Chính sách suy thoái kinh tế hậu Covid-19 do New Zealand tự điều chỉnh đã đẩy tăng trưởng tiền lương của nước này xuống gần cuối bảng xếp hạng thế giới trong những năm gần đây.
So sánh tổng sản phẩm quốc nội (GDP) thực tế bình quân đầu người, đã được quy đổi theo sức mua tương đương, New Zealand xếp thứ 25 trên 43 quốc gia về tăng trưởng trong thập kỷ qua và tụt xuống vị trí 37 trong hai năm gần đây.
Trong hai năm gần nhất, chỉ có Đức, Canada, Luxembourg, Áo, Ireland và Estonia là những quốc gia có thứ hạng thấp hơn New Zealand.
Israel đứng đầu về tăng trưởng trong thập kỷ qua, trong khi Thổ Nhĩ Kỳ dẫn đầu trong hai năm gần đây.
Ông Gareth Kiernan, chuyên gia dự báo trưởng của Infometrics, cho biết đây là một minh chứng nữa cho việc New Zealand đang phải trả giá vì nền kinh tế đã ‘quá nóng’ trong giai đoạn Covid-19.
“Chúng ta không thể kỳ vọng hoạt động kinh tế sẽ sớm trở lại mức trước đây. Đó là lý do tại sao quá trình phục hồi kinh tế lại diễn ra chậm chạp và tại sao các số liệu tăng trưởng năm tới không mấy khả quan, đặc biệt khi nhìn vào hiệu suất kém cỏi của nền kinh tế kể từ năm 2023; hay tại sao ngành xây dựng lại ngây thơ khi hy vọng rằng tỷ lệ cấp phép xây dựng nhà ở 34.000 căn/năm sẽ là đáy của chu kỳ.”
“Chúng ta đã tăng trưởng quá mạnh trong đại dịch, vay mượn tăng trưởng từ tương lai thông qua lãi suất cực thấp cùng với việc chính phủ vay mượn và chi tiêu ồ ạt. Giờ đây, việc quay trở lại mức hoạt động ‘bình thường’ khiến các điều kiện hiện tại trở nên tồi tệ hơn nhiều khi so sánh.”
Ông Mike Jones, kinh tế trưởng của BNZ, đồng tình rằng điều này phản ánh tình trạng chu kỳ kinh tế ở New Zealand so với các khu vực khác trên thế giới.
“Chúng ta đã chuyển từ một trong những thị trường lao động chặt chẽ nhất thế giới trong suốt năm 2022 và 2023, sang một tình trạng hơi lệch pha theo hướng ngược lại. Nhu cầu lao động yếu hơn và do đó, năng lực thị trường lao động dư thừa trở nên rõ ràng hơn ở New Zealand so với Mỹ, Úc, hay thậm chí là Anh. Hậu quả là tăng trưởng tiền lương ở New Zealand cũng giảm tốc nhanh hơn một chút.”
Ông cho biết tác động này không chỉ thể hiện ở số lượng nhân sự hiện có mà còn ở các vị trí tuyển dụng được quảng cáo.
Ông dẫn chứng: “Mới đây, tôi thấy chỉ số lương được quảng cáo của Seek cho thấy New Zealand đạt 2,2% tăng trưởng so với cùng kỳ năm trước, thấp hơn Mỹ (2,4%), Úc (3,3%) và Anh (5,9%).”
Tuy nhiên, ông cũng chỉ ra rằng có những vấn đề cơ cấu đã khiến tăng trưởng tiền lương của New Zealand thấp hơn các quốc gia tương đương trong một thời gian dài hơn.
“Rất khó để bỏ qua vấn đề tăng trưởng năng suất thấp. Đây là điều mà nhiều quốc gia cùng đẳng cấp với chúng ta đã phải vật lộn trong vài năm qua nhưng chắc chắn New Zealand đã gặp khó khăn hơn hầu hết các nước khác.”
“Có một số dấu hiệu cho thấy điều này có thể bắt đầu cải thiện, nhưng New Zealand vẫn nằm ở nhóm cuối trong các so sánh quốc tế trong vài năm qua.”
“Vì vậy, tôi nghĩ để mọi thứ tốt hơn, chúng ta cần thấy nền kinh tế tìm lại được chỗ đứng, để các nhà tuyển dụng có đủ tự tin quay trở lại tuyển dụng, tận dụng một phần năng lực lao động đang có. Về lâu dài, tôi nghĩ vấn đề cốt lõi là năng suất.”
Ông Kelly Eckhold, kinh tế trưởng của Westpac, cho biết các quốc gia khác cũng có quỹ đạo hậu Covid-19 tương tự. Canada cũng đã có hiệu suất kém trong những năm gần đây theo các thước đo tương tự, ông nói.
“Ngoại lệ đáng chú ý duy nhất là Hoa Kỳ, quốc gia này thực sự có GDP bình quân đầu người mạnh mẽ hơn một cách nhất quán so với tất cả các nước khác. Chúng ta đã tăng trưởng mạnh hơn từ năm 2020 đến 2022, và giờ đây chúng ta có xu hướng giảm nhiều hơn một chút so với, ví dụ, Úc và Anh kể từ đó… tất cả các nền kinh tế này trong vài năm qua đều có tăng trưởng GDP bình quân đầu người yếu do chu kỳ thắt chặt cần thiết để kiềm chế lạm phát.”
“New Zealand đã bắt đầu cải thiện trong vài quý gần đây, như trong quý 4 năm ngoái và quý 1 năm nay, chúng ta đã có GDP bình quân đầu người tăng. Điều đó tốt hơn một chút so với những gì bạn thấy ở Úc và Anh. Và tôi nghi ngờ rằng điều đó liên quan đến việc chúng ta đã đi xa hơn một chút trong chu kỳ nới lỏng so với cả hai quốc gia đó.”
Tuy nhiên, ông đồng ý rằng có những thách thức cơ cấu dài hạn.
“Mức tăng trưởng năng suất thấp… rõ ràng điều đó ảnh hưởng trực tiếp đến tăng trưởng thu nhập thực tế và mức sống. Và hầu hết những điều đó có rất ít liên quan đến chính sách tiền tệ, mà liên quan nhiều hơn đến các yếu tố mà bạn nghĩ có thể thúc đẩy năng suất.”
Ông cho biết một số vấn đề tiềm ẩn của nền kinh tế đã được làm nổi bật bởi thực tế là một số ngành dường như có khả năng vượt qua suy thoái dễ dàng hơn nhiều so với các ngành khác.
“Có những phần đáng kể trong chỉ số giá tiêu dùng (CPI) dường như không bị ảnh hưởng bởi khoảng cách sản lượng yếu hơn, bởi vì chúng không nhạy cảm với thị trường. Và một trong những yếu tố liên quan đến điều đó là chúng không cạnh tranh bằng.”
“Rõ ràng cũng có những vấn đề liên quan đến khoảng cách địa lý của chúng ta với phần còn lại của thế giới và các thị trường lớn, điều này đặt chúng ta vào thế bất lợi so với hầu hết các khu vực pháp lý ở châu Âu.”
Ông cho rằng Mỹ đã được hỗ trợ bởi những yếu tố như sự bùng nổ của trí tuệ nhân tạo (AI) và chi tiêu tiêu dùng mạnh mẽ hơn nhiều quốc gia khác. Tuy nhiên, ông cũng nói rằng một phần thành công của quốc gia này là do những yếu tố mà một số người New Zealand có thể thấy khó chấp nhận.
“Cá nhân tôi nghĩ rằng họ có một nền kinh tế rất cạnh tranh và cũng rất linh hoạt. Thị trường lao động của họ cực kỳ linh hoạt. Chẳng hạn, vợ tôi từng làm việc ở đó và hợp đồng của cô ấy là có thể bị sa thải bất cứ lúc nào.”
“Nếu có sự thay đổi trong nhu cầu kinh doanh, thì đó là cách nền kinh tế đó vận hành. Và có một số lợi ích từ điều đó, mặc dù cũng có những chi phí… nhưng điều đó có nghĩa là họ thực sự có thể tạo ra tăng trưởng năng suất khá mạnh. Họ cũng có rất nhiều công ty công nghệ lớn ở đó, nơi đã có một số điều khá đặc biệt xảy ra trong lĩnh vực đó trong vài năm qua, ngay cả trong sáu hoặc chín tháng gần đây, bất chấp những điều như Donald Trump xuất hiện và thực sự đảo lộn các bộ phận của nền kinh tế.”
Theo rnz.co.nz