Quyết định của chính phủ New Zealand về việc loại bỏ nghĩa vụ của các trường học trong việc thực hiện Hiệp ước Waitangi (Te Tiriti o Waitangi) đã gây sốc cho các nhóm đại diện cho hội đồng trường, giáo viên và hiệu trưởng.
Trước đó, chính phủ đã có động thái thay đổi trọng tâm của yêu cầu này trong Đạo luật Giáo dục, nhưng vào thứ Ba vừa qua, họ đã tuyên bố sẽ loại bỏ hoàn toàn điều khoản đó.
Bộ trưởng Giáo dục Erica Stanford cho biết hiệp ước này là trách nhiệm của Hoàng gia, không phải của các trường học.
“Các hội đồng trường cần có định hướng rõ ràng và chúng tôi đang đưa ra định hướng rất cụ thể. Các bạn cần đảm bảo kết quả công bằng cho học sinh Māori, cần cung cấp tiếng te reo Māori và cần có năng lực văn hóa,” bà nói.
“Tuy nhiên, điều không rõ ràng là một nghĩa vụ hiệp ước được trao và không hợp lý mà họ được mong đợi phải giải mã.”
Bà Stanford nhấn mạnh rằng các nghĩa vụ hiệp ước của Hoàng gia trong hệ thống trường học thuộc về bà với tư cách là Bộ trưởng Giáo dục và bà rất coi trọng chúng.
Yêu cầu về hiệp ước hiện hành trong Đạo luật Giáo dục quy định các trường học phải thực hiện Te Tiriti o Waitangi, bao gồm việc đảm bảo các kế hoạch, chính sách và chương trình giảng dạy địa phương phản ánh tikanga Māori, mātauranga Māori và te ao Māori; thực hiện mọi bước hợp lý để cung cấp hướng dẫn về tikanga Māori và te reo Māori; và đạt được kết quả công bằng cho học sinh Māori.
Chính phủ đã tiến hành một sửa đổi nhằm thay đổi mục tiêu của hiệp ước, đặt việc đạt được kết quả công bằng làm hành động ưu tiên hàng đầu, đồng thời thay thế các tham chiếu về chương trình giảng dạy địa phương phản ánh tikanga, mātauranga và te ao Māori bằng “các chương trình dạy và học”.
Một số giáo viên và hiệu trưởng đã không hài lòng với đề xuất đó, nhưng thông báo mới đây đã đẩy vấn đề đi xa hơn và các nhóm bao gồm Hiệp hội Hội đồng Trường học, Liên đoàn Hiệu trưởng và công đoàn giáo viên Viện Giáo dục đã phản ứng gay gắt.
Chủ tịch Hiệp hội Hội đồng Trường học New Zealand (Te Whakarōpūtanga Kaitiaki Kura o Aotearoa), bà Meredith Kennett, cho rằng sự thay đổi này sẽ làm suy yếu vị thế pháp lý và thực tiễn của các hội đồng trường với tư cách là các thực thể của Hoàng gia, đồng thời có nguy cơ gây tổn hại đến sự gắn kết xã hội rộng lớn hơn mà không mang lại lợi ích rõ ràng nào.
Bà cho biết các hội đồng trường chưa từng gặp khó khăn với yêu cầu này.
Bà Kennett khẳng định điều khoản này không gây hại, nhưng việc loại bỏ nó thì có.
“Để hiểu được số liệu thống kê về tỷ lệ đi học và thành tích của học sinh Māori (rangatahi Māori), bạn phải hiểu lịch sử của chúng tôi – và điều đó bao gồm cả Te Tiriti,” bà nói.
“Sự hiểu biết đó sẽ dẫn đến các chính sách trường học thiết thực, hiệu quả và hòa nhập hơn.”
Chủ tịch Liên đoàn Hiệu trưởng, bà Leanne Otene, cho biết điều khoản này là phương tiện để chính phủ thực hiện các nghĩa vụ hiệp ước của mình trong trường học, và nếu không có nó, nội dung về văn hóa Māori sẽ gặp nguy hiểm.
“Chính thông qua các trường học mà chính phủ có thể đảm bảo rằng họ đã thiết lập các cơ chế để tôn vinh hiệp ước,” bà nói.
“Học sinh Māori (tamariki Māori) của chúng tôi có quyền được học về lịch sử, nghe ngôn ngữ và trải nghiệm văn hóa của mình. Thực tế, các trường công lập sẽ không còn phải tuân thủ điều đó nữa và nếu không có nghĩa vụ rõ ràng, các trường học sẽ bị những người cực đoan gây áp lực để xóa bỏ nội dung Māori khỏi chương trình giảng dạy. Không có trách nhiệm giải trình, mọi thứ sẽ thay đổi và Bộ trưởng biết điều này.”
Công đoàn giáo viên và hiệu trưởng Viện Giáo dục cho biết sự thay đổi này là động thái mới nhất trong một loạt các cuộc tấn công vào hệ thống giáo dục.
“Chúng tôi đã chứng kiến việc loại bỏ tiếng te reo khỏi sách đọc sớm, cắt giảm tài trợ cho Te Ahu o te Reo, cắt giảm giáo viên hỗ trợ Māori và giờ là loại bỏ điều khoản yêu cầu hội đồng trường thực hiện Te Tiriti – điều này vẽ nên một bức tranh khá rõ ràng về một chính phủ có ý định hạ thấp vai trò của Te Tiriti trong giáo dục và trên toàn xã hội của chúng ta,” công đoàn này cho biết.
Nhóm giáo dục của Diễn đàn Chủ tịch Iwi Quốc gia bày tỏ sự quan ngại và thất vọng trước quyết định của chính phủ.
Nhóm này cho rằng quyết định đã loại bỏ mọi tham vọng đạt được kết quả công bằng cho học sinh Māori và tạo điều kiện dễ dàng cho các trường học bỏ qua nhu cầu của người Māori.
Trong một thông cáo báo chí với tư cách là lãnh đạo Đảng ACT chứ không phải thứ trưởng giáo dục, David Seymour cho rằng sự thay đổi này là một bước tiến lớn cho giáo dục.
“Theo những thay đổi này, hội đồng trường sẽ giữ quyền lựa chọn dạy bao nhiêu tikanga, mātauranga Māori và te reo Māori tùy thích. Tuy nhiên, luật pháp sẽ không ép buộc họ, và đó là điểm khác biệt. Quyền tự quyết phải dành cho tất cả người dân New Zealand,” ông nói.
Ông Seymour cho biết đảng của ông đã nhận được phản hồi từ các bậc phụ huynh, những người cho rằng có quá nhiều nội dung Māori trong chương trình giáo dục của con cái họ.
“Hoàn toàn có thể tôn trọng và đề cao vị trí của ngôn ngữ và văn hóa Māori mà không cần phải chèn ép một cách nhân tạo vào mọi khía cạnh của cuộc sống,” ông nói.
Theo rnz.co.nz