Bạn có cảm thấy việc duy trì các chi phí cơ bản ngày càng khó khăn hơn mỗi năm không? Bạn không hề đơn độc.
NGÀY NGÂN SÁCH 2025
Chị Helen Gilby, một bà mẹ hai con ở Christchurch, chia sẻ rằng việc duy trì các chi phí sinh hoạt cơ bản ngày càng trở nên khó khăn hơn mỗi năm.
“Các chi phí cơ bản, bạn chỉ có thể sắp xếp lại và cắt giảm đến một mức độ nhất định,” chị nói. “Khi tôi so sánh hóa đơn tiền điện từ tháng 5 đến tháng 7 năm nay với năm ngoái, chúng đã tăng khoảng 10%, và phí gia hạn bảo hiểm của tôi cũng cao hơn khoảng 20% trên tất cả các hợp đồng.”
Chị Gilby cho biết, ngân sách mua sắm thực phẩm của chị không còn đủ để mua được nhiều như trước.
“Tôi liên tục phải xoay sở để đủ chi tiêu và thậm chí đã nghĩ đến việc tạm dừng đóng góp vào quỹ KiwiSaver để đối phó, nhưng điều đó đồng nghĩa với việc hy sinh an ninh tài chính tương lai để tồn tại ở hiện tại. Tôi cũng không mấy tin tưởng rằng hệ thống lương hưu sẽ còn nguyên vẹn khi tôi đến tuổi nghỉ hưu.”
“Thật sự rất khó để liên tục theo dõi và tính toán mọi thứ khi bạn có thu nhập thấp, và điều đó trở thành một nguồn lo lắng thường trực.”
Là một phụ huynh đơn thân, chị cho biết ngay cả khi được tăng lương, số tiền thực nhận cũng sẽ không tăng đáng kể do các quy định về giảm trừ áp dụng cho các khoản hỗ trợ của chính phủ.
Chị tính toán rằng, mặc dù chị không đạt mức thu nhập đó, nhưng một người trong hoàn cảnh của chị, nếu được tăng lương từ 100.000 đô la lên 130.000 đô la mỗi năm, thì sau thuế cũng chỉ nhận thêm khoảng 200 đô la mỗi tuần.
Dữ liệu của Infometrics cho thấy thu nhập đã theo kịp – hoặc không theo kịp – với chi phí sinh hoạt tăng cao trong những năm gần đây như thế nào.
Trong những năm ngay sau đại dịch Covid-19, các hộ gia đình có thu nhập thấp chịu áp lực nặng nề nhất, nhưng gần đây, gánh nặng này đã chuyển sang các hộ gia đình có thu nhập cao hơn.
Kể từ năm 2020, không ai tránh khỏi một năm mà mức tăng chi phí của họ lại vượt quá mức tăng thu nhập.
Năm 2022, thu nhập trung bình của nhóm 20% hộ gia đình có thu nhập thấp nhất tăng 9% so với mức tăng chi phí sinh hoạt. Trong khi đó, nhóm có thu nhập cao nhất tăng 4,9%.
Năm 2023, khi tác động mạnh nhất của lạm phát được cảm nhận rõ rệt, các hộ gia đình có thu nhập thấp nhất chứng kiến chi phí tăng 3,5% so với thu nhập. Nhóm có thu nhập cao nhất chỉ có mức tăng chi phí vượt thu nhập là 1,8%.
Năm ngoái, nhóm 20% thu nhập thấp nhất có mức tăng thu nhập cao hơn chi phí 0,7%, và nhóm thấp thứ hai tăng 1,3%. Hai nhóm thu nhập cao nhất có mức tăng thu nhập chậm hơn mức tăng chi phí lần lượt là 1,7% và 1,3%.
Ông Gareth Kiernan, nhà dự báo trưởng của Infometrics, cho biết các hộ gia đình có thu nhập cao hơn bị ảnh hưởng nặng nề hơn bởi lãi suất, yếu tố này được ghi nhận trong dữ liệu nhưng không nằm trong chỉ số lạm phát CPI.
“Trong năm 2022 và 2023, mọi thứ đều tăng giá, rất khó để tránh khỏi.”
Ông nói thêm rằng thị trường lao động vẫn đang suy yếu cùng lúc với một đợt lạm phát khác được cảm nhận “ở những lĩnh vực chi phí không thể tránh khỏi đối với người dân”.
“Trong năm nay, chúng ta có thể sẽ lại thụt lùi một chút về mặt trung bình.”
Ông David Verry, cố vấn tài chính tại North Shore Budgeting Services, cho biết những người có thu nhập thấp vẫn đang chịu đựng nhiều nhất.
Một số người có thu nhập giảm và không có gì lạ khi tiền thuê nhà chiếm 50-70% thu nhập sau thuế. Ông nói rằng những người có thu nhập thấp thường có các khoản nợ phải trả lãi, điều này thường đẩy họ vào tình thế khó khăn.
Một cố vấn tài chính khác, bà Shula Newland, cho biết việc tăng hóa đơn tiền điện đã gây ảnh hưởng nặng nề.
“Mọi người đã nhận được hóa đơn tiền điện hơn 400 đô la – những hóa đơn khổng lồ.”
Bà cho biết, các hộ gia đình có thu nhập thấp có nhiều khả năng phải cắt giảm chi tiêu cho thực phẩm và các nhu yếu phẩm khác, trong khi các hộ gia đình có thu nhập cao hơn thì cắt giảm chi tiêu cho giải trí.
Tổ chức Consumer NZ cho biết 67% người dân liệt kê chi phí sinh hoạt là một trong ba mối lo ngại hàng đầu trong khảo sát tâm lý gần đây nhất của họ, đây là một kỷ lục – tăng từ 65% vào tháng 4 và 58% một năm trước. Hóa đơn thực phẩm và tiền điện là những mối quan tâm chính.
Trong một số trường hợp, những thay đổi kinh tế khác cũng tạo ra sự khác biệt.
Khi chồng của Jess mất việc trong khu vực công, sự chú ý của họ buộc phải chuyển sang ngân sách gia đình.
“Chúng tôi đã bị giảm thu nhập gia đình một cách đáng kể,” chị nói.
Cặp vợ chồng hai con ở Wellington, mà RNZ đồng ý không nêu tên, có một khoản tiết kiệm có thể giúp đỡ phần nào, nhưng trong khi phải mất rất nhiều thời gian để tích lũy số tiền đó, Jess cho biết nó lại biến mất với tốc độ đáng sợ.
“Thử thách cơ bản là cố gắng cắt giảm càng nhiều càng tốt để khoản tiền đó cạn kiệt chậm nhất có thể,” chị nói. “Chúng tôi may mắn có tiền tiết kiệm, nhưng điều không chắc chắn thực sự là chúng tôi sẽ ở trong tình huống này bao lâu.”
Ngay khi biết chồng sẽ mất việc, họ đã cắt giảm chi tiêu tùy ý. Họ cố gắng chỉ sử dụng xe điện và sạc qua đêm, cắt giảm đồ ăn mang về, đồng thời cẩn thận hơn với chi tiêu thực phẩm và “phải nói không” với những yêu cầu tiền bạc của con cái tuổi teen.
“Chúng tôi khá may mắn vì có những thứ có thể cắt giảm, như đồ ăn mang về và chúng tôi từng có người giúp việc.”
Giờ đây, khi những hóa đơn như phí thể thao cho con cái đến, họ cảm thấy khá khác biệt. Chị cũng cố gắng trì hoãn chi tiêu, vì chị hy vọng việc giảm thu nhập chỉ là tạm thời.
“Giày đi làm của tôi đang rách nát và tôi nghĩ, nếu tôi dán lại, tôi có thể dùng thêm một tháng nữa và có lẽ như vậy là đủ. Tôi đoán điều này khá khác biệt so với những người có thu nhập thấp, họ phải chấp nhận rằng đây là thực tế.”
Nếu buộc phải sống dựa vào một nguồn thu nhập trong thời gian dài hơn, chị cho biết họ có thể phải xem xét lại khả năng chi trả khoản vay mua nhà. Khi chồng chị tìm được việc làm, thu nhập có thể sẽ thấp hơn.
Họ cũng đang cố gắng cắt giảm hóa đơn tiền điện.
“Chúng tôi không quá khắt khe, nhưng cố gắng hạn chế một chút thời gian tắm của bọn trẻ và suy nghĩ xem cần sưởi ấm phòng nào, đại loại thế.”
Jess cho biết, nhìn chung, rất nhiều người dường như vẫn đang chật vật.
“Tôi cảm thấy rất nhiều người đang ở trong hoàn cảnh của chúng tôi, kiểu như ‘chúng ta có cần mua cà phê bên ngoài không’ hoặc tôi tự làm bữa trưa ở nhà mỗi ngày,” chị nói. “Những người làm việc trong khu vực công, ít nhất, ngay cả khi bạn có việc làm, bạn cũng có cảm giác ‘tốt hơn hết là nên hành xử như thể mình có thể mất việc bất cứ lúc nào’.”
Theo rnz.co.nz