Tiêu đề bài viết ghi rõ: “Thung lũng này không còn an toàn để nghỉ qua đêm – và DOC không giải thích lý do.”
Câu chuyện sau đó gợi lên một cảnh tượng từ phim kinh dị. Theo bài viết, một điều kỳ lạ đang xảy ra ở thung lũng Whakataki, phía đông Vườn quốc gia Mount Aspiring.
“Hôm nay, nơi đây đã chính thức bị đóng cửa đối với việc nghỉ qua đêm – và Bộ Bảo tồn (DOC) không nói rõ lý do tại sao.”
Một cựu quản lý nhà nghỉ, chỉ được xác định bằng tên riêng, đã được trích dẫn. Một nhân viên DOC giấu tên bổ sung:
“Có nhiều chuyện đang diễn ra hơn những gì chúng tôi có thể nói lúc này.”
Dù tất cả nghe có vẻ hấp dẫn, nhưng không có điều nào là sự thật.
Câu chuyện này nằm trong số ngày càng nhiều những câu chuyện bịa đặt được đăng tải nhằm thu hút lượt xem trên tên miền morningside.nz/news. Trang web này vốn được tạo ra để cung cấp thông tin về một khu giải trí ở Auckland, nhưng mục tin tức lại tràn ngập những câu chuyện kỳ lạ, giả mạo như thế này, dường như không hề liên quan.
Có một địa danh tên Whakataki, nhưng nó nằm ở Đảo Bắc chứ không phải ở Fiordland như câu chuyện gợi ý.
Một bài viết khác tuyên bố DOC đã đặt rào chắn thép ngang lối vào Echo Hole, được mô tả là một hang động ẩn mình trong vách đá vôi, ở vùng hẻo lánh Đảo Nam.
Theo DOC, có nhiều hang động ở Waitaki, nhưng không có hang nào tên là Echo Hole. Bức ảnh được sử dụng trong câu chuyện dường như được tạo ra bởi trí tuệ nhân tạo (AI). Nó cho thấy một hang động được bao quanh bởi rừng mưa.
“Khu vực Waitaki ở Đảo Nam là một vùng khá khô hạn. Nơi đây thực sự không có rừng mưa nhiệt đới,” Andy Roberts, quản lý an toàn và tiêu chuẩn du khách của DOC, nói với RNZ.
Các nhân viên DOC tình cờ phát hiện những câu chuyện này trên mạng vào đầu tháng này. Tất cả đều đến từ cùng một trang web morningside.nz, và nhiều câu chuyện tuân theo một mô hình chung: lấy một tên địa danh có thật, nhưng áp dụng nó vào một khu vực sai lệch của New Zealand và bịa đặt ra một câu chuyện.
Trong một số câu chuyện, DOC được miêu tả là không sẵn lòng tiết lộ lý do cho các vụ đóng cửa được cho là có thật, và thường xuyên đề cập đến việc phát hiện taonga (báu vật văn hóa Māori) như một giả thuyết khả dĩ. Không có câu chuyện nào liên quan đến DOC là đúng sự thật.
MỤC TIN TỨC CỦA MỘT TRANG WEB BỊ AI CHIẾM ĐOẠT NHƯ THẾ NÀO
Điều gì đang xảy ra tại morningside.nz?
Rod Ballenden, người điều hành trang web, cho biết nó đã bị “hack”. Mục tin tức đã được thêm vào trang và đang được lấp đầy bằng các bài viết, tất cả đều nhồi nhét đầy quảng cáo kỹ thuật số. Ông Ballenden cho biết họ vẫn đang cố gắng gỡ bỏ các câu chuyện nhưng điều đó đang tỏ ra khó khăn.
Chuyên gia an ninh mạng Adam Boileau cho rằng ông nghi ngờ tên miền có thể đã không được chủ sở hữu trang web gia hạn. Thông tin về ngày hết hạn là công khai, và mọi người thường tìm kiếm những tên miền sắp hết hạn.
“Về cơ bản, họ có thể ‘cướp’ những tên miền hết hạn từ tay chủ sở hữu ban đầu.”
Điều bất thường hơn một chút trong trường hợp này là trang web gốc vẫn còn nguyên vẹn, và chỉ có một mục tin tức giả mạo được thêm vào.
“Tôi nghĩ trong trường hợp này, bởi vì đây là một người đang cố gắng tận dụng danh tiếng sẵn có. Họ muốn giá trị đó tiếp tục. Việc giữ nguyên các dịch vụ ban đầu và khiến chủ sở hữu trang web gốc không nhận ra bất cứ điều gì đã xảy ra là một cách tốt để bảo toàn khoản đầu tư của họ.”
Boileau, biên tập viên công nghệ của podcast ‘Risky Business’, cho rằng chủ sở hữu trang web có thể nộp đơn tranh chấp với cơ quan đăng ký tên miền của New Zealand để giành lại quyền sở hữu.
“Tất cả những điều này, bạn biết đấy, chỉ là chuyện thường ngày trên internet hiện đại đầy rẫy những điều mờ ám. Đây chính là những gì đang diễn ra.”
Chuyên gia công nghệ và tác giả cuốn sách “Fake Believe: Conspiracy Theories in Aotearoa”, Dylan Reeve, cho biết chúng ta có thể sẽ không bao giờ biết ai đứng đằng sau vụ tấn công này, và liệu đó là một người New Zealand hay một người từ nước ngoài.
Động cơ có khả năng cao của vụ tấn công là kiếm tiền từ quảng cáo xuất hiện trên các câu chuyện. “Nó tràn ngập quảng cáo,” ông nói.
Nội dung cũng dường như được điều chỉnh để lặp lại các cụm từ tìm kiếm và ông lưu ý rằng nội dung từ trang này đang xuất hiện trong các gợi ý AI của Google ở đầu kết quả tìm kiếm.
“Điều cơ bản đang diễn ra ở đây là việc thu hoạch doanh thu,” ông nói. “Đó chỉ là những lời nói vô nghĩa mạch lạc được thiết kế để thu hút sự chú ý bằng các tiêu đề và một số đoạn nội dung nghe có vẻ hợp lý một cách mơ hồ. Nhưng đó là điều vô nghĩa. Tôi sẽ rất sốc nếu nó không phải do AI tạo ra,” Reeve nhận định.
Quá trình tự động hóa có thể vượt ra ngoài việc tạo văn bản và hình ảnh cho bài viết. Reeve cho biết có thể có một “luồng tự động hóa” đang được sử dụng. Điều này có thể bao gồm một công cụ thu thập các chủ đề phổ biến từ trang web thảo luận Reddit, sau đó sử dụng các chủ đề này làm lời nhắc cho một công cụ AI để viết bài và tạo hình ảnh.
“Tất cả điều này có thể diễn ra hoàn toàn tự động và bạn có thể cứ thế sản xuất ba bài mỗi ngày, hoặc ba bài mỗi phút.”
Cùng với vô số bài viết về Bộ Bảo tồn, còn có các bài viết về giá xăng, bất động sản và giá hàng tạp hóa.
“Tất cả đều thành công trong việc giật tít câu khách, theo một cách nào đó gắn liền với tinh thần thời đại của những mối quan tâm ở New Zealand.”
BÌNH LUẬN GIẢ MẠO TRÊN CÂU CHUYỆN BỊA ĐẶT
Hầu hết các câu chuyện đều đề cập đến các vấn đề văn hóa và nhắc đến iwi (bộ tộc Māori), taonga (báu vật), di hài, và đôi khi là rāhui (lệnh cấm truyền thống).
Reeve cho rằng việc lựa chọn yếu tố gây chia rẽ cho các câu chuyện là có chủ đích. “Có lẽ họ nhận thấy rằng các chủ đề gây tranh cãi thường thành công và thu hút nhiều sự chú ý.”
Trong một số trường hợp, các bình luận theo sau câu chuyện bày tỏ sự tức giận:
“Hoàn toàn vô lý. Miễn là mọi người tôn trọng khu vực. Tại sao chúng ta không thể tận dụng tối đa đất nước CỦA CHÚNG TA? Chúng ta trả tiền cho nó. Nó không thuộc về người Māori, chỉ vì họ nghĩ họ đến đây trước. Đã có một bộ tộc khác sống ở đây từ rất lâu trước khi họ đến.”
Không rõ liệu các bình luận này là của người thật hay là giả mạo. Trong một số câu chuyện, các bình luận giống hệt hoặc tương tự đáng kể được lặp lại, cho thấy một số hoặc tất cả các bình luận cũng là giả. Một mô hình phổ biến là một bình luận bắt đầu bằng từ “thật lòng” (honestly) và một câu trả lời bắt đầu bằng từ “chính xác” (exactly).
Hemopereki Simon, nghiên cứu viên tại Đại học Waikato, cho biết những luận điệu cho rằng người Māori không phải là dân bản địa của đất nước không phải là mới, nhưng trước đây thường xuất hiện trong sách. Gần đây, những quan điểm này đã chuyển sang trực tuyến, đặc biệt là trên mạng xã hội.
Simon gần đây đã nghiên cứu về phân biệt chủng tộc trong các cuộc thảo luận trên Twitter về đề xuất Ba Nguồn Nước (Three Waters). “Khi tôi nói những thứ này tồn tại, thì chúng thực sự tồn tại,” ông nói.
Nếu các bình luận được tạo ra bởi AI, Simon không ngạc nhiên về giọng điệu của chúng.
“AI cuối cùng, ở một mức độ nào đó, sẽ thúc đẩy một số kiểu định kiến phân biệt chủng tộc.”
ĐÂU LÀ THẬT, ĐÂU LÀ GIẢ
Andy Roberts của DOC có một số lời khuyên cho những người tình cờ bắt gặp các tin tức giả mạo về khu bảo tồn.
“Một trong những điều bạn sẽ nhận thấy trong những câu chuyện này là chúng không bao giờ trích dẫn một người thật của DOC. Vì vậy, khi DOC đưa ra thông tin trong một thông cáo báo chí, sẽ luôn có một người đứng sau câu chuyện đó.”
Các thông báo chính thức về việc đóng cửa luôn được đăng tải trên trang web của DOC, và Roberts kêu gọi mọi người truy cập trang web chính thức để đảm bảo họ nhận được thông tin chính xác, thay vì dựa vào các nguồn tin thứ cấp.
Việc đóng cửa có xảy ra, nhưng điều này đòi hỏi một tiêu chuẩn rất cao. Nguyên nhân có thể là do rủi ro an toàn thực sự, hoặc việc sửa chữa đường mòn hay nhà nghỉ không thường xuyên.
Theo rnz.co.nz