Bạn có cảm thấy việc duy trì cuộc sống cơ bản ngày càng khó khăn hơn mỗi năm không? Bạn không hề đơn độc.
Ngân sách 2025
Bà Helen Gilby, một bà mẹ hai con ở Christchurch, chia sẻ rằng việc xoay sở với các chi phí cơ bản ngày càng trở nên khó khăn hơn theo từng năm.
“Các chi phí cơ bản, bạn chỉ có thể sắp xếp lại và cắt giảm đến một mức độ nhất định,” bà nói. “Khi tôi so sánh hóa đơn tiền điện từ tháng 5 đến tháng 7 năm nay với năm ngoái, chúng đã tăng khoảng 10% và phí gia hạn bảo hiểm của tôi tăng khoảng 20% trên tất cả các hợp đồng.”
Bà Gilby cho biết, ngân sách mua sắm thực phẩm của bà không còn mua được nhiều như trước.
“Tôi liên tục phải xoay sở để đủ chi tiêu và thậm chí đã nghĩ đến việc tạm dừng đóng góp KiwiSaver để đối phó, nhưng điều đó có nghĩa là hy sinh an ninh tài chính tương lai để tồn tại ở hiện tại. Tôi cũng không tin tưởng nhiều rằng hệ thống lương hưu sẽ còn nguyên vẹn khi tôi đến tuổi nghỉ hưu.”
“Thật sự rất khó để liên tục theo dõi và tính toán mọi thứ khi bạn có thu nhập thấp, và điều đó trở thành một nguồn lo lắng thường xuyên.”
Là một phụ huynh đơn thân, bà Gilby cho biết ngay cả việc tăng lương cũng không thể hiện đầy đủ trong thu nhập thực nhận của bà, do các mức khấu trừ áp dụng cho các khoản hỗ trợ của chính phủ.
Bà tính toán rằng, mặc dù bà không đạt mức thu nhập đó, nhưng một người ở vị trí của bà nếu được tăng lương từ 100.000 USD lên 130.000 USD mỗi năm thì sau thuế cũng chỉ nhận thêm khoảng 200 USD mỗi tuần.
Dữ liệu của Infometrics cho thấy thu nhập đã theo kịp – hay không theo kịp – với chi phí sinh hoạt tăng cao trong những năm gần đây như thế nào.
Trong những năm ngay sau đại dịch Covid-19, các hộ gia đình có thu nhập thấp chịu áp lực lớn nhất, nhưng gần đây, áp lực đã chuyển sang các hộ gia đình có thu nhập cao hơn.
Kể từ năm 2020, không ai tránh khỏi một năm mà mức tăng chi phí của họ cao hơn mức tăng thu nhập.
Năm 2022, thu nhập trung bình của nhóm 20% người có thu nhập thấp nhất tăng 9% so với mức tăng chi phí sinh hoạt. Trong khi đó, nhóm có thu nhập cao nhất tăng 4,9%.
Năm 2023, khi tác động mạnh nhất của lạm phát được cảm nhận, các hộ gia đình có thu nhập thấp nhất chứng kiến chi phí của họ tăng 3,5% so với thu nhập. Nhóm có thu nhập cao nhất chỉ có mức tăng chi phí so với thu nhập là 1,8%.
Năm ngoái, nhóm 20% thu nhập thấp nhất có mức tăng thu nhập cao hơn chi phí 0,7%, và nhóm thứ hai từ dưới lên tăng 1,3%. Hai nhóm thu nhập cao nhất có mức tăng thu nhập thấp hơn mức tăng chi phí lần lượt là 1,7% và 1,3%.
Ông Gareth Kiernan, nhà dự báo trưởng của Infometrics, cho biết các hộ gia đình có thu nhập cao hơn bị ảnh hưởng nặng nề hơn bởi lãi suất, yếu tố này được ghi nhận trong dữ liệu nhưng không có trong lạm phát CPI.
“Trong năm 2022 và 2023, mọi thứ đều tăng giá, rất khó tránh khỏi,” ông nói.
Ông cho biết thị trường lao động vẫn đang suy yếu cùng lúc với một đợt lạm phát khác được cảm nhận “ở những lĩnh vực cụ thể của các chi phí không thể tránh khỏi đối với người dân.”
“Trong năm hiện tại, chúng ta có thể sẽ lại thụt lùi một chút so với mức trung bình.”
Ông David Verry, cố vấn tài chính của North Shore Budgeting Services, cho biết những người có thu nhập thấp vẫn đang cảm thấy khó khăn nhất.
Một số người có thu nhập giảm và không có gì lạ khi thấy tiền thuê nhà chiếm 50-70% thu nhập sau thuế. Ông nói rằng những người có thu nhập thấp thường có các khoản nợ phải trả lãi, điều này thường đẩy họ vào tình thế khó khăn.
Một cố vấn tài chính khác, bà Shula Newland, cho biết việc tăng hóa đơn tiền điện đã gây ra tác động lớn.
“Mọi người đã nhận được hóa đơn tiền điện hơn 400 USD – những hóa đơn khổng lồ.”
Bà cho biết, các hộ gia đình có thu nhập thấp có nhiều khả năng phải cắt giảm chi tiêu cho thực phẩm và các nhu yếu phẩm khác, trong khi các hộ gia đình có thu nhập cao hơn đang cắt giảm chi tiêu cho giải trí.
Consumer NZ cho biết 67% người dân liệt kê chi phí sinh hoạt là một trong ba mối lo ngại hàng đầu trong khảo sát gần đây nhất của họ, đây là một kỷ lục – tăng từ 65% vào tháng 4 và 58% một năm trước. Hóa đơn thực phẩm và tiền điện là những mối quan tâm chính.
Trong một số trường hợp, những thay đổi kinh tế khác cũng tạo nên sự khác biệt.
Khi chồng của Jess mất việc trong khu vực công, sự chú ý của họ buộc phải chuyển sang ngân sách gia đình.
“Chúng tôi đã phải đối mặt với một sự sụt giảm rất lớn về thu nhập hộ gia đình,” cô nói.
Cặp vợ chồng ở Wellington, cha mẹ của hai đứa con (RNZ đồng ý không nêu tên), có tiền tiết kiệm để giúp đỡ một phần, nhưng Jess cho biết trong khi phải mất một thời gian rất dài để tích lũy số tiền đó, thì nó lại biến mất với tốc độ đáng sợ.
“Thử thách về cơ bản là cố gắng cắt giảm càng nhiều càng tốt để số tiền đó biến mất chậm nhất có thể,” cô nói. “Chúng tôi may mắn có tiền tiết kiệm, nhưng đó là sự không chắc chắn thực sự về việc chúng tôi sẽ ở trong tình huống này bao lâu.”
Ngay khi biết chồng mất việc, họ đã cắt giảm chi tiêu tùy ý. Họ cố gắng chỉ sử dụng xe điện và sạc qua đêm, cắt giảm đồ ăn mang về, cũng như cẩn thận hơn với chi tiêu thực phẩm và “phải nói không” với yêu cầu tiền của các con tuổi teen.
“Chúng tôi khá may mắn vì có những thứ có thể cắt giảm, bạn biết đấy, đồ ăn mang về và chúng tôi từng có người giúp việc.”
Bây giờ, khi những khoản như phí thể thao của con cái đến, họ cảm thấy khá khác biệt. Cô cũng cố gắng trì hoãn chi tiêu, vì cô hy vọng việc giảm thu nhập chỉ là tạm thời.
“Giày đi làm của tôi đang rách nát và tôi nghĩ, nếu tôi dán lại, tôi có thể dùng thêm một tháng nữa và có thể đó là đủ. Tôi đoán điều đó khá khác biệt so với những người có thu nhập thấp và họ nghĩ đây là cách mọi thứ sẽ diễn ra.”
Nếu họ buộc phải dựa vào một nguồn thu nhập trong thời gian dài hơn, cô nói rằng họ có thể phải xem xét lại liệu họ có thể xoay sở với khoản thế chấp của mình hay không. Khi chồng cô tìm được việc làm, thu nhập có thể sẽ thấp hơn.
Họ cũng đang cố gắng cắt giảm hóa đơn tiền điện.
“Chúng tôi không quá lãng phí, nhưng cố gắng hạn chế một chút việc tắm của bọn trẻ và suy nghĩ xem cần sưởi ấm phòng nào, những thứ tương tự.”
Jess nói, nhìn chung, nhiều người dường như vẫn đang gặp khó khăn.
“Tôi cảm thấy nhiều người đang ở vị trí của chúng tôi khi phải nghĩ ‘chúng ta có cần mua cà phê bên ngoài không‘ hay tôi tự làm bữa trưa ở nhà mỗi ngày,” cô nói. “Những người làm trong khu vực công, ít nhất, ngay cả khi bạn có việc làm, bạn cũng phải hành xử như thể bạn có thể không giữ được nó.”
Theo rnz.co.nz