Giải thích: Một cuộc “siêu đình công” chưa từng có đang chuẩn bị bùng nổ tại New Zealand trong tuần này. Ai sẽ tham gia và vì sao họ lại xuống đường biểu tình?
Đây được coi là hành động lao động có quy mô lớn nhất trong hơn 40 năm qua.
Giáo viên, y tá và hàng ngàn lao động khác dự kiến sẽ đồng loạt đình công vào thứ Năm, ngày 23 tháng 10, khi sự bất mãn về lương bổng và điều kiện làm việc đã lên đến đỉnh điểm.
Đây là diễn biến mới nhất trong chuỗi các cuộc đình công và ngừng việc gia tăng trong năm nay, nhưng quy mô khổng lồ của nó có nghĩa là phần lớn New Zealand sẽ bị tê liệt.
Ông Richard Wagstaff, Chủ tịch Hội đồng Công đoàn, cho biết: “Tâm trạng của người lao động là sự thất vọng với một chính phủ xa rời thực tế và dường như không coi trọng họ hay công việc của họ – đặc biệt là trong khu vực công”.
Tuy nhiên, Thủ tướng Christopher Luxon gọi hành động đình công này là “đáng tiếc”, và nói: “Tôi nghĩ người dân đang chán ngấy việc các công đoàn ưu tiên chính trị hơn bệnh nhân, hay hơn những đứa trẻ đang đi học và các bậc phụ huynh bị làm phiền”.
Dưới đây là những điều bạn cần biết.
AI SẼ THAM GIA ĐÌNH CÔNG?
Một số lượng lớn người lao động sẽ tham gia – ước tính có thể hơn 100.000 người sẽ ngừng việc vào thứ Năm.
- Hơn 36.000 y tá sẽ đình công.
- Ước tính 11.500 nhân viên y tế khác, bao gồm bác sĩ cấp cao, nha sĩ, nhân viên xã hội và nhiều người khác, sẽ tham gia.
- Ước tính 40.000 giáo viên sẽ ngừng việc.
Bà Debbie Handisides, thành viên nhóm đàm phán của Hiệp hội Y tá New Zealand (NZNO), cho biết: “Cuộc đình công vào ngày 23 tháng 10 của rất nhiều lực lượng lao động dịch vụ công thiết yếu cho thấy mức độ thất vọng mà người lao động đang cảm thấy”.
Họ sẽ đại diện cho một số công đoàn, bao gồm Hiệp hội Dịch vụ Công (PSA), NZNO, Viện Giáo dục New Zealand Te Riu Roa (NZEI), Hiệp hội Giáo viên Trung học (PPTA Te Wehengarua) và Hiệp hội Chuyên gia Y tế Hưởng lương (ASMS).
CÁC ĐỊA ĐIỂM BIỂU TÌNH?
Nhiều khả năng sẽ có các sự kiện diễn ra vào thứ Năm bên ngoài các trường học và bệnh viện, nhưng cũng có nhiều sự kiện lớn hơn được tổ chức.
Các cuộc tuần hành và mít tinh được lên kế hoạch trên khắp cả nước, bao gồm một cuộc tuần hành ở Wellington đến Tòa nhà Quốc hội với một cuộc mít tinh vào 1 giờ chiều, và một cuộc tuần hành xuống phố Queen ở Auckland, tập trung tại Quảng trường Aotea bắt đầu lúc 12 giờ trưa.
Danh sách đầy đủ các địa điểm và thời gian biểu tình, mít tinh đã được đăng tải trên các trang web của công đoàn.
ĐIỀU NÀY SẼ ẢNH HƯỞNG ĐẾN CÁC DỊCH VỤ NHƯ THẾ NÀO?
Nhiều trường học sẽ đóng cửa, và tại các bệnh viện, nhiều thủ tục y tế không khẩn cấp sẽ bị trì hoãn.
ĐÂY CÓ PHẢI LÀ CUỘC ĐÌNH CÔNG LỚN NHẤT TRONG NHIỀU NĂM QUA?
Không thể biết chắc chắn cho đến ngày diễn ra, nhưng mọi dấu hiệu đều cho thấy đây sẽ là một cuộc đình công lớn.
Giáo sư lịch sử Jim McAloon của Đại học Victoria, người đã nghiên cứu sâu rộng về lịch sử lao động của Aotearoa (tên gọi khác của New Zealand), cho biết: “Rất có khả năng, xét về số lượng công nhân”.
Ông nói thêm: “Thực tế, nếu tính theo cách đó, đây có thể là cuộc đình công lớn nhất kể từ Tổng đình công năm 1979, một cuộc biểu tình kéo dài một ngày chống lại việc (cựu Thủ tướng) Muldoon can thiệp vào các cuộc đàm phán tiền lương”.
Cuộc đình công đó đã thu hút khoảng 300.000 công nhân tham gia, ông cho biết.
Y TÁ VÀ BÁC SĨ MUỐN GÌ?
Y tá đã và đang đàm phán về mức lương cũng như những lo ngại về số lượng nhân viên và sự an toàn trong một thời gian, và đã bị cuốn vào các cuộc đàm phán từ năm ngoái.
Người phát ngôn của Ủy ban Dịch vụ Công cho biết, theo đề nghị gần đây nhất, “y tá ở bậc cao nhất sẽ được tăng 2% vào tháng 6 năm 2025 – thêm 2135 đô la mỗi năm – với mức tăng thêm 1% vào tháng 6 năm sau”.
Theo đề nghị tháng 6 đó, một y tá mới tốt nghiệp với mức lương 75.773 đô la sẽ nhận được tổng mức tăng 11% để đưa mức lương của họ lên 84.150 đô la vào tháng 6 năm 2026, ủy ban cho biết.
NZNO cho biết các đề nghị này thấp hơn tỷ lệ lạm phát, và hiện tại không có đề nghị mới hay đề nghị phản công nào được đưa ra.
Bà Fleur Fitzsimons, Thư ký Quốc gia của PSA, phát biểu: “Health NZ cần lắng nghe tiếng nói của người lao động và trở lại bàn đàm phán với một đề nghị đảm bảo mức nhân sự an toàn hơn, chấm dứt tình trạng chậm trễ trong việc tuyển dụng nhân viên mới, và một đề nghị lương bổng tốt hơn phản ánh giá trị của họ đối với hệ thống y tế”.
Y tá đã phản đối mức nhân sự hiện tại, và cho rằng chúng gây rủi ro, y tá Handisides nói.
“Chính phủ liên minh hoàn toàn xa rời thực tế và từ chối lắng nghe. Họ không hiểu cảm giác làm việc trong một bệnh viện mà bạn liên tục thiếu nhân sự là như thế nào”.
“Điều đó đặt sự an toàn của bệnh nhân chúng ta vào rủi ro. Khi không có đủ y tá, việc chăm sóc bị trì hoãn, và mạng sống bị đe dọa. Đây không phải là tiêu chuẩn chăm sóc mà chúng tôi được đào tạo hay mà người dân New Zealand xứng đáng nhận được”.
Đối với các bác sĩ cấp cao, đề nghị mới nhất là tăng lương 5% trong thời hạn 16 tháng của đề nghị, với khả năng tăng thêm cho các chuyên gia năm đầu tiên, những người sẽ nhận được mức tăng 15.578 đô la (8,4%) trên lương cơ bản và tất cả các khoản thù lao liên quan đến lương khác như KiwiSaver. Một quỹ 40 triệu đô la cũng được đề xuất để phân phối cho các bác sĩ cấp cao nhằm công nhận giá trị công việc của họ và hỗ trợ lực lượng lao động.
Khoảng 36.000 y tá, nữ hộ sinh và trợ lý chăm sóc sức khỏe cũng đã đình công vào tháng 7 trong 24 giờ.
DỊCH VỤ Y TẾ SẼ RA SAO VÀO THỨ NĂM?
Health NZ nói với RNZ rằng nếu cuộc đình công diễn ra, hơn 900 ca phẫu thuật và hơn 1380 cuộc đánh giá chuyên khoa đầu tiên sẽ bị hủy bỏ khỏi lịch trình.
Health New Zealand khuyến cáo rằng vào thứ Năm:
- Tất cả các khoa cấp cứu sẽ vẫn mở cửa nhưng chỉ dành cho các trường hợp khẩn cấp.
- Nếu là trường hợp khẩn cấp, hãy gọi 111 ngay lập tức.
- Bất kỳ ai không chắc chắn về việc có cần chăm sóc tại khoa cấp cứu hay không nên liên hệ với bác sĩ gia đình hoặc gọi Healthline theo số 0800 611 116.
- Bệnh nhân đến khoa cấp cứu với các tình trạng không khẩn cấp có thể sẽ phải chờ đợi rất lâu.
- Những người mắc bệnh hoặc chấn thương không khẩn cấp nên liên hệ với bác sĩ gia đình hoặc nhà cung cấp dịch vụ y tế khác.
- Để duy trì an toàn cho bệnh nhân/khách hàng, hầu hết các cuộc hẹn tại phòng khám sẽ cần được lên lịch lại. Tuy nhiên, nếu bạn có cuộc hẹn đã đặt trong thời gian đình công, hãy đến cuộc hẹn trừ khi bạn được liên hệ trực tiếp để lên lịch lại.
- Các bệnh viện và dịch vụ chăm sóc sức khỏe sẽ tiếp tục cung cấp dịch vụ chăm sóc cấp tính và khẩn cấp – bao gồm chăm sóc sản khoa, chăm sóc đặc biệt, dịch vụ sức khỏe tâm thần, chăm sóc tại khoa cấp cứu, dịch vụ xe cứu thương và y tá cộng đồng.
- Bệnh nhân tại các bệnh viện và cơ sở y tế sẽ tiếp tục nhận được sự chăm sóc.
GIÁO VIÊN MUỐN GÌ?
Trong khi đó, giáo viên đang yêu cầu mức lương tốt hơn và cho biết các đề nghị hiện tại không đáp ứng được chi phí sinh hoạt ngày càng tăng.
Ủy ban Dịch vụ Công cho biết, các đề nghị mới nhất dành cho giáo viên tiểu học và trung học sẽ mang lại mức tăng 4,7% trong vòng 12 tháng. Theo đó, 66% giáo viên tiểu học sẽ nhận mức lương cơ bản ít nhất 100.000 đô la trong vòng 21 tháng kể từ khi phê chuẩn, trong khi 76% giáo viên trung học cũng sẽ nhận được mức tương tự.
Chính phủ cũng đang chi 53 triệu đô la để chi trả phí đăng ký và các khoản đóng góp của giáo viên, lên tới 550 đô la mỗi giáo viên.
Ông Chris Abercrombie, Chủ tịch PPTA, cho biết: “PPTA đã nhận được – vào ngày 5 tháng 9 và 10 tháng 10 – một vài đề nghị từ chính phủ để giải quyết thỏa thuận của giáo viên trung học, nhưng cả hai đều không đáp ứng được nhu cầu của giáo viên và học sinh trung học”.
Ông Abercrombie nói rằng đề nghị bao gồm hai đợt tăng lương – 2,5% sau khi đạt thỏa thuận và 2% 12 tháng sau đó – nhưng sẽ không có thêm đợt tăng nào nữa cho đến khi cuộc đàm phán tiếp theo bắt đầu. Ông cho biết điều đó có thể có nghĩa là sẽ không có thêm đợt tăng lương nào trong tối đa 24 tháng.
Ông nói: “Theo nhiều khía cạnh, đề nghị này còn tệ hơn đề nghị trước đó, vì vậy chúng tôi đã tiến hành kêu gọi hành động đình công”.
Giáo viên cũng đã tổ chức các cuộc đình công luân phiên từ tuần trước và họ cũng dự kiến ngừng các hoạt động ngoại khóa vào ngày 29 tháng 10 và một cuộc đình công toàn quốc khác vào ngày 5 tháng 11 từ 1 giờ 15 chiều đến 3 giờ 15 chiều.
Trong khi đó, hiệu trưởng các trường tiểu học đã chấp nhận một đề nghị từ chính phủ vào cuối tuần này. Liên minh Đàm phán Tập thể Hiệu trưởng Tiểu học đã đồng ý tăng lương 2,5% trong năm nay, tiếp theo là tăng 2,1% vào năm tới, sau bốn tháng đàm phán với Bộ Giáo dục.
VẬY CON TÔI CÓ ĐƯỢC ĐẾN TRƯỜNG VÀO THỨ NĂM KHÔNG?
Hầu hết các trường tiểu học và trung học sẽ đóng cửa. Hãy kiểm tra thông tin với trường học của con bạn.
CHÍNH PHỦ NÓI GÌ?
Ông Luxon cho biết các công đoàn không chịu ngồi vào bàn đàm phán.
“Người dân New Zealand phải chịu thiệt thòi khi các công đoàn thực hiện hành động kiểu này thay vì ngồi vào bàn và tiếp tục đàm phán – đó mới là điều họ nên làm”.
Bộ trưởng Y tế Simeon Brown cũng cho rằng nhân viên y tế đã “vượt qua ranh giới đạo đức” với kế hoạch đình công.
Ông nói rằng bệnh nhân đang phải trả giá cho hành động đình công, và cáo buộc công đoàn đã rời bỏ các cuộc đàm phán.
“Bệnh nhân không bao giờ nên là nạn nhân phụ trong các tranh chấp giữa ban quản lý và công đoàn”.
Bộ trưởng Giáo dục Erica Stanford cũng đã chỉ trích thời điểm đình công của giáo viên trùng với kỳ thi NCEA bắt đầu vào ngày 4 tháng 11.
Bà Stanford gần đây đã nói với Morning Report: “Những học sinh sẽ bỏ lỡ những ngày học vì các cuộc đình công luân phiên này sắp bước vào kỳ thi cuối kỳ. Chúng cần giáo viên ở bên để ôn tập vào phút chót”.
Bà nói: “Họ đang đàm phán không thiện chí. Họ muốn đình công, và họ đã làm điều đó”.
Ông Brown nói: “Việc tất cả họ đều làm điều này vào cùng một ngày… đây là chính trị đặt lên trên dịch vụ công, điều mà họ nên tập trung vào”.
NHIỀU CUỘC BIỂU TÌNH TRONG NĂM NAY – VÌ SAO?
Đất nước này đã ghi nhận ít nhất 22 vụ ngừng việc chính thức trong năm nay, theo báo cáo của The Detail.
Ông McAloon nói: “Thông điệp về sự kiềm chế của chính phủ hoàn toàn không được đón nhận, và điều đó là dễ hiểu khi xét đến những bất bình đẳng nghiêm trọng về của cải và thu nhập đã trở nên rõ ràng trong những thập kỷ gần đây”.
“Có những ví dụ về những người làm việc toàn thời gian phải tìm đến các ngân hàng thực phẩm”.
“Điều đặc biệt quan trọng trong cuộc đình công tuần tới là nó chủ yếu liên quan đến công nhân khu vực công, những người có lương bổng và điều kiện làm việc liên quan trực tiếp đến các chính sách của chính phủ”.
“Trong nhiều năm, dưới cả chính phủ do Đảng Quốc gia và Đảng Lao động lãnh đạo, giáo viên và nhân viên ngành y tế đều nhận thấy rằng các lĩnh vực của họ đang chịu áp lực nặng nề”.
McAloon cho biết các yếu tố khác cũng đang tác động, chẳng hạn như những thay đổi của chính phủ đối với các yêu cầu về bình đẳng lương, giá lương thực liên tục cao và những thay đổi về điều kiện đủ điều kiện nhận trợ cấp Jobseeker đối với những người 18 và 19 tuổi.
Ông Wagstaff bác bỏ những tuyên bố rằng các công đoàn đang đặt chính trị lên trên dịch vụ công, và nói rằng ông tin thực tế là ngược lại.
Ông Wagstaff nói: “Những người lao động này đã thể hiện rất nhiều sự kiên nhẫn trong nhiều tháng để nhận được một đề nghị hợp lý”.
“Thay vào đó, họ đã bị làm khó và bị kỳ vọng phải duy trì hoạt động dịch vụ mặc dù thiếu nguồn lực và thiếu nhân sự. Đây là một cuộc tấn công phối hợp của chính phủ nhằm vào những người lao động này, đặt chính trị lên trên dịch vụ công – chứ không phải giáo viên và y tá”.
Theo rnz.co.nz