạo vào chế độ ăn của trẻ – có khả năng phá vỡ thói quen ăn uống lành mạnh.
Ngoài ra còn có một khía cạnh tâm lý cần xem xét. Việc thường xuyên cho trẻ uống thực phẩm bổ sung để đối phó với các hành vi ăn uống bình thường, như biếng ăn hoặc kén chọn thức ăn, có thể vô tình dạy trẻ rằng thuốc là một sự thay thế cho chế độ ăn uống bổ dưỡng, chứ không phải là một hỗ trợ tạm thời.
Vậy, cha mẹ nên làm gì?
Cách đáng tin cậy nhất để cung cấp cho trẻ em các vitamin và khoáng chất thiết yếu là thông qua một chế độ ăn uống đa dạng và cân bằng. Điều này có nghĩa là bao gồm các sản phẩm từ sữa, thịt, gia cầm, cá, ngũ cốc nguyên hạt, các loại hạt, đậu, và một loạt các loại trái cây và rau củ đầy màu sắc.
Nếu bạn thường xuyên phải ‘đàm phán’ với một ‘ông chủ nhỏ’ chỉ vì một hạt đậu, hãy yên tâm rằng bạn không hề đơn độc. Nghiên cứu cho thấy gần một nửa số trẻ em trải qua giai đoạn biếng ăn – một hành vi bắt nguồn từ quá khứ tiến hóa của chúng ta. Người tiền sử đã phát triển sự ác cảm với những thực phẩm lạ hoặc có vị đắng như một cơ chế sinh tồn để tránh các chất độc tiềm tàng. Đồng thời, họ học cách tìm kiếm và tích trữ những thực phẩm giàu năng lượng, ngon miệng để sống sót qua những thời kỳ khan hiếm.
Vậy, làm thế nào để cha mẹ có thể nhẹ nhàng khuyến khích trẻ nhỏ chấp nhận các lựa chọn thực phẩm lành mạnh, nhiều màu sắc hơn?
-
Thay đổi cách chế biến: Trộn lẫn các thực phẩm màu be hoặc trắng ít dinh dưỡng hơn với các nguyên liệu lành mạnh. Ví dụ, thêm đậu cannellini và súp lơ vào khoai tây nghiền để tăng hàm lượng dinh dưỡng mà không làm mất đi sự quen thuộc.
-
Thực hiện các thay thế lành mạnh: Dần dần thay thế bánh mì trắng, mì ống và gạo trắng bằng các phiên bản nguyên hạt. Bắt đầu bằng cách trộn gạo lứt vào một phần gạo trắng để giúp trẻ dễ dàng chuyển đổi.
-
Tận dụng sự quen thuộc: Kết hợp các thực phẩm mới, nhiều màu sắc với những món ăn yêu thích quen thuộc. Hãy cho trẻ ăn trái cây chấm sữa chua hoặc thêm sốt đỏ, xanh tươi sáng vào mì ống, giúp những hương vị mới bớt đáng sợ hơn.
Bằng cách thực hiện những bước nhỏ, chiến lược này, cha mẹ có thể hỗ trợ dinh dưỡng cho con mình và giúp chúng phát triển mối quan hệ tích cực với thực phẩm – bất kể khẩu vị của chúng có kén chọn đến đâu.
Tuy nhiên, cũng có những trường hợp việc bổ sung có thể phù hợp – như trẻ em bị thiếu hụt dinh dưỡng được chẩn đoán, có tình trạng bệnh lý cụ thể hoặc chế độ ăn kiêng rất hạn chế.
Trong những trường hợp này, cha mẹ nên tìm lời khuyên từ một chuyên gia y tế có trình độ, chẳng hạn như bác sĩ đa khoa hoặc chuyên gia dinh dưỡng nhi khoa. Các dấu hiệu cảnh báo có thể bao gồm các triệu chứng như táo bón kéo dài hoặc dấu hiệu suy giảm tăng trưởng.
Nhưng đối với hầu hết trẻ em, thực phẩm bổ sung vitamin là không cần thiết – chúng thậm chí có thể gây hại nhiều hơn là có lợi.
Theo 1news.co.nz