Thị trưởng Auckland Wayne Brown đã gây xôn xao dư luận sau khi tuyên bố có thể bàn giao chức vụ thị trưởng cho cấp phó trước khi nhiệm kỳ ba năm của ông kết thúc, trong một cuộc phỏng vấn truyền thông trước bầu cử.
Ông Brown nhanh chóng đính chính, nói với RNZ rằng ông hoàn toàn có ý định phục vụ trọn vẹn nhiệm kỳ thứ hai. Ông cho biết những bình luận của mình chỉ là “câu trả lời giả định cho một câu hỏi giả định”.
Đạo luật Chính quyền địa phương năm 2002, quy định các quy tắc mà tất cả các cơ quan chính quyền địa phương phải tuân thủ, nêu rõ rằng nếu thị trưởng vắng mặt, phó thị trưởng sẽ tạm thời đảm nhiệm.
“Phó thị trưởng hoặc phó chủ tịch phải thực hiện tất cả các trách nhiệm và nhiệm vụ, và có thể thực hiện tất cả các quyền hạn của thị trưởng hoặc chủ tịch, trong các trường hợp sau:
- Với sự đồng ý của thị trưởng hoặc chủ tịch, bất cứ lúc nào trong thời gian thị trưởng hoặc chủ tịch tạm vắng mặt:
- Mà không cần sự đồng ý đó, bất cứ lúc nào khi thị trưởng hoặc chủ tịch bị bệnh tật hoặc nguyên nhân khác ngăn cản việc thực hiện các trách nhiệm và nhiệm vụ, hoặc thực hiện các quyền hạn của chức vụ:
- Trong khi có một vị trí trống trong văn phòng thị trưởng hoặc chủ tịch.”
Tuy nhiên, nếu thị trưởng từ chức hoặc không thể hoàn thành nhiệm kỳ vì một lý do khác, chẳng hạn như qua đời, điều đó sẽ tạo ra một vị trí trống bất thường.
Theo Đạo luật Bầu cử địa phương năm 2001, nếu một vị trí thị trưởng bị trống trong vòng chưa đầy 12 tháng trước cuộc bầu cử chính quyền địa phương, một thành viên hội đồng phải đề cử một thành viên khác làm thị trưởng. Nếu không có đề cử nào khác, hoặc đa số các ủy viên hội đồng ủng hộ đề cử đó, thành viên được đề cử sẽ giữ chức thị trưởng trong phần còn lại của nhiệm kỳ.
Ngược lại, một cuộc bầu cử bổ sung sẽ được tổ chức, và cử tri sẽ phải bỏ phiếu bầu thị trưởng.
Phó thị trưởng sẽ đảm nhiệm các nhiệm vụ của thị trưởng cho đến khi có người được bầu. Ghế ủy viên hội đồng của phó thị trưởng sẽ vẫn thuộc về họ trong thời gian đó.
Thị trưởng không thể đơn giản bàn giao chức vụ cho cấp phó của mình, nhưng về lý thuyết, họ có thể từ chức chưa đầy 12 tháng trước cuộc bầu cử. Một ủy viên hội đồng có thể đề cử phó thị trưởng làm thị trưởng trong phần còn lại của nhiệm kỳ.
Nếu còn hơn 12 tháng của nhiệm kỳ và một phó thị trưởng muốn trở thành thị trưởng trong thời gian đó, họ sẽ cần phải tham gia cuộc bầu cử bổ sung để cạnh tranh với bất kỳ ứng cử viên nào khác.
Tuy nhiên, không có định nghĩa nào về từ “tạm thời” được nêu trong Đạo luật Chính quyền địa phương, liên quan đến việc thị trưởng có thể “thay thế” thị trưởng vắng mặt trong bao lâu. Mặc dù hồ sơ tham dự của các quan chức được bầu là công khai, nên mọi người sẽ biết nếu thị trưởng thường xuyên vắng mặt trong các cuộc họp.
Các ủy viên hội đồng không thể bãi nhiệm thị trưởng, nhưng có thể (và đã từng trong quá khứ) thực hiện một phiếu bất tín nhiệm đối với thị trưởng nếu họ cùng nhau tin rằng người đó không đủ tư cách để phục vụ.
Điều này tự nó sẽ không loại bỏ được thị trưởng, nhưng có thể thúc đẩy chính phủ trung ương thay thế thị trưởng và hội đồng của họ bằng các ủy viên nếu họ thấy cần thiết.
Theo rnz.co.nz