Hàng trăm người đã đổ về khu định cư nhỏ Waihi gần Tūrangi để tiếc thương sự ra đi của Sir Tumu Te Heuheu Tūkino VIII, thủ lĩnh tối cao của bộ tộc Ngāti Tūwharetoa.
Sir Tumu qua đời vào thứ Ba ở tuổi 84, để lại di sản về sự cống hiến và tận tụy cho người dân cũng như môi trường.
Các bộ tộc (iwi) trên khắp cả nước đã đổ về bằng xe buýt để vinh danh một nhà lãnh đạo được nhớ đến với sự điềm tĩnh, tận tâm và là người bảo vệ kiên cường cho dân tộc mình.
Đại diện bộ tộc Taranaki, Wharehoka Wano, chia sẻ với Tūwharetoa FM rằng Sir Tumu đã thiết lập một tiêu chuẩn lãnh đạo điềm tĩnh và đầy cảm hứng để những người khác noi theo.
“Kua kōrerohia tātou mo tana mauri tau, ko ia te tauiratanga mā tātou. He wā mo te pakanga, he wā mo te wero, he wā mo te tohe, engari he wā anō mo te whai i tērā tauiratanga, kia noho hūmarie nei ki roto i te kaupapa kia puta tō reo me o kōrero i te wā tik.”
“Ông ấy chưa bao giờ nao núng trước những tình huống hay cuộc thảo luận đầy thách thức và luôn giữ được sự điềm tĩnh. Ông hiểu rằng có lúc phải chiến đấu, có lúc phải chất vấn, có lúc phải tranh luận, và có lúc phải chờ đợi thời điểm thích hợp để nói điều đúng đắn.”
Đại diện Te Rūnanga o Te Atiawa, Kura Moeahu, cho biết Sir Tumu là một người ủng hộ không mệt mỏi cho dân tộc mình, thường xuyên tới Wellington để gặp gỡ các chính trị gia và đại diện chính phủ nhằm vận động và bảo vệ những nguyện vọng của người dân.
“He tauira nui mō tātou i roto i tōna rangatiratanga, i roto i tōna motuhake, i roto i tōna humārietanga, tēnei te āhuatanga o te tino humārie, i kawea atu rā me tōna tū i tōna Ngāti Tūwharetoatanga.”
“Ông ấy là một hình mẫu, thể hiện phong cách lãnh đạo điềm tĩnh và thu hút đáng ngưỡng mộ, một biểu tượng của chủ quyền và sự bảo hộ. Ông là một trụ cột của Ngāti Tūwharetoa.”
Sir Tumu là nguồn cảm hứng cho nhiều người, bao gồm cả thế hệ lãnh đạo Māori tiếp theo. Terrence Daniel, 14 tuổi, thuộc Ngāti Takihiku, chia sẻ với Tūwharetoa FM rằng điều quan trọng là các thanh niên Māori (rangatahi Māori) phải học hỏi và công nhận những thủ lĩnh (rangatira) như ông.
“He rawe te kite i te maha o ngā rangatahi kua tae mai, e tika ana kia haramai ia rātou ki ēnei kaupapa nui mō te motu.”
“Thật tốt khi thấy rất nhiều người trẻ ở đây nhận ra ý nghĩa của sự kiện này.”
Một cựu nhân viên bảo tồn tự giới thiệu với Tūwharetoa FM là ‘Bruce’ cho biết ông đã làm việc tại Vườn quốc gia Tongariro hơn 15 năm và vinh dự được làm việc cùng cả Sir Tumu Te Heuheu và cha ông, Sir Hepi.
“Tôi đã học được rất nhiều điều từ những trải nghiệm đó, không chỉ về quản lý vườn quốc gia, mà còn về cách chúng ta có thể gắn kết cảnh quan, văn hóa và con người lại với nhau – đó thực sự là mục tiêu của chúng tôi.”
Người phát ngôn của hapu (nhóm gia đình mở rộng) địa phương Ngāti Tūrangitukua, Karam Fletcher, cho biết việc đón tiếp số lượng lớn manuhiri (khách) liên tục và ổn định suốt cả ngày không phải là chuyện dễ dàng.
“Kāre e tino waia nei ki te manaaki i te tangata kia pēnei rawa te rahi nē. Nō reira koira tā mātau ko te ū ki te kaupapa te āta kōrero ki a tātau anō, te whakariterite i ā tātau kia pai ai, kia hāneanea ai te noho o ngā iwi o te motu whānui ki roto ō mātau ō Ngāti Tūwharetoa.”
“Chúng tôi không quen chăm sóc nhiều người đến vậy. Vì vậy, chúng tôi chỉ cần bám sát kế hoạch, nói chuyện với nhau, chuẩn bị kỹ lưỡng để mọi thứ diễn ra suôn sẻ cho các bộ tộc (iwi) từ khắp đất nước đến thăm chúng tôi, những người Ngāti Tūwharetoa.”
Để thể hiện sự đoàn kết, một phái đoàn ringa raupā (đại diện) từ Tuurangawaewae Marae đã cung cấp thêm nguồn lực và chung tay giúp chuẩn bị bữa ăn.
Người phát ngôn của Tuurangawaewae, Wynae Tukere, cho biết nhóm của họ đã đến Little Waihi vào thứ Tư để hỗ trợ hapū và iwi.
“Chúng tôi đã mang theo khá nhiều vật dụng từ marae, chúng tôi mang theo các khay hâm nóng, thớt phụ, bình trà, những chiếc bình trà lớn màu đỏ của chúng tôi để có thể dùng chúng làm hộp giữ nhiệt vận chuyển thức ăn từ tất cả các marae.”
Manaakitanga (lòng hiếu khách) là điều tự nhiên đối với người Māori, và whānau (gia đình), marae (nhà họp cộng đồng), hapū và iwi từ khắp khu vực đã hỗ trợ bằng mọi cách có thể, bà nói.
Ngāpuhi và Ngāi Tahu sẽ là một trong số những người bày tỏ lòng kính trọng đối với Sir Tumu hôm nay, và ngày mai ông sẽ được an táng trong một buổi lễ riêng tư cùng whānau của mình.
Theo rnz.co.nz