Ballance, Heartland Group, Silver Fern Farms, Genesis, Meridian, Vector và Amazon có điểm chung gì? Đó đều là những công ty mà các thành viên Quốc hội New Zealand đang sở hữu cổ phiếu.
Hàng năm, các nghị sĩ phải công khai các khoản đầu tư của mình trong sổ đăng ký lợi ích tài chính.
Sổ đăng ký cho thấy một tỷ lệ đáng kể các nghị sĩ đầu tư vào bất động sản dân cư, nhiều người có các khoản đầu tư vào trang trại và các doanh nghiệp khác, và không ít người sở hữu cổ phiếu.
Theo sổ đăng ký mới nhất, chỉ dưới 30 nghị sĩ công khai trực tiếp sở hữu cổ phiếu trong các công ty niêm yết, nhưng nhiều người khác lại liệt kê các quỹ tín thác cũng có thể nắm giữ các khoản đầu tư. Hầu hết các nghị sĩ cũng đầu tư vào KiwiSaver và các quỹ quản lý khác.
Các cổ phiếu này bao gồm nhiều doanh nghiệp nông nghiệp, như Farmlands và Ballance Agri-Nutrients, nhưng cũng có những tên tuổi nổi tiếng trên sàn NZX như Restaurant Brands, The Warehouse Group và các công ty sản xuất, phân phối điện.
Các nghị sĩ cũng công khai sở hữu cổ phần trong một số doanh nghiệp tư nhân, hoạt động trong nhiều lĩnh vực từ tiệm làm tóc đến bán lẻ hàng hóa nhỏ.
Greg Smith, chuyên gia đầu tư tại Generate, nhận định danh mục của các nghị sĩ là một nhóm công ty đa dạng.
“Đây là một danh mục đầu tư có thể khác biệt so với những gì thường thấy ở một người dân New Zealand bình thường. Mặc dù có một số điểm trùng lặp – như các khoản đầu tư vào các công ty lớn của New Zealand và toàn cầu, mà nhiều người Kiwi có thể gián tiếp tiếp cận thông qua KiwiSaver của họ – có vẻ như một số nghị sĩ cũng thường xuyên đầu tư vào các công ty tư nhân, chưa niêm yết.
“Chưa đến 3% tổng số quỹ KiwiSaver được đầu tư vào tài sản tư nhân, và những loại hình đầu tư này thường nằm ngoài tầm với của các nhà đầu tư thông thường. Tuy nhiên, đáng chú ý là các nghị sĩ cũng sở hữu số dư KiwiSaver đáng kể và đầu tư vào các quỹ quản lý, mang lại lợi ích của một danh mục đầu tư được quản lý chuyên nghiệp và các lợi ích đa dạng hóa mà hầu hết người dân New Zealand đều có thể tiếp cận.”
Để so sánh, Sharesies cho biết Air New Zealand, Nvidia, Tesla, Apple và Rocket Lab nằm trong số những cổ phiếu được các nhà đầu tư của họ nắm giữ nhiều nhất, cùng với quỹ ETF Smart US 500 và Pathfinder Global Responsibility Fund.
Sổ tay Nội các quy định rằng nếu có xung đột giữa trách nhiệm danh mục của một Bộ trưởng và lợi ích đầu tư cá nhân đáng kể và lâu dài, có thể cần phải thay đổi trách nhiệm danh mục của họ.
Năm 2023, cựu Bộ trưởng Michael Wood đã từ chức sau nhiều lần không công khai hoặc bán cổ phiếu một cách đúng đắn liên quan đến các danh mục ông phụ trách.
Michael Macaulay, giáo sư tại trường quản lý công thuộc Đại học Victoria, cho rằng điều cần được chú ý là những gì xảy ra sau khi các khoản đầu tư được công khai.
“Xung đột lợi ích là điều không thể tránh khỏi trong mọi lĩnh vực của cuộc sống, chúng không nhất thiết phải gây rắc rối… nhưng rõ ràng là cách bạn quản lý chúng và những gì xảy ra sau đó mới là vấn đề. Vì vậy, tôi hiểu rằng khi các nghị sĩ công khai lợi ích của mình, điều đó rất tốt…”
“Thế nhưng, ngay cả khi họ đã công khai lợi ích, họ vẫn được phép bỏ phiếu về các vấn đề, được tham gia vào các cuộc tranh luận, và tôi nghĩ đó có lẽ là điểm trở nên mơ hồ hơn một chút, và có thể gây ra nhiều lo ngại hơn.”
Sổ tay Nội các nêu rõ, chỉ khi một lợi ích là đáng kể và phổ biến thì một người mới cần phải thoái vốn khỏi lợi ích đó.
Tuy nhiên, Macaulay cho rằng đã đến lúc cần xem xét lại rộng hơn các chính sách liên quan đến đầu tư của nghị sĩ, và họ có thể bị yêu cầu thoái vốn hoàn toàn khỏi các khoản đầu tư cổ phiếu nếu họ phải bỏ phiếu về bất kỳ vấn đề nào liên quan đến chúng.
“Có lẽ chúng ta không nên bỏ phiếu về những vấn đề mà chúng ta có lợi ích, ngay cả khi chúng ta đã công khai lợi ích đó.”
Cựu Bộ trưởng Đảng Quốc gia Chris Finlayson cho rằng đó là một quan điểm cực đoan. “Lương của các nghị sĩ không quá cao, trước đây họ được so sánh với thẩm phán nhưng giờ đã lệch hẳn. Ý tưởng rằng họ phải thoái vốn… sẽ không còn ai muốn tham gia Quốc hội nữa.”
Phó giáo sư Brian Roper, từ Đại học Otago, cho biết vấn đề này đã nảy sinh khi chính phủ đang thay đổi các quy định thuế để cho phép các nhà đầu tư bất động sản khấu trừ chi phí lãi vay thế chấp vào thu nhập chịu thuế của họ.
“Tôi nghĩ cần phải công khai hoàn toàn mức độ mà họ sẽ hưởng lợi cá nhân, trực tiếp, về mặt tài chính từ một chính sách mà họ đang thông qua tại Quốc hội.”
Ông đồng ý rằng các nghị sĩ nên được yêu cầu thoái vốn khỏi các khoản đầu tư của họ.
Ông nói rằng Đảng Hành động (Act) và Đảng Quốc gia (National) có thể lập luận rằng điều gì tốt cho doanh nghiệp thì tốt cho tất cả mọi người.
“Tôi nghĩ cần có sự minh bạch và trách nhiệm giải trình cao hơn nhiều, đặc biệt là xung quanh hoạt động vận động hành lang của doanh nghiệp. Tôi cũng nghĩ điều này áp dụng cho các khoản đóng góp cho các đảng phái chính trị.”
Theo rnz.co.nz