Những xáo trộn trong nội bộ Te Pāti Māori đã âm ỉ trong nhiều tuần và có khả năng sẽ lên đến đỉnh điểm tại cuộc họp đại hội đồng thường niên của đảng vào tháng tới.
Trong cuộc bầu cử vừa qua, đảng này đã đạt được thành công vang dội, tăng số thành viên trong ban lãnh đạo từ hai lên sáu người và giành được gần hết các ghế đại diện cho người Māori.
Đây là một sự ủy nhiệm rõ ràng, thể hiện đà phát triển mạnh mẽ vào năm ngoái, khi hàng chục nghìn người đã tập trung tại khuôn viên Quốc hội để phản đối Dự luật Nguyên tắc Hiệp ước.
Đảng dường như đã khai thác được một phong trào mạnh mẽ, ủng hộ người Māori, quy tụ cả tangata whenua (người Māori bản địa) và tangata tiriti (những người không phải Māori nhưng ủng hộ Hiệp ước Te Tiriti) lại với nhau.
Tuy nhiên, cái chết của “người gìn giữ hòa bình” của đảng và những cáo buộc về hành vi đe dọa, quản lý tài chính yếu kém đã phơi bày những rạn nứt và dấy lên lo ngại rằng phong trào mà nhiều người đã đặt hy vọng đang chịu áp lực.
Những nỗ lực liên hệ thường xuyên với chủ tịch, ban lãnh đạo và các thành viên của đảng để hỏi về những vấn đề này không phải lúc nào cũng nhận được câu trả lời. Đồng lãnh đạo Rawiri Waititi đã cáo buộc truyền thông đang thực hiện một “cuộc tấn công không ngừng” vào Hiệp ước Te Tiriti o Waitangi.
Với những biến động trong vài tuần qua, sẽ có rất nhiều điều cần thảo luận tại cuộc họp đại hội đồng thường niên của Te Pāti Māori ở Rotorua vào ngày 7 tháng 12.
Tình hình mới nhất là gì?
Cựu nhân viên của Te Pāti Māori, đồng thời là con trai của nghị sĩ Mariameno Kapa-Kingi (đại diện khu vực Te Tai Tokerau của đảng), Eru Kapa-Kingi đã thuê luật sư, cáo buộc ban điều hành Te Pāti Māori “từ chối tuân thủ hiến pháp ràng buộc pháp lý của chính họ”.
“Khi ban điều hành Đảng Māori từ chối tuân thủ các tập quán tikanga (truyền thống của người Māori) và cũng từ chối tuân thủ hiến pháp ràng buộc pháp lý của chính họ, chúng tôi không còn lựa chọn nào khác và chúng tôi không có gì phải che giấu,” Eru Kapa-Kingi viết trên mạng xã hội vào đầu tuần này.
“Cũng muốn làm rõ… vấn đề KHÔNG phải là với toàn bộ Đảng Māori, việc ra quyết định độc hại là do ban điều hành (Chủ tịch/Thư ký) và hai đồng lãnh đạo. Cần phải thúc đẩy và định hướng thay đổi ở cấp độ đó.”
Điều này xảy ra sau khi hội đồng quốc gia của đảng đã bỏ phiếu đình chỉ Mariameno Kapa-Kingi vì những gì họ mô tả là vi phạm nghiêm trọng hiến pháp của đảng.
Cuộc họp đã đưa ra bốn nghị quyết: khu vực bầu cử Te Tai Tokerau không hoạt động hiệu quả và cần được cải tổ, Mariameno Kapa-Kingi đã vi phạm nghiêm trọng hiến pháp của đảng, bà sẽ bị đình chỉ và ban điều hành quốc gia sẽ xây dựng quy trình để thực hiện việc đình chỉ này.
RNZ đã xem biên bản cuộc họp cho thấy bốn nghị quyết đã được thông qua với sự ủng hộ của Tāmaki Makaurau, Hauraki-Waikato, Waiariki, Ikaroa-Rāwhiti và Te Tai Hauāuru, trong khi Te Tai Tonga bỏ phiếu trắng.
Rõ ràng không phải ai cũng đồng lòng trong việc loại bỏ Mariameno Kapa-Kingi và RNZ hiểu rằng Te Tai Tonga đã kêu gọi một cuộc bỏ phiếu bất tín nhiệm ngay lập tức đối với chủ tịch đảng John Tamihere.
Nghị sĩ Te Tai Tonga Tākuta Ferris sau đó đã nói với One News rằng ông ủng hộ Mariameno Kapa-Kingi.
“Meno đã giữ vững lập trường của mình rất tốt. Bà ấy đã thể hiện sự kiềm chế tuyệt vời. Bà ấy đã kiềm chế những người khác không hành động vào những thời điểm nhất định.”
Ông nói rằng ông không ủng hộ kiến nghị đình chỉ bà.
“Đối với tôi, nó không có mana (uy tín, danh dự) vì quy trình được sử dụng để đưa ra quyết định; nó thiếu tính chính trực; nó không giống bất kỳ kaupapa (nguyên tắc, giá trị) nào mà đảng dựa vào.”
Ferris cũng cho biết ông muốn có một cuộc bỏ phiếu bất tín nhiệm đối với ban lãnh đạo của đảng.
“Chúng tôi không hài lòng với ban lãnh đạo. Chúng tôi không hài lòng với cách hành xử. Chúng tôi nghĩ rằng cần có một cuộc thảo luận đầy đủ và công khai và điều đó đang bị giữ lại nên chúng tôi không đồng ý với điều đó.”
Khu vực bầu cử Tāmaki Makaurau của nghị sĩ mới nhất của Te Pāti Māori, Oriini Kaipara, đã bỏ phiếu ủng hộ việc đình chỉ, mặc dù Kaipara sau đó đã công khai ủng hộ Mariameno Kapa-Kingi trên mạng xã hội.
Waititi đã nói với Te Karere, bằng te reo Māori (ngôn ngữ Māori), rằng các vấn đề sẽ được giải quyết tại đại hội đồng thường niên của đảng.
“Tôi muốn nói, hãy đến cuộc họp đại hội đồng thường niên, trình bày những lo ngại của bạn, nếu đó là điều Te Tai Tonga muốn, có một quy trình theo hiến pháp của đảng.”
“Chúng tôi vẫn đang trong quá trình tái cấu trúc. Hãy để Te Pāti Māori tự mình giải quyết.”
Diễn đàn Chủ tịch Iwi kêu gọi họp với Te Pāti Māori giữa lúc nội bộ hỗn loạn
Diễn đàn Chủ tịch Iwi Quốc gia đã yêu cầu gặp gỡ Te Pāti Māori nhằm giải quyết các thách thức nội bộ của đảng.
Bảy mươi lăm đại diện Iwi (bộ tộc Māori) đã gặp nhau tại Hopuhopu ở Waikato trong tuần này, nơi một chiến lược nhằm tăng cường sự tham gia của người Māori vào cuộc Tổng tuyển cử năm 2026 đã được xác nhận.
“Gặp gỡ Te Pāti Māori để giúp giải quyết các thách thức nội bộ trên cơ sở tikanga (tập quán truyền thống) là ưu tiên hàng đầu của ngā iwi katoa (tất cả các bộ tộc),” phát ngôn viên diễn đàn Bayden Barber cho biết.
Ông nói: “Diễn đàn Chủ tịch Iwi Quốc gia cho rằng cần phải tập trung sự chú ý chính trị vào nguyện vọng của whānau (gia đình), hapū (tiểu bộ tộc) và iwi (bộ tộc) thay vì các vấn đề chính trị khác mà theo quan điểm của chúng tôi, làm xao nhãng mục đích đó.”
Te Ātiawa, một trong những tangata whenua (người bản địa) của khu vực Quốc hội, đã đề nghị tổ chức hui (cuộc họp) tại một trong những marae (khu đất linh thiêng) của họ.
Cuộc họp có khả năng sẽ diễn ra sau khi các nhà lãnh đạo Te Tai Tokerau đã gặp gỡ Te Pāti Māori.
Theo rnz.co.nz