NGÀY NGÂN SÁCH 2025
Ballance, Heartland Group, Silver Fern Farms, Genesis, Meridian, Vector và Amazon có điểm chung gì?
Tất cả đều là những công ty mà các thành viên Quốc hội New Zealand đang sở hữu cổ phiếu.
Mỗi năm, các nghị sĩ phải công khai các khoản đầu tư của mình trên sổ đăng ký lợi ích tài chính.
Sổ đăng ký cho thấy một tỷ lệ đáng kể các nghị sĩ đầu tư vào bất động sản nhà ở, nhiều người có khoản đầu tư vào trang trại và các doanh nghiệp khác, và nhiều người cũng đầu tư vào cổ phiếu.
Chỉ dưới 30 nghị sĩ đã công khai sở hữu trực tiếp cổ phiếu trong các công ty niêm yết trong sổ đăng ký mới nhất, nhưng nhiều người khác lại liệt kê các quỹ tín thác cũng có thể nắm giữ các khoản đầu tư. Hầu hết tất cả cũng đầu tư vào KiwiSaver và các quỹ quản lý khác.
Các cổ phiếu bao gồm nhiều doanh nghiệp nông nghiệp, như Farmlands và Ballance Agri-Nutrients, nhưng cũng có những tên tuổi nổi tiếng trên sàn NZX như Restaurant Brands, The Warehouse Group và các công ty sản xuất, phân phối điện.
Các nghị sĩ cũng công khai cổ phiếu trong một số doanh nghiệp tư nhân, hoạt động trong nhiều lĩnh vực từ salon tóc đến bán lẻ hàng hóa nhỏ.
Greg Smith, chuyên gia đầu tư tại Generate, cho biết danh sách các công ty mà nghị sĩ đầu tư là một nhóm đa dạng.
Ông nhận định: “Đây là một danh mục đầu tư có thể khác biệt so với những gì điển hình của một người New Zealand bình thường. Mặc dù có một số điểm trùng lặp – như các khoản đầu tư vào các công ty lớn của New Zealand và toàn cầu, mà nhiều người dân Kiwi có thể gián tiếp tiếp cận thông qua KiwiSaver của họ, nhưng có vẻ một số nghị sĩ cũng thường xuyên đầu tư vào các công ty tư nhân, chưa niêm yết.”
Chưa đến 3% tổng số quỹ KiwiSaver được đầu tư vào tài sản tư nhân, và những loại hình đầu tư này thường nằm ngoài tầm với của các nhà đầu tư thông thường. Điều đáng nói là các nghị sĩ cũng nắm giữ số dư KiwiSaver đáng kể và đầu tư vào các quỹ quản lý, mang lại lợi ích của một danh mục đầu tư được quản lý chuyên nghiệp và lợi ích đa dạng hóa mà hầu hết người New Zealand đều có được.
So sánh, Sharesies cho biết Air New Zealand, Nvidia, Tesla, Apple và Rocket Lab nằm trong số những cổ phiếu được các nhà đầu tư của họ nắm giữ nhiều nhất, cùng với Smart US 500 ETF và Pathfinder Global Responsibility Fund.
Sổ tay Nội các quy định rằng nếu có xung đột giữa trách nhiệm trong danh mục của một Bộ trưởng và lợi ích đầu tư cá nhân đáng kể và lâu dài, có thể cần phải thay đổi trách nhiệm trong danh mục của họ.
Năm 2023, Bộ trưởng lúc bấy giờ Michael Wood đã từ chức sau nhiều lần không khai báo hoặc bán cổ phiếu đúng cách liên quan đến các danh mục ông phụ trách.
Michael Macaulay, giáo sư tại trường chính phủ Đại học Victoria, cho rằng điều cần chú ý là những gì xảy ra sau khi các khoản đầu tư được công khai.
Ông nói: “Xung đột lợi ích là điều không thể tránh khỏi trong mọi lĩnh vực của cuộc sống, bạn biết đấy, chúng không nhất thiết phải gây ra vấn đề… nhưng rõ ràng là cách bạn quản lý chúng và những gì xảy ra sau đó. Vì vậy, tôi có thể hiểu rằng khi các nghị sĩ công khai lợi ích của họ, điều đó thật tuyệt vời…”
“Nhưng ngay cả khi họ công khai lợi ích của mình, họ vẫn được phép bỏ phiếu về các vấn đề, họ được phép tham gia vào các cuộc tranh luận, và tôi nghĩ đó có lẽ là nơi mà vấn đề trở nên hơi mơ hồ, và có lẽ gây ra nhiều lo ngại hơn một chút.”
Sổ tay quy định rằng chỉ khi một lợi ích là đáng kể và phổ biến thì một người mới cần phải thoái vốn khỏi lợi ích đó.
Nhưng Macaulay cho rằng đã đến lúc cần xem xét lại rộng hơn các chính sách liên quan đến đầu tư của nghị sĩ, và họ có thể được yêu cầu thoái vốn hoàn toàn khỏi các khoản đầu tư cổ phiếu nếu họ phải bỏ phiếu về bất kỳ vấn đề nào liên quan đến chúng.
Ông nói: “Có lẽ chúng ta không nên bỏ phiếu về những vấn đề mà chúng ta có lợi ích, ngay cả khi chúng ta đã công khai lợi ích đó.”
Cựu Bộ trưởng Đảng Quốc gia Chris Finlayson cho rằng đó là một quan điểm cực đoan. “Lương của các nghị sĩ không cao, họ từng được so sánh với thẩm phán và giờ đã lệch hẳn. Ý tưởng rằng họ phải thoái vốn… bạn sẽ không có người muốn vào Quốc hội.”
Phó giáo sư Brian Roper, từ Đại học Otago, cho biết vấn đề này đã nảy sinh khi chính phủ thay đổi các quy tắc thuế để cho phép các nhà đầu tư bất động sản khấu trừ chi phí lãi vay thế chấp vào thu nhập chịu thuế của họ.
Ông nói: “Tôi nghĩ cần có sự công khai đầy đủ về mức độ mà họ sẽ hưởng lợi cá nhân, trực tiếp, về mặt tài chính từ một chính sách mà họ đang thông qua Quốc hội.”
Ông đồng ý rằng các nghị sĩ nên được yêu cầu thoái vốn khỏi các khoản đầu tư của họ.
Ông cho biết Đảng Act và Đảng Quốc gia có thể lập luận rằng điều gì tốt cho doanh nghiệp thì tốt cho tất cả mọi người.
Ông kết luận: “Tôi nghĩ cần có sự minh bạch và trách nhiệm giải trình lớn hơn nhiều, đặc biệt là xung quanh việc vận động hành lang của doanh nghiệp. Tôi cũng nghĩ điều đó áp dụng cho các khoản đóng góp cho các đảng chính trị.”
Theo rnz.co.nz