Sau nhiều năm hệ thống tính lương gặp trục trặc, hàng tỷ đô la bồi thường và những lời kêu gọi cải cách không ngừng từ cả doanh nghiệp lẫn công đoàn, Chính phủ New Zealand đang tiến hành bãi bỏ và thay thế Đạo luật Nghỉ lễ hiện hành. Động thái này được kỳ vọng sẽ khắc phục triệt để hệ thống nghỉ phép “lỗi thời” của quốc gia này.
Hôm nay, Bộ trưởng Quan hệ Lao động và An toàn Brooke van Velden tiết lộ rằng Nội các đã đồng ý bãi bỏ Đạo luật Nghỉ lễ năm 2003 và thay thế bằng một Đạo luật Nghỉ phép Lao động mới.
Những thay đổi này nhằm mục đích đơn giản hóa việc tính toán chế độ nghỉ phép và đảm bảo người lao động nhận được đầy đủ quyền lợi của mình.
Bà van Velden cho biết: “Người lao động toàn thời gian và bán thời gian sẽ bắt đầu tích lũy ngày nghỉ phép năm và nghỉ ốm tỷ lệ thuận với số giờ làm việc của họ.”
Cũng theo bà, “Các bậc cha mẹ trở lại làm việc sau thời gian nghỉ thai sản sẽ không còn bị thiệt thòi về lương nếu họ nghỉ phép năm. Nghỉ ốm có thể được tính theo giờ để phù hợp với thực tế cuộc sống, và các nhà tuyển dụng cuối cùng sẽ có được sự chắc chắn với những quy tắc đơn giản, dễ hiểu và dễ áp dụng.”
Luật nghỉ phép đã tồn tại 20 năm nay từ lâu đã bị chỉ trích vì quá phức tạp và khó áp dụng, đặc biệt đối với những người lao động có giờ làm việc không cố định, chẳng hạn như trong các ngành du lịch, khách sạn và y tế, nơi các hình thức làm việc phi truyền thống phổ biến.
Các nhà tuyển dụng thường xuyên tính toán sai quyền lợi, dẫn đến tình trạng không tuân thủ rộng rãi và phải chi trả hàng tỷ đô la tiền bồi thường ở cả khu vực công lẫn tư nhân.
Tính đến tháng 8, Health NZ Te Whatu Ora đã chi trả hơn 544,2 triệu đô la tiền bồi thường cho 72.296 nhân viên hiện tại. Riêng đối với ngành y tế, tổng trách nhiệm tài chính ước tính lên tới hơn 2 tỷ đô la.
Bà van Velden nhận định: “Các nhà tuyển dụng gặp khó khăn trong việc hiểu và áp dụng đúng Đạo luật Nghỉ lễ, còn người lao động cũng chật vật để nắm rõ quyền lợi của mình.”
Luật hiện hành phức tạp đến mức các nhà tuyển dụng phải chi hàng tỷ đô la tiền lương truy lĩnh cho người lao động do tính toán sai thu nhập.
Theo hệ thống hiện hành, người lao động được hưởng bốn tuần nghỉ phép năm sau khi hoàn thành 12 tháng làm việc liên tục. Nghỉ ốm bắt đầu sau sáu tháng, với tổng số 10 ngày mỗi năm – bất kể số ngày làm việc trong tuần của nhân viên.
Theo hệ thống đề xuất, cả quyền lợi nghỉ phép năm và nghỉ ốm sẽ được tích lũy ngay từ ngày đầu tiên làm việc và dựa trên số giờ làm việc thực tế.
Ví dụ, một người lao động toàn thời gian làm 40 giờ mỗi tuần sẽ tích lũy được 0,0769 giờ nghỉ phép năm và 0,0385 giờ nghỉ ốm cho mỗi giờ làm việc. Trong một năm, con số này sẽ cộng lại thành 160 giờ (bốn tuần) nghỉ phép năm và 80 giờ (10 ngày) nghỉ ốm.
Thay vì một quyền lợi cố định, nhân viên sẽ tích lũy ngày nghỉ phép tỷ lệ thuận với số giờ làm việc theo hợp đồng của họ.
Người lao động thời vụ sẽ nhận được khoản bồi thường nghỉ phép 12,5% cho mỗi giờ làm việc, thay vì tích lũy nghỉ phép năm và nghỉ ốm hoặc nhận khoản thanh toán “trả theo thời gian” 8% hiện hành.
Bất kỳ giờ làm thêm nào ngoài số giờ theo hợp đồng cũng sẽ được hưởng khoản thanh toán 12,5% này, thay vì tích lũy thêm ngày nghỉ.
Đề xuất này cũng có nghĩa là người lao động sẽ có thể nghỉ ốm theo giờ thay vì buộc phải sử dụng toàn bộ quyền lợi một ngày. Nghỉ tang hoặc nghỉ do bạo lực gia đình sẽ được tiếp cận ngay từ ngày đầu tiên làm việc, và các bậc cha mẹ mới sinh con sẽ nhận được đầy đủ lương nghỉ phép năm khi họ trở lại làm việc sau kỳ nghỉ thai sản.
Các nhà tuyển dụng sẽ phải cung cấp bảng lương chi tiết, rõ ràng trong mỗi kỳ thanh toán và thể hiện thông tin về lương và nghỉ phép một cách minh bạch, dễ hiểu.
Người lao động có số dư ngày nghỉ phép năm lớn sẽ linh hoạt hơn trong việc chuyển đổi ngày nghỉ thành tiền mặt, với tùy chọn yêu cầu lên tới 25% tổng số dư ngày nghỉ phép năm của họ mỗi năm.
Cha mẹ và người lao động thời vụ được dự đoán sẽ là những đối tượng hưởng lợi lớn nhất.
Bà van Velden nói: “Thời đại của những phép tính phức tạp, gây nhầm lẫn cho việc thanh toán nghỉ phép đã qua rồi.”
Một phương pháp thanh toán nghỉ phép duy nhất, được tinh giản và đơn giản hóa sẽ áp dụng cho tất cả các loại nghỉ phép. Đối với nhiều người, quyền lợi nghỉ phép sẽ không thay đổi – điều thay đổi là cách thức tính toán.
Bà nói thêm rằng các bậc cha mẹ và người lao động thời vụ sẽ nhận được quyền lợi tăng thêm, với khoản thanh toán nghỉ phép đầy đủ cho các bậc cha mẹ mới sinh con và mức tăng thêm 4% để công nhận quyền lợi nghỉ phép tương ứng.
“Tất cả người lao động, doanh nghiệp và gia đình của họ sẽ hưởng lợi từ việc thanh toán nghỉ phép trở nên đơn giản và dễ dự đoán hơn, với tính minh bạch và chắc chắn cao hơn.”
Những thay đổi này dự kiến sẽ ảnh hưởng đến khoảng 2,2 triệu người lao động có giờ làm việc theo hợp đồng, cũng như hàng chục nghìn nhân viên thời vụ và bán thời gian.
Sẽ có một giai đoạn triển khai kéo dài 24 tháng sau khi Dự luật Nghỉ phép Lao động được thông qua thành luật, nhằm tạo điều kiện chuyển đổi suôn sẻ cho các nhà tuyển dụng và nhà cung cấp dịch vụ tính lương. Cho đến lúc đó, Đạo luật Nghỉ lễ hiện hành vẫn sẽ có hiệu lực.
Ý kiến đóng góp từ công chúng sẽ được mời trong giai đoạn ủy ban lựa chọn của quy trình lập pháp.
Đảng Lao động đã lên tiếng chỉ trích Thủ tướng về đề xuất đại tu luật nghỉ phép lao động, cáo buộc ông Luxon đã phá vỡ “thêm một lời hứa tranh cử nữa” và cho rằng ông đã “quay lưng” với người lao động bán thời gian.
Người phát ngôn về quan hệ lao động và an toàn của đảng, Jan Tinetti, cho biết kế hoạch của Chính phủ đặt người dân vào rủi ro và không phản ánh đúng thực tế bệnh tật.
Bà nói: “Mọi người không ốm theo một lịch trình tỷ lệ thuận với số giờ họ làm việc. Nếu ai đó bắt đầu công việc và bị ốm, họ nên được nghỉ để hồi phục. Đơn giản là vậy. Không ai nên bị ép buộc làm việc khi ốm hoặc mất thu nhập vì không khỏe.”
Thủ tướng đã cắt giảm việc làm và để tình trạng thất nghiệp gia tăng, giờ đây lại chọn cách khiến cuộc sống của những người làm việc bán thời gian trở nên khó khăn hơn. Ông ấy đã mất kết nối với những người lao động New Zealand.
Người phát ngôn về quan hệ lao động và an toàn của Đảng Xanh, Teanau Tuiono, cho rằng phụ nữ sẽ phải gánh chịu hậu quả nặng nề nhất từ những thay đổi về chế độ nghỉ ốm cho người lao động bán thời gian.
Ông nói: “Việc bị ốm không phụ thuộc vào việc bạn làm toàn thời gian hay bán thời gian. Theo những thay đổi này, chỉ một số người sẽ được bảo vệ.”
Người lao động bán thời gian chủ yếu là phụ nữ, nhiều người trong số họ phải cân bằng công việc với trách nhiệm chăm sóc gia đình, như chăm sóc con cái ốm đau. Động thái này đồng nghĩa với việc họ sẽ phải làm thêm nhiều công việc không lương, ngoài những gì họ đã và đang làm để duy trì gia đình và nền kinh tế của chúng ta.
XÓI MÒN QUYỀN LỢI NGƯỜI LAO ĐỘNG HAY GIẢI PHÁP “ĐÃ ĐẾN LÚC”?
Hiệp hội Các nhà tuyển dụng và Sản xuất (Employers and Manufacturers’ Association) cho rằng thông báo này là một “giải pháp đã quá hạn” cho một hệ thống đã gây ra sự nhầm lẫn và tốn kém cho cả người sử dụng lao động lẫn người lao động.
Trưởng bộ phận vận động và chiến lược Alan McDonald cho biết đạo luật mới sẽ mang lại “sự rõ ràng và đơn giản rất cần thiết” cho các quyền lợi nghỉ phép.
Ông nói: “Người sử dụng lao động và người lao động sẽ dễ dàng hơn trong việc hiểu và áp dụng các quy tắc, và đó là một thắng lợi cho tất cả mọi người. Các doanh nghiệp vừa và nhỏ nên hoan nghênh những thay đổi này vì chúng mang lại cách tính toán rõ ràng với ít cân nhắc phức tạp khác.”
Ông cho biết ông ủng hộ những thay đổi như nghỉ ốm theo tỷ lệ giờ làm việc và tăng các lựa chọn chuyển đổi ngày nghỉ phép năm thành tiền mặt.
“Theo các quy tắc hiện hành, một người làm việc một ca mỗi tuần có thể nhận được quyền lợi nghỉ ốm tương đương với một người làm việc toàn thời gian. Sự mất cân bằng đó cần phải được giải quyết.”
Hội đồng Công đoàn New Zealand (NZCTU) cho biết trong một tuyên bố rằng sẽ có “người thắng và người thua” do những thay đổi trong luật nghỉ phép lao động.
Trong một thông cáo vào thứ Ba, NZCTU hoan nghênh những thay đổi sẽ cung cấp chế độ nghỉ ốm, nghỉ tang và nghỉ do bạo lực gia đình ngay từ ngày đầu tiên làm việc, tăng bồi thường cho lao động thời vụ và cung cấp bảng lương công bằng hơn.
Tuy nhiên, NZCTU cũng cho rằng một số người lao động sẽ bị thiệt thòi trong các đề xuất này, bao gồm việc loại bỏ hoa hồng và tiền thưởng khỏi lương nghỉ lễ, giảm ngày nghỉ ốm cho người làm bán thời gian và loại bỏ việc tích lũy ngày nghỉ cho người lao động đang hưởng trợ cấp ACC.
Chủ tịch NZCTU Richard Wagstaff cho biết các công đoàn đã từ lâu vận động cải thiện luật pháp.
Ông cho biết các doanh nghiệp và công đoàn đã đồng ý khi quá trình xem xét bắt đầu dưới thời chính phủ trước rằng luật pháp nên được đơn giản hóa nhưng không được làm giảm quyền lợi nghỉ phép của người lao động.
Ông nói: “Những thay đổi được đề xuất không hoàn toàn tôn trọng sự hiểu biết đó – chúng sẽ giảm quyền lợi nghỉ ốm cho người lao động bán thời gian (và lương nghỉ lễ cho những người hưởng hoa hồng).”
Tác động sẽ không cân xứng lên người Māori, Pasifika, phụ nữ và các nhóm lao động dễ bị tổn thương khác, những người có nhiều khả năng làm việc bán thời gian và không ổn định.
“Việc Đạo luật được đơn giản hóa là tốt, nhưng điều đó không cần phải đánh đổi bằng những quyền lợi khó khăn mà người lao động đã giành được.”
Công đoàn Workers First, công đoàn lớn thứ hai của đất nước, cho rằng chính sách nghỉ ốm là sự tiếp nối của điều mà họ gọi là “sự xói mòn quyền lợi của người lao động” từ phía Chính phủ.
Tổng thư ký Dennis Maga phát biểu: “Không có lý do chính đáng nào để một người làm việc bán thời gian lại có ít ngày nghỉ ốm hơn một người làm việc toàn thời gian.”
“Bất kể bạn làm việc bao nhiêu giờ, ai cũng có thể bị ốm, và đặc biệt là những người có con, những người có nhiều khả năng làm việc bán thời gian hơn.”
Ông cho biết đã nghe về việc những người trong ngành bán lẻ bị buộc phải sử dụng ngày nghỉ phép năm để bù đắp cho những khoảng thời gian ốm đau vượt quá quyền lợi nghỉ phép theo luật định của họ.
“Những người làm việc ở các vị trí tiếp xúc trực tiếp với khách hàng có nhiều khả năng bị ốm hơn, và việc đảm bảo họ có thể nghỉ ngơi mà không phải mạo hiểm lây lan bệnh tật do bị buộc phải đi làm để kiếm sống là vì lợi ích của tất cả mọi người.”
Katherine Rich của Business NZ cho biết việc sửa đổi Đạo luật Nghỉ lễ đã được chờ đợi từ lâu.
Bà Rich nói: “Việc khắc phục Đạo luật đã được chờ đợi từ lâu, và thật tích cực khi luật mới được lên kế hoạch sẽ bao gồm các khuyến nghị chính sách của các thành viên BusinessNZ.”
Tổ chức của bà cũng đã từ lâu ủng hộ cách tiếp cận chế độ nghỉ phép dựa trên số giờ làm việc.
Theo 1news.co.nz