Một nghị sĩ Đảng Lao động cho rằng Te Pāti Māori đang tạo ra một “nhóm người Māori độc quyền” sau khi đồng lãnh đạo đảng này chỉ nói chuyện với các nhà báo bằng tiếng Māori vào thứ Ba. Tuy nhiên, Đảng Xanh lại khẳng định Rawiri Waititi không có lỗi khi hệ thống chưa được thiết lập để tiếng Māori được sử dụng và tiếp nhận một cách rộng rãi.
Khi được hỏi lý do, ông Waititi nhấn mạnh rằng đó là Tuần lễ Ngôn ngữ Māori và cho rằng việc đặt câu hỏi về điều này là ngớ ngẩn.
Ông nói: “Nếu câu hỏi của các bạn bằng tiếng Māori, tôi sẽ trả lời. Nếu bằng tiếng Pākehā (tiếng Anh), tôi sẽ không trả lời.”
Hành động này đã vấp phải sự chỉ trích từ các đảng khác, cho rằng đó là một màn trình diễn, biến ngôn ngữ thành vũ khí và có nguy cơ loại trừ mọi người. Tuy nhiên, đồng lãnh đạo Đảng Xanh Marama Davidson lại cho rằng điều này hoàn toàn phù hợp trong Tuần lễ Ngôn ngữ Māori, và Tama Potaka từ Đảng Quốc gia nhận định nó có thể khuyến khích các nhà báo học hỏi thêm.
Shanan Halbert của Đảng Lao động cho biết, đối với cá nhân ông, việc sử dụng cả tiếng Māori và tiếng Anh là rất quan trọng, và tất cả người Māori trên hành trình học tiếng bản địa của họ đều cần được hòa nhập.
Ông chia sẻ: “Tôi đã theo đuổi hành trình này được 20 năm. Một số bạn bè của tôi mới bắt đầu được một năm, những người khác thì hoàn toàn thông thạo, nhưng quan trọng nhất, tuần này là để tôn vinh vị trí của mỗi người trên hành trình học tiếng Māori của họ.”
Ông Halbert khẳng định không chấp nhận việc Te Pāti Māori tạo ra một “nhóm người Māori độc quyền”.
Ông nói thêm: “Tôi muốn chúng ta hòa nhập tất cả mọi người, tất cả người dân New Zealand, và đó là điều cá nhân tôi ủng hộ.”
Lãnh đạo Đảng Lao động Chris Hipkins bày tỏ sự đồng cảm với quan điểm của ông Halbert và cho rằng việc Te Pāti Māori có giao tiếp “với toàn thể công chúng New Zealand hay không” là một lựa chọn của họ.
Ông Hipkins nói: “Đây là Te Wiki o te reo Māori, tức là Tuần lễ Ngôn ngữ Māori – tôi chắc chắn các phương tiện truyền thông có khả năng làm phụ đề.”
Đồng lãnh đạo Đảng Xanh Marama Davidson cho rằng hành động này “hoàn toàn phù hợp” khi đây là Te Wiki o te Reo Māori.
Bà nói: “Chúng ta chỉ có một tuần chính thức dành cho tiếng Māori mỗi năm.”
Bà Davidson so sánh việc này với việc bà sử dụng tiếng Māori trong Hạ viện khi đặt câu hỏi vào thứ Ba. Ông Waititi đã nói tiếng Anh trong các câu hỏi bổ sung của mình gửi tới Bộ trưởng Tài chính.
Bà khẳng định: “Tôi nghĩ hoàn toàn hợp lý khi chúng ta có thể nói tiếng mẹ đẻ ở bất cứ đâu, kể cả tại khu vực phỏng vấn báo chí (tiles).”
Bà Davidson cũng chỉ ra rằng lỗi không phải do ông Waititi – hay những người nói tiếng Māori khác – mà là do hệ thống chưa được thiết lập để tiếng Māori được sử dụng và tiếp nhận.
Bà giải thích: “Sự thất bại mang tính hệ thống đó không phải do người nói, mà chỉ là dấu hiệu cho thấy hệ thống của chúng ta chưa được thiết lập.”
Bà đưa ra ví dụ về việc có thể bố trí phiên dịch viên tại khu vực phỏng vấn, nơi các nghị sĩ được hỏi, hoặc các cơ quan truyền thông có thể cung cấp các nhà báo nói tiếng Māori.
Bộ trưởng Quốc gia Tama Potaka chỉ ra rằng điều này có thể khuyến khích các nhà báo học thêm tiếng Māori.
Ông nói: “Điều quan trọng là khán giả mà các bạn phục vụ thực sự hiểu được những gì đang được nói và truyền đạt, và hy vọng các hãng tin có thể cung cấp thêm phụ đề song ngữ.”
Ông cho rằng tiếng Māori không nên bị ép buộc, nhưng hy vọng sẽ có sự “cho và nhận” nhất định.
Lãnh đạo Đảng ACT kiêm Phó Thủ tướng David Seymour cho rằng ông Waititi đang biến tiếng Māori thành vũ khí để tạo ra một “quan điểm chính trị”.
Ông Seymour nói: “Ông ấy đang lợi dụng việc hầu hết các nhà báo không nói được tiếng Māori, và do đó các bạn đang ở thế bất lợi trong cuộc trò chuyện.”
Các câu hỏi đã được đặt ra cho ông Waititi bởi các hãng tin 1News, Whakaata Māori, RNZ và Stuff.
Ông Seymour cho rằng mục đích của việc trò chuyện và trao đổi là để chia sẻ ý tưởng và thông tin, và “thái độ như vậy chỉ ngăn cản điều đó xảy ra”.
Ông đặt câu hỏi: “Bạn đang cố gắng quảng bá tiếng Māori trong Tuần lễ tiếng Māori, hay bạn chỉ đang gây cản trở và bướng bỉnh?”
Ông nói thêm: “Điều tồi tệ nhất tôi có thể nghĩ đến là biến tiếng Māori thành một điểm gây chia rẽ và cản trở, thay vì gắn kết mọi người lại với nhau.”
Bộ trưởng NZ First Shane Jones cũng đồng tình với quan điểm này, cho rằng đó là một “màn trình diễn”.
Ông cho rằng các vấn đề mà Te Pāti Māori đại diện cần được truyền đạt bằng cả hai ngôn ngữ vì nhiều người Māori vẫn tiếp nhận thông tin bằng tiếng Anh.
Ông nói: “Đó là một màn trình diễn, và thật đáng buồn, nó khiến nhiều người không muốn tham gia vì ngôn ngữ đã bị biến thành vũ khí.”
Ông Waititi đã đối mặt với các nhà báo tại quốc hội hôm qua lần đầu tiên kể từ khi nghị sĩ Te Pāti Māori Tākuta Ferris tái khẳng định bình luận của mình về việc những người không phải Māori vận động tranh cử tại các khu vực bầu cử Māori.
Ông nhắc lại rằng các lãnh đạo đảng không thay đổi lập trường, mặc dù Chủ tịch đảng John Tamihere đã nói với Waatea trong tuần này rằng ông đồng ý với nội dung của những bình luận đó, nhưng thừa nhận cách Ferris trình bày chúng “quá hung hăng”.
Khi được hỏi liệu có những ý kiến khác biệt trong nội bộ đảng hay không, ông Waititi chỉ ra rằng có nhiều quan điểm đa dạng trong cộng đồng Māori (te ao Māori).
Ông nói rằng kết quả của những bình luận đó là những cuộc trò chuyện ý nghĩa hiện đang diễn ra với các cộng đồng bị ảnh hưởng.
Ông Hipkins đã bị chất vấn về những bình luận của Tamihere, và buộc phải nhắc lại rằng quan điểm mà Ferris bày tỏ là “hoàn toàn sai lầm” và “không tương thích” với loại hình chính phủ mà ông muốn lãnh đạo.
Ông nói: “Chúng ta là một quốc gia nơi chúng ta tôn vinh sự đa dạng, và cần tất cả chúng ta để xoay chuyển vận mệnh đất nước. Điều đó có nghĩa là phải làm việc cùng nhau.”
Ông kết luận: “Không có lý do chính đáng nào để những người vận động tranh cử tại các khu vực bầu cử Māori không thể dựa vào sự ủng hộ từ nhiều người dân New Zealand khác nhau.”
Theo rnz.co.nz