Bộ tộc Ngāti Pāoa của Auckland và Hauraki đang ăn mừng việc dự luật bồi thường Hiệp ước của họ được thông qua, đánh dấu một cột mốc quan trọng trong việc giải quyết những bất bình lịch sử kéo dài hàng thập kỷ với Hoàng gia.
Khoảng 500 hậu duệ của bộ tộc đã đến Quốc hội để chứng kiến lần đọc thứ ba và cuối cùng của Dự luật Giải quyết Yêu sách Ngāti Pāoa.
Bộ trưởng Đàm phán Hiệp ước Paul Goldsmith cho biết Hoàng gia thừa nhận “tác động tích lũy” từ các hành động của mình, bao gồm raupatu (tịch thu) và ảnh hưởng của Tòa án Đất đai Bản địa.
Ông nói: “Những hành động này đã khiến Ngāti Pāoa gần như mất hết đất đai và làm suy yếu sự phát triển kinh tế, xã hội và văn hóa của bộ tộc, vi phạm Hiệp ước Waitangi và các nguyên tắc của nó.”
“Hoàng gia cũng thừa nhận đã vi phạm Hiệp ước Waitangi và các nguyên tắc của nó khi xâm lược Waikato, tấn công Ngāti Pāoa và nã pháo vào làng Pūkorokoro không được phòng thủ vào năm 1863, gây ra cái chết của các thành viên bộ tộc.”
Gói bồi thường bao gồm một lời xin lỗi và một khoản bồi thường trị giá 23,5 triệu USD, cùng với cơ hội mua bảy bất động sản thương mại.
Chủ tịch Herearoha Skipper cho biết đây là thời điểm để suy ngẫm và ăn mừng sau một “hành trình kéo dài nhiều thế hệ” để giải quyết những bất bình của họ với Hoàng gia.
Bà chia sẻ: “Quá nhiều người lớn tuổi và whānau (gia đình) của chúng tôi đã qua đời trong suốt thời gian chờ đợi đến ngày hôm nay, vì vậy, nhiệm vụ của chúng tôi là đảm bảo thế hệ tiếp theo có thể tự tin tiến về phía trước.”
Lãnh thổ Ngāti Pāoa trải dài khắp Vịnh Hauraki, từ Đồng bằng Hauraki đến Bán đảo Coromandel, một phần của Auckland và nhiều hòn đảo trong vịnh, bao gồm cả Waiheke.
Skipper nói rằng người của họ là những người waka (thuyền) đã di chuyển bằng đường thủy và định cư ở nhiều địa điểm khác nhau vào những thời điểm khác nhau, sử dụng tài nguyên “theo mùa”.
“Vì vậy, rohe (lãnh thổ) của Ngāti Pāoa rất rộng lớn và ở nhiều khu vực, chúng tôi chồng lấn với các iwi (bộ tộc) khác, điều này có nghĩa đây là cơ hội để củng cố mối quan hệ của chúng tôi, bao gồm cả với whanaunga (họ hàng) Marutūāhu của chúng tôi.”
Bà cho biết họ nhận thức rằng nhiều whanaunga (họ hàng) và các iwi lân cận vẫn chưa hoàn tất việc dàn xếp bồi thường, điều này ảnh hưởng đến một số khía cạnh trong thỏa thuận của họ, nhưng bà tin tưởng sẽ có giải pháp “trước cuộc tổng tuyển cử tiếp theo”.
Dự luật Bồi thường Tập thể Pare Hauraki đã được trình lên Quốc hội vào tháng 12 năm 2022 nhưng vẫn chưa được đọc lần đầu. Văn bản Bồi thường Tập thể Iwi Marutūāhu cần được Hoàng gia ký, dựa trên những gì đã được đề xuất và không thay đổi.
“Nếu không có những điều này, Hoàng gia sẽ không hoàn toàn thực hiện gói bồi thường Ngāti Pāoa.”
Bà nói thêm: “Là một iwi, chúng tôi cần tiến lên để xây dựng một tương lai tốt đẹp hơn cho người dân của mình, trở thành những nhà lãnh đạo trong kinh doanh, trở thành những chủ nhà tốt hơn cho các cộng đồng sống trong rohe của chúng tôi, để củng cố mối quan hệ bộ tộc, và tiếp tục công việc khôi phục taiao (môi trường) trên khắp rohe của chúng tôi và bao gồm cả Tīkapa Moana. Việc ban hành Dự luật Giải quyết Yêu sách Ngāti Pāoa là một bước quan trọng để đạt được điều này.”
Theo 1news.co.nz