Một thanh niên với thuốc lá điện tử, đang hút và thổi ra một làn khói vape.
Một nghiên cứu mới từ các trường đại học Otago, Auckland, Sydney và Trung tâm Daffodil (Úc) đã chỉ ra rằng việc sử dụng thuốc lá điện tử (vape) có ảnh hưởng đến sự suy giảm tỷ lệ hút thuốc lá truyền thống ở thanh thiếu niên Thái Bình Dương tại New Zealand – nhưng theo chiều hướng không mấy tích cực.
Nghiên cứu, được công bố trên tạp chí The Lancet Regional Health – Western Pacific, đã phát hiện ra rằng tiến độ giảm hút thuốc lá của Aotearoa (New Zealand) đã chậm lại đối với thanh thiếu niên Māori, Thái Bình Dương và châu Âu, và vape có thể là nguyên nhân.
Phó giáo sư Andrew Waa, tác giả chính của nghiên cứu, cho biết kết quả của họ không ủng hộ những tuyên bố rằng vape giúp giảm tác hại cho thanh thiếu niên Māori và Thái Bình Dương – mà ngược lại, còn cho thấy vape đã làm tăng đáng kể những tác hại này.
Ông nói: “Chúng ta đôi khi nghe rằng thuốc lá điện tử có thể là một công cụ giảm tác hại cho thanh thiếu niên Māori và Thái Bình Dương, bằng cách giúp họ giảm hoặc ngừng hút thuốc lá truyền thống”.
“Tuy nhiên, kết quả của chúng tôi lại cho thấy điều ngược lại”.
Các nhà nghiên cứu đã so sánh xu hướng hút thuốc lá từ năm 2003 đến 2009, giai đoạn trước khi vape trở nên phổ biến ở Aotearoa, với giai đoạn từ năm 2010 đến 2024 – khi vape ngày càng thịnh hành.
Họ phát hiện tỷ lệ hút thuốc lá thường xuyên ở thanh thiếu niên 14-15 tuổi đã giảm đáng kể đối với các nhóm Māori, Thái Bình Dương, châu Âu và châu Á trong giai đoạn 2003-2024.
Tuy nhiên, sự suy giảm này đã chững lại đối với thanh thiếu niên Māori, Thái Bình Dương và châu Âu sau khi vape xuất hiện vào năm 2010.
Ông Waa nhận định: “Vape đã trở thành một nguồn gây nghiện nicotine bổ sung lớn, tiềm ẩn những rủi ro sức khỏe riêng và dường như đã khiến nhiều thanh thiếu niên hút thuốc lá truyền thống hơn”.
Ông cho biết những phát hiện này đặc biệt đáng lo ngại đối với thanh thiếu niên Māori và Thái Bình Dương, những người vốn đã có tỷ lệ hút thuốc lá truyền thống và sử dụng vape cao hơn nhiều so với bạn bè đồng trang lứa.
“Sự bất bình đẳng về tỷ lệ sử dụng vape cao hơn và tác động lớn hơn đối với học sinh Māori và Thái Bình Dương không phải là điều quá bất ngờ.
“Điều đáng thất vọng hơn là chúng ta biết điều này đang xảy ra và chúng ta biết cách giải quyết là thông qua các chính sách của chính phủ thực sự tốt và mạnh mẽ”.
Vào năm 2024, tỷ lệ hút thuốc lá thường xuyên ở thanh thiếu niên 14-15 tuổi là khoảng 6,2% đối với người Māori, 3,3% đối với người Thái Bình Dương và 2% đối với thanh thiếu niên châu Âu.
Tuy nhiên, nghiên cứu cũng chỉ ra rằng nếu xu hướng hút thuốc lá trước năm 2010 của mỗi nhóm tiếp tục, tỷ lệ ước tính vào năm 2024 sẽ là 4,2% đối với người Māori, 1,8% đối với người Thái Bình Dương và 0,7% đối với thanh thiếu niên châu Âu.
Đồng tác giả, Tiến sĩ Lucy Hardie, cho biết kết quả cho thấy cứ 1000 học sinh, có thêm 20 học sinh Māori, 15 học sinh Thái Bình Dương và 13 học sinh châu Âu hút thuốc lá thường xuyên vào năm 2024, so với trường hợp xu hướng hút thuốc lá trước năm 2010 vẫn tiếp diễn.
Nicotine và Hiệp ước Waitangi
Phó giáo sư Waa cho biết những hệ lụy này còn mở rộng đến quyền của người bản địa và các nghĩa vụ theo Te Tiriti o Waitangi (Hiệp ước Waitangi) cùng các khuôn khổ quốc tế.
Ông nói: “Trước khi bị thực dân hóa, người Māori không bị nghiện nicotine.
Ngày nay, nicotine từ thuốc lá truyền thống và vape đang làm suy yếu quyền tự quyết của người Māori bằng cách gieo rắc sự phụ thuộc vào cộng đồng của chúng tôi”.
Ông cho biết các chính phủ có nghĩa vụ theo Te Tiriti o Waitangi và Công ước khung của WHO về kiểm soát thuốc lá.
“Các chính sách cho phép dễ dàng tiếp cận các sản phẩm vape không chỉ bỏ qua vấn đề sức khỏe mà còn không đáp ứng các cam kết của Te Tiriti o Waitangi và các nghĩa vụ quốc tế của Aotearoa trong việc giải quyết sự bất bình đẳng ảnh hưởng đến người bản địa”.
Theo rnz.co.nz