Bạn có cảm thấy việc duy trì các chi phí cơ bản ngày càng khó khăn hơn mỗi năm? Bạn không hề đơn độc.
Bà Helen Gilby, một bà mẹ hai con ở Christchurch, cho biết việc trang trải các chi phí cơ bản ngày càng trở nên khó khăn hơn mỗi năm.
“Các chi phí cơ bản, bạn chỉ có thể sắp xếp lại và cắt giảm đến một mức độ nhất định,” bà nói. “Khi tôi so sánh hóa đơn tiền điện từ tháng 5 đến tháng 7 năm nay với năm ngoái, chúng đã tăng khoảng 10%, và phí gia hạn bảo hiểm của tôi cũng cao hơn khoảng 20% trên tất cả các hợp đồng.”
Bà Gilby cho biết ngân sách mua sắm thực phẩm của bà không còn đủ để mua được nhiều như trước đây.
“Tôi liên tục phải xoay sở để đủ sống và thậm chí đã nghĩ đến việc tạm dừng đóng góp vào quỹ KiwiSaver để đối phó, nhưng điều đó đồng nghĩa với việc hy sinh an ninh tài chính tương lai để tồn tại ở hiện tại. Tôi cũng không tin tưởng nhiều rằng hệ thống lương hưu sẽ còn nguyên vẹn khi tôi đến tuổi nghỉ hưu,” bà chia sẻ. “Thật sự rất khó để liên tục theo dõi và tính toán mọi thứ khi bạn có thu nhập thấp, và điều đó trở thành một nguồn lo lắng thường trực.”
Là một phụ huynh đơn thân, bà cho biết ngay cả khi được tăng lương, số tiền thực nhận của bà cũng sẽ không tăng đáng kể do các quy định về giảm trừ áp dụng cho các khoản hỗ trợ của chính phủ.
Bà tính toán rằng, mặc dù bà không đạt mức thu nhập đó, nhưng một người trong hoàn cảnh của bà nếu được tăng lương từ 100.000 đô la lên 130.000 đô la mỗi năm thì sau thuế, họ cũng chỉ nhận thêm khoảng 200 đô la mỗi tuần.
Dữ liệu từ Infometrics cho thấy thu nhập đã – hoặc chưa – theo kịp với chi phí sinh hoạt tăng cao trong những năm gần đây.
Trong những năm ngay sau đại dịch Covid-19, các hộ gia đình có thu nhập thấp chịu áp lực lớn nhất, nhưng gần đây, gánh nặng này đã chuyển sang cả những người có thu nhập cao hơn.
Kể từ năm 2020, không một ai tránh khỏi tình trạng chi phí tăng nhanh hơn mức tăng thu nhập trong một năm.
Năm 2022, thu nhập trung bình của nhóm 20% người có thu nhập thấp nhất tăng 9% so với mức tăng chi phí sinh hoạt. Trong khi đó, nhóm có thu nhập cao nhất tăng 4,9%.
Năm 2023, khi tác động mạnh nhất của lạm phát được cảm nhận rõ rệt, các hộ gia đình có thu nhập thấp nhất chứng kiến chi phí tăng 3,5% so với thu nhập. Nhóm có thu nhập cao nhất chỉ có mức tăng chi phí so với thu nhập là 1,8%.
Năm ngoái, nhóm 20% người có thu nhập thấp nhất có mức tăng thu nhập cao hơn chi phí 0,7%, và nhóm cận dưới tăng 1,3%. Hai nhóm 20% có thu nhập cao nhất chứng kiến mức tăng thu nhập thấp hơn mức tăng chi phí lần lượt là 1,7% và 1,3%.
Chuyên gia dự báo trưởng của Infometrics, Gareth Kiernan, cho biết các hộ gia đình có thu nhập cao hơn bị ảnh hưởng nặng nề hơn bởi lãi suất, yếu tố này được ghi nhận trong dữ liệu nhưng không nằm trong chỉ số lạm phát CPI.
“Trong năm 2022 và 2023, mọi thứ đều tăng giá, rất khó để tránh khỏi,” ông nói.
Ông cho biết thị trường lao động vẫn đang suy yếu cùng lúc với một đợt lạm phát khác được cảm nhận “trong các lĩnh vực chi phí không thể tránh khỏi đối với người dân”.
“Trong năm nay, chúng ta có thể sẽ lại thụt lùi một chút về mặt trung bình,” ông nhận định.
Ông David Verry, cố vấn tài chính tại North Shore Budgeting Services, cho biết những người có thu nhập thấp vẫn đang chịu đựng nhiều nhất.
Một số người có thu nhập giảm sút và không hiếm khi thấy tiền thuê nhà chiếm tới 50-70% thu nhập sau thuế. Ông cho biết những người có thu nhập thấp thường có các khoản nợ phải trả lãi, điều này thường đẩy họ vào tình thế khó khăn cùng cực.
Một cố vấn tài chính khác, bà Shula Newland, cho biết việc tăng hóa đơn tiền điện đã gây ảnh hưởng nặng nề.
“Nhiều người đã nhận được hóa đơn tiền điện hơn 400 đô la – những hóa đơn khổng lồ,” bà nói.
Các hộ gia đình có thu nhập thấp có nhiều khả năng phải cắt giảm chi tiêu cho thực phẩm và các nhu yếu phẩm khác, trong khi các hộ gia đình có thu nhập cao hơn thì cắt giảm chi tiêu cho giải trí, bà cho biết.
Tổ chức Consumer NZ cho biết 67% người dân liệt kê chi phí sinh hoạt là một trong ba mối lo ngại hàng đầu trong khảo sát tâm lý gần đây nhất của họ, đây là một kỷ lục – tăng từ 65% vào tháng 4 và 58% một năm trước. Hóa đơn thực phẩm và tiền điện là những mối quan tâm chính.
Trong một số trường hợp, những thay đổi kinh tế khác cũng đang tạo ra sự khác biệt.
Khi chồng của Jess mất việc trong khu vực công, sự chú ý của họ buộc phải tập trung vào ngân sách gia đình.
“Chúng tôi đã phải đối mặt với một sự sụt giảm lớn, rất lớn về thu nhập hộ gia đình,” cô nói.
Cặp vợ chồng hai con ở Wellington, những người mà RNZ đồng ý không nêu tên, có một khoản tiết kiệm có thể giúp ích phần nào. Tuy nhiên, Jess cho biết, dù mất rất nhiều thời gian để tích lũy số tiền đó, nó lại biến mất với tốc độ đáng sợ.
“Thử thách cơ bản là cố gắng cắt giảm mọi thứ có thể để khoản tiền đó biến mất chậm nhất có thể,” cô nói. “Chúng tôi may mắn có được khoản tiết kiệm, nhưng điều thực sự không chắc chắn là chúng tôi sẽ ở trong tình huống này bao lâu.”
Ngay khi biết chồng mất việc, họ đã cắt giảm chi tiêu tùy ý. Họ cố gắng chỉ sử dụng xe điện và sạc qua đêm, cắt giảm đồ ăn mang về, đồng thời cẩn thận hơn với chi tiêu thực phẩm và “phải từ chối” những yêu cầu tiền bạc của các con tuổi teen.
“Chúng tôi khá may mắn vì có những thứ có thể cắt giảm, như đồ ăn mang về và trước đây chúng tôi có thuê người dọn dẹp,” cô kể.
Giờ đây, khi những khoản chi như hóa đơn học phí thể thao của con cái đến, họ cảm thấy khá khác biệt. Cô cũng cố gắng trì hoãn chi tiêu, vì hy vọng việc giảm thu nhập chỉ là tạm thời.
“Giày đi làm của tôi đang rách nát và tôi nghĩ, nếu tôi dán chúng lại, tôi có thể dùng thêm một tháng nữa và có lẽ như vậy là đủ. Tôi đoán điều này khá khác biệt so với những người có thu nhập thấp, những người chấp nhận rằng đây là cách mọi thứ sẽ diễn ra,” cô chia sẻ.
Nếu buộc phải sống dựa vào một nguồn thu nhập trong thời gian dài hơn, cô cho biết họ có thể phải xem xét lại khả năng chi trả khoản vay thế chấp. Khi chồng cô tìm được việc mới, thu nhập có thể sẽ thấp hơn.
Họ cũng đang cố gắng cắt giảm hóa đơn tiền điện.
“Chúng tôi không quá khắt khe, nhưng cố gắng hạn chế một chút thời gian tắm của bọn trẻ và suy nghĩ xem cần sưởi ấm những phòng nào, đại loại vậy,” cô nói.
Jess cho biết, nhìn chung, rất nhiều người dường như vẫn đang chật vật.
“Tôi cảm thấy rất nhiều người đang ở trong tình cảnh của chúng tôi, kiểu như ‘chúng ta có cần mua cà phê bên ngoài không’ hay ‘tôi tự làm bữa trưa ở nhà mỗi ngày’,” cô nói. “Những người làm trong khu vực công, ít nhất, ngay cả khi bạn có việc làm, bạn cũng sẽ có cảm giác ‘tốt hơn hết là mình nên cư xử như thể mình có thể mất việc bất cứ lúc nào’.”
Theo rnz.co.nz