Những thay đổi nội tiết tố trong thời kỳ mãn kinh có thể thúc đẩy ý nghĩ tự tử – một cuộc khủng hoảng mà các dịch vụ chăm sóc sức khỏe đã không nhận ra hoặc giải quyết đầy đủ, theo Giáo sư Pooja Saini, chuyên gia về phòng chống tự tử người Anh.
Mối liên hệ tàn khốc giữa mãn kinh và ý nghĩ tự tử đã được phơi bày rõ ràng trong nghiên cứu mà các đồng nghiệp của tôi và tôi đã thực hiện gần đây.
Nghiên cứu này, bao gồm phỏng vấn 42 phụ nữ từng trải qua ý nghĩ và hành vi tự tử trong giai đoạn tiền mãn kinh hoặc mãn kinh, đã phơi bày một thực trạng đáng lo ngại. Những phụ nữ đang trong khủng hoảng lại được kê đơn thuốc chống trầm cảm thay vì liệu pháp thay thế hormone (HRT), mặc dù các hướng dẫn rõ ràng về mãn kinh đã nêu rằng thuốc chống trầm cảm không nên là lựa chọn điều trị đầu tiên cho tình trạng tâm trạng thấp liên quan đến mãn kinh.
Trong hai thập kỷ qua, tỷ lệ tự tử đã tăng lên ở phụ nữ trong độ tuổi từ giữa 40 đến giữa 50 – chính xác là độ tuổi mà hầu hết phụ nữ trải qua giai đoạn chuyển tiếp mãn kinh. Tuy nhiên, vai trò của những thay đổi nội tiết tố trong cuộc khủng hoảng sức khỏe tâm thần này phần lớn đã bị bỏ qua.
Những phụ nữ tham gia nghiên cứu đã mô tả cảm giác tuyệt vọng sâu sắc và bị mắc kẹt. Một người tham gia chia sẻ: “Sống để làm gì? Tôi có mục đích gì, chức năng gì? Tôi chẳng còn gì để cho đi, chẳng còn gì để đóng góp. Tại sao tôi vẫn còn ở đây?”
Tình trạng trầm cảm tiền mãn kinh mà họ mô tả không chỉ là tâm trạng buồn bã thông thường, mà còn bao gồm mệt mỏi tột độ, cảm giác vô giá trị và cảm thấy mình là gánh nặng cho những người thân yêu. Nhiều người đã đặt câu hỏi liệu cuộc sống của họ còn có giá trị hay mục đích gì nữa không.
Điểm mù trong ngành chăm sóc sức khỏe
Nghiên cứu đã tiết lộ những lỗ hổng đáng báo động trong kiến thức và chăm sóc y tế. Phụ nữ cho biết họ phải chịu đựng sự chậm trễ kéo dài trong việc tiếp cận liệu pháp thay thế hormone (HRT) phù hợp và thường xuyên bị chẩn đoán sai. Nhiều người nói rằng bác sĩ đa khoa của họ thiếu hiểu biết cơ bản về cách hormone ảnh hưởng đến sức khỏe tâm thần.
“Không có chút kiến thức nào về hormone,” một phụ nữ nói về bác sĩ đa khoa của mình. “Họ đã cố gắng hết sức với những gì họ nghĩ mình biết, nhưng họ hoàn toàn không biết gì về chủ đề này. Trong các buổi khám bệnh, họ không hề hỏi về chu kỳ kinh nguyệt của phụ nữ.”
Ngay cả khi phụ nữ yêu cầu rõ ràng liệu pháp hormone, một số người vẫn bị từ chối do việc giải thích cứng nhắc các hướng dẫn lâm sàng. Nghiên cứu cho thấy thuốc chống trầm cảm đang được kê đơn không cân xứng cho phụ nữ – một mô hình mà, trong một số trường hợp được báo cáo trong nghiên cứu, đã làm các triệu chứng trở nên tồi tệ hơn thay vì giảm nhẹ.
Sự biến động hormone trong thời kỳ mãn kinh không xảy ra một cách đơn độc. Ở tuổi trung niên, phụ nữ thường phải cân bằng nhiều trách nhiệm như chăm sóc gia đình, áp lực sự nghiệp và các yêu cầu trong nhà. Những áp lực này chồng chất lên những thay đổi sinh học mà họ đang trải qua, tạo ra một sự kết hợp căng thẳng giữa áp lực thể chất và tinh thần.
Phụ nữ hiện nay được công nhận rộng rãi là đang mất việc làm, các mối quan hệ và, trong một số trường hợp, cả khả năng đưa ra quyết định do các triệu chứng mãn kinh. Những thay đổi tâm trạng, lo âu, sương mù não, cơn bốc hỏa và cảm giác buồn bã sâu sắc có thể gây suy nhược. Tuy nhiên, đối với nhiều người, những triệu chứng này lại bị bỏ qua hoặc hiểu lầm.
Sự bỏ qua này có nguồn gốc lịch sử sâu xa. Chẩn đoán lỗi thời về “chứng cuồng loạn” ở phụ nữ – một nhãn mác kỳ thị phụ nữ được sử dụng để bệnh lý hóa cảm xúc của họ – từng biện minh cho các phương pháp điều trị cực đoan như giam giữ trong trại tâm thần và liệu pháp sốc điện. Mặc dù từ ngữ đó có thể đã biến mất, nhưng di sản của nó vẫn tồn tại trong cách mà nỗi đau khổ do hormone của phụ nữ vẫn bị giảm nhẹ thành sự phóng đại hoặc phản ứng thái quá.
Tuy nhiên, cũng có những dấu hiệu của sự thay đổi. Năm 2021, một báo cáo độc lập của chính phủ Anh đã đưa ra mười khuyến nghị để hỗ trợ phụ nữ mãn kinh tại nơi làm việc và các lĩnh vực khác. Và vào tháng 11 năm 2024, các hướng dẫn lâm sàng đã được cập nhật để khuyến nghị hỗ trợ tâm lý cho phụ nữ trải qua mãn kinh sớm.
Nhưng nguy cơ tự tử ở phụ nữ trung niên vẫn chưa được nhấn mạnh đầy đủ trong các hướng dẫn về mãn kinh – một khoảng trống cần được giải quyết khẩn cấp.
Nhiều phụ nữ trong nghiên cứu đã báo cáo những cải thiện đáng kể về sức khỏe tinh thần và giảm ý nghĩ tự tử sau khi được tiếp cận liệu pháp HRT kịp thời và nhận được sự hỗ trợ từ các chuyên gia y tế thực sự lắng nghe. Một số người mô tả cuộc sống của họ đã trở nên dễ chịu hơn sau nhiều năm đau khổ.
Không phải tất cả phụ nữ đều sẽ hưởng lợi từ liệu pháp thay thế hormone, nhưng tất cả đều xứng đáng được kiểm tra hormone và được đề xuất điều trị khi thích hợp. Quyết định cuối cùng phải là của họ – dựa trên thông tin đầy đủ, được hỗ trợ và được xem xét nghiêm túc.
Sự im lặng xung quanh sức khỏe tâm thần trong thời kỳ mãn kinh đã kéo dài quá lâu. Đã đến lúc các dịch vụ chăm sóc sức khỏe phải nhận ra cuộc khủng hoảng này đúng như bản chất của nó: một vấn đề sinh tử.
Bài viết này được tái bản từ The Conversation theo giấy phép Creative Commons.
Pooja Saini là Giáo sư về Phòng chống Tự tử và Tự hại tại Đại học Liverpool John Moores, Vương quốc Anh.
Theo 1news.co.nz