New Zealand dường như đang chuẩn bị tăng cường hỗ trợ cảnh sát cho khu vực Thái Bình Dương, trong bối cảnh Thủ tướng nước này tham dự cuộc họp kín với các nhà lãnh đạo Thái Bình Dương khác.
Thủ tướng Christopher Luxon và các nhà lãnh đạo Diễn đàn Quần đảo Thái Bình Dương (PIF) sẽ dành cả ngày tại khu định cư Munda của Quần đảo Solomon, cách thủ đô Honiara khoảng một giờ bay.
Tại đây, các nhà lãnh đạo sẽ tự do thảo luận các vấn đề mà không có sự hiện diện của quan chức hay giới truyền thông.
Đây là một cuộc họp thoải mái hơn so với các phiên họp toàn thể diễn ra tại một nhà thi đấu lớn ở thủ đô.
Bên lề hội nghị, ông Christopher Luxon đã có các cuộc gặp song phương với các nhà lãnh đạo Thái Bình Dương khác.
Ngoài nỗ lực thúc đẩy thương mại, cuộc gặp song phương giữa ông Luxon và Thủ tướng Fiji Sitiveni Rabuka còn tập trung vào hợp tác về trật tự và an ninh.
Ông Luxon cho biết, sự gia tăng sử dụng và buôn bán ma túy đá là một vấn đề mà toàn khu vực đang phải đối mặt.
“Đây là điều tôi đã đề xuất vài tháng trước, rằng chúng ta có Sáng kiến Cảnh sát Thái Bình Dương. Tất cả chúng ta đều đối mặt với thách thức về việc sử dụng ma túy đá, như chúng ta biết ở New Zealand. Và thực sự, chúng ta phải bảo vệ biên giới của mình trên khắp Thái Bình Dương,” ông nói.
Sáng kiến Cảnh sát Thái Bình Dương do Australia dẫn đầu nhằm mục đích thành lập các trung tâm đào tạo khu vực và triển khai các đội phản ứng cảnh sát trên khắp Thái Bình Dương trong thời điểm bất ổn dân sự, thiên tai hoặc các sự kiện lớn.
Sáng kiến này đã được triển khai tại hội nghị thượng đỉnh CHOGM ở Samoa năm ngoái, khi các nhà lãnh đạo từ mọi quốc gia Khối thịnh vượng chung tập trung tại một địa điểm.
Ông Luxon cho biết, các nhóm tội phạm có tổ chức có trụ sở tại Hoa Kỳ và các băng đảng ma túy Mexico đang thâm nhập vào Thái Bình Dương, và các quốc gia Thái Bình Dương cần phối hợp để đẩy lùi chúng.
Ông khẳng định New Zealand sẵn sàng cử lực lượng đến hỗ trợ.
“Chúng ta nên hợp tác và sử dụng Sáng kiến Cảnh sát Thái Bình Dương, cộng tác với các đối tác trong khu vực, và nếu cần đưa thêm tài sản vào khu vực, đó là một điều tốt,” ông nói.
Các nhà lãnh đạo cũng đã ký Tuyên bố Đại dương Hòa bình tại hội nghị thượng đỉnh.
Trao đổi với RNZ trước thềm hội nghị, nhà sử học Thái Bình Dương Marco de Jong đặt câu hỏi liệu New Zealand và Australia có sử dụng Tuyên bố Đại dương Hòa bình như một “vỏ bọc” cho một “khuôn khổ an ninh khu vực thay thế”, nhằm liên kết khu vực với các sáng kiến địa chiến lược rộng lớn hơn – cụ thể là sự cạnh tranh Mỹ-Trung.
Ông cho biết có một kiến trúc an ninh song song, bao gồm các sáng kiến như Sáng kiến Cảnh sát Thái Bình Dương, đang nổi lên bên ngoài khuôn khổ của Diễn đàn.
Tuy nhiên, ông Luxon đã bác bỏ quan điểm cho rằng Trung Quốc có thể coi sáng kiến này là một cách để khẳng định sự thống trị và kiểm soát, đồng thời cho biết các thành viên PIF đã rộng rãi ủng hộ.
“Từ góc độ lãnh đạo và từ góc độ quốc gia, chúng tôi rất đồng lòng về một cách tiếp cận chung đối với công tác cảnh sát. Nhưng thực tế, chúng ta không chỉ cần cơ chế hợp tác, làm việc cùng nhau và đào tạo chung cùng những điều tốt đẹp đó,” ông nói.
“Chúng ta thực sự cần phải bắt tay vào việc và tìm ra cách để đẩy lùi tội phạm có tổ chức xuyên quốc gia, bởi vì nguồn lực từ các băng đảng và tội phạm có tổ chức là rất lớn, và đó là lý do tại sao chúng ta phải phối hợp tốt hơn.”
Ông Luxon cũng đã gặp gỡ các nhà lãnh đạo của Palau và Kiribati.
/ Giles Dexter
Đầu năm nay, New Zealand và Kiribati đã vướng vào một cuộc tranh cãi ngoại giao về một sự coi thường được cho là có thật.
Bộ trưởng Ngoại giao Winston Peters cho biết New Zealand sẽ xem xét lại khoản tài trợ cho Kiribati, sau khi tổng thống và ngoại trưởng nước này hủy cuộc họp với ông – một tuyên bố mà Kiribati phủ nhận.
Kiribati vẫn là quốc gia Thái Bình Dương duy nhất mà ông Peters chưa đến thăm.
Cuối cùng, không có sự gián đoạn nào đối với việc tài trợ.
Tối thứ Tư, ông Luxon và Tổng thống Kiribati Taneti Maamau đã ngồi lại với nhau. Trong khi hai bên tạo dáng chụp ảnh với giới truyền thông, điều bất thường là họ không đưa ra bất kỳ phát biểu khai mạc nào.
Ông Luxon cho biết đây là lần đầu tiên ông gặp ông Maamau, và ông đã để các vấn đề ngoại giao cho các quan chức giải quyết.
“Điều đó không ngăn cản chúng ta có một mối quan hệ dân sự ở cấp lãnh đạo. Hoàn toàn có thể làm cả hai việc, để các quan chức giải quyết chi tiết những gì chúng ta cần làm đúng trong tương lai, nhưng đồng thời cũng có thể xây dựng mối quan hệ, một mối quan hệ cá nhân.”
Ông kỳ vọng ông Peters sẽ có cơ hội gặp ông Maamau khi cả hai cùng tham dự Đại hội đồng Liên Hợp Quốc tại New York vào cuối tháng này.
Tối thứ Tư, các nhà lãnh đạo đã phê chuẩn Quỹ Khả năng Phục hồi Thái Bình Dương (Pacific Resilience Facility), một tổ chức tài chính nhằm hỗ trợ các quốc gia Thái Bình Dương về khả năng phục hồi và thích ứng với biến đổi khí hậu.
New Zealand ban đầu muốn có một ý tưởng rõ ràng hơn về cách thức hoạt động của quỹ trước khi cam kết bất kỳ khoản tiền nào. Cuối cùng, nước này đã đóng góp 20 triệu USD vào quỹ.
Australia đóng góp 100 triệu USD, nhưng ông Luxon cho rằng cần xem xét quy mô nền kinh tế của mỗi nước.
Mục tiêu của quỹ là 500 triệu USD.
Ông Luxon cho biết New Zealand hiện chưa có kế hoạch đóng góp thêm, và các nỗ lực sẽ tập trung vào việc thu hút các nhà tài trợ khác.
Ông cũng đã gặp Tổng thống Palau Surangel Whipps Jr.
Palau sẽ đăng cai Diễn đàn năm 2026, nơi các đối tác đối thoại dự kiến sẽ được mời tham dự trở lại.
Mặc dù đã có nhiều tranh cãi về quyết định của Quần đảo Solomon cấm các đối tác đối thoại và phát triển của PIF tham gia, ông Luxon cho biết đây không phải là trọng tâm vào thứ Tư.
“Có thể có những khác biệt về quan điểm, nhưng đó không phải là một trở ngại lớn, và thành thật mà nói, đó không phải là cuộc thảo luận chính,” ông nói.
Ông kỳ vọng vấn đề này sẽ được thảo luận tại cuộc họp kín, khi các nhà lãnh đạo PIF vạch ra con đường phía trước về cách thức hợp tác với các đối tác đó.
Ông Luxon cũng xác nhận New Zealand sẽ đăng cai Diễn đàn năm 2027.
Tối thứ Tư, ông đã ngồi lại với tổng thống Palau, quốc gia sẽ đăng cai Diễn đàn năm 2026, để thảo luận về cách thức hợp tác trong khuôn khổ Troika cho diễn đàn tiếp theo.
Troika là cơ chế tham vấn cấp cao của Diễn đàn, bao gồm chủ tịch hiện tại, chủ tịch sắp mãn nhiệm và chủ tịch sắp nhậm chức.
Ông Luxon cho biết việc đăng cai sẽ là một “vinh dự lớn”, nhưng khi chuẩn bị tham dự cuộc họp kín năm nay, ông nói rằng mình chưa nghĩ đến việc New Zealand sẽ tổ chức ở đâu.
“Chúng tôi rất may mắn, nhưng chúng tôi chưa đi xa đến mức đó. Tuy nhiên, chúng tôi có một số cơ sở vật chất tuyệt vời sắp đi vào hoạt động với các trung tâm hội nghị trên khắp cả nước. Có rất nhiều nơi chúng tôi có thể tổ chức.”
Theo rnz.co.nz