Đầu bếp nổi tiếng Jamie Oliver đã gây ra một cuộc tranh luận lớn khi gọi thông điệp quen thuộc về “năm khẩu phần rau quả mỗi ngày” là “một lời nói dối”, theo nhà nghiên cứu Catherine Norton từ Anh. Chia sẻ với tờ The Times, ông lập luận rằng lợi ích sức khỏe thực sự từ trái cây và rau củ chỉ bắt đầu rõ rệt khi chúng ta ăn bảy, tám hoặc thậm chí 11 khẩu phần mỗi ngày. Ông không sai khi cho rằng ăn nhiều hơn sẽ tốt hơn. Nghiên cứu cho thấy chúng ta càng ăn nhiều rau quả mỗi ngày, sức khỏe của chúng ta càng nhận được nhiều lợi ích. Tuy nhiên, câu chuyện về việc năm khẩu phần trở thành khuyến nghị tiêu chuẩn lại là sự giao thoa giữa khoa học và tính thực tiễn.
Khi chiến dịch “năm khẩu phần mỗi ngày” được khởi động ở Anh và Ireland hơn 20 năm trước, nó chưa bao giờ được coi là mục tiêu “hoàn hảo”. Thay vào đó, đây là một sự thỏa hiệp – một con số cân bằng giữa bằng chứng dinh dưỡng và những gì các chuyên gia y tế công cộng cho rằng mọi người có thể thực hiện được một cách thực tế. Năm khẩu phần được các nhà nghiên cứu và chuyên gia tiếp thị đánh giá là một khẩu hiệu đơn giản, dễ nhớ và khả thi, không khiến mọi người nản lòng.
Ngày nay, “năm khẩu phần mỗi ngày” là một trong những thông điệp y tế công cộng dễ nhận biết nhất – ngay cả khi hầu hết người trưởng thành ở Anh vẫn chưa đạt được mục tiêu này.
Tuy nhiên, có lẽ đã đến lúc thông điệp này cần thay đổi, bởi ngày càng nhiều nghiên cứu cho thấy việc tiêu thụ nhiều trái cây và rau củ hơn có liên quan đến việc giảm nguy cơ mắc các bệnh mãn tính.
Một phân tích tổng hợp trên hơn 2 triệu người cho thấy, trong khi năm khẩu phần giúp giảm nguy cơ mắc các bệnh mãn tính như tim mạch và ung thư, thì lợi ích lớn nhất lại được ghi nhận khi tiêu thụ khoảng mười khẩu phần trái cây và rau củ mỗi ngày. Một nghiên cứu khác ở Anh cũng phát hiện ra rằng những người ăn bảy khẩu phần rau quả trở lên mỗi ngày có nguy cơ tử vong thấp hơn 42% so với những người ăn ít hơn một khẩu phần.
Sự xuất sắc hiếm khi đến từ việc chỉ làm những điều tối thiểu – và bằng chứng cho thấy chúng ta nên đặt mục tiêu cao hơn.
Nhật Bản từ lâu đã khuyến nghị mười (và hơn thế nữa) khẩu phần trái cây và rau củ mỗi ngày. Các quốc gia Địa Trung Hải cũng có truyền thống ăn chế độ giàu sản phẩm tươi sống, đậu và các loại cây họ đậu. Nghiên cứu cho thấy các cộng đồng tuân theo những kiểu ăn uống này thường có tỷ lệ mắc bệnh tim thấp hơn và tuổi thọ cao hơn. Những mối liên hệ tương tự giữa việc tiêu thụ nhiều trái cây và rau củ hơn với nguy cơ tử vong do mọi nguyên nhân thấp hơn cũng được báo cáo ở Nhật Bản.
Nghiên cứu đã rõ ràng: việc tăng cường tiêu thụ trái cây và rau củ mỗi ngày mang lại những lợi ích sức khỏe rõ rệt. Vì vậy, mặc dù năm khẩu phần là một điểm khởi đầu tốt, nhưng việc đặt mục tiêu bổ sung nhiều rau quả hơn vào chế độ ăn uống hàng ngày sẽ mang lại những lợi ích sức khỏe thậm chí còn lớn hơn.
Một khẩu phần được tính như thế nào?
Ngoài ra, có nhiều cách dễ dàng để bổ sung thêm rau quả mỗi ngày.
Ngoài ra, có nhiều cách dễ dàng để bổ sung thêm rau quả mỗi ngày.
Tuy nhiên, một số nhầm lẫn nằm ở chỗ “một khẩu phần” thực sự có nghĩa là gì. Tổ chức Y tế Thế giới định nghĩa một khẩu phần là khoảng 80g – tương đương một nắm tay. Đó có thể là một quả táo, hai ngọn bông cải xanh, ba thìa đầy đậu Hà Lan hoặc nửa hộp đậu. Khi bạn chia nhỏ như vậy, việc ăn từ tám đến 11 khẩu phần trong ba bữa ăn chính và các bữa ăn nhẹ sẽ không còn quá đáng sợ.
Có nhiều cách dễ dàng để bổ sung thêm rau quả mỗi ngày. Vào bữa sáng, hãy thử thêm các loại quả mọng vào ngũ cốc, một quả chuối vào cháo yến mạch hoặc rau bina vào món trứng ốp la của bạn. Đối với bữa trưa, hãy thêm salad vào bánh mì kẹp, đậu vào súp hoặc thêm rau vào món cuốn. Tăng gấp đôi khẩu phần vào bữa tối bằng cách ăn hai hoặc ba món rau phụ, hoặc làm phong phú thêm nước sốt và cà ri bằng đậu lăng, ớt chuông hoặc nấm. Ăn nhẹ thông minh bằng cách chọn trái cây, que rau củ với sốt hummus hoặc đậu gà rang thay vì khoai tây chiên.
Bạn cũng nên đặt mục tiêu ăn một “cầu vồng” các loại trái cây và rau củ khác nhau trong tuần, vì sự đa dạng có liên quan đến những lợi ích sức khỏe lớn hơn nữa.
Có một lầm tưởng phổ biến rằng chỉ trái cây và rau củ tươi mới được tính. Trên thực tế, các loại đông lạnh, đóng hộp (trong nước hoặc nước ép tự nhiên) và sấy khô đều có giá trị. Chúng có thể rẻ hơn, bảo quản lâu hơn và thường giữ lại lượng chất dinh dưỡng tương đương với sản phẩm tươi.
Nước ép và sinh tố cũng được tính – nhưng chỉ tối đa một khẩu phần mỗi ngày do hàm lượng đường của chúng.
Thông điệp “năm khẩu phần mỗi ngày” là một điểm khởi đầu, nhưng không phải là đích đến cuối cùng. Có còn hơn không – và nếu hiện tại bạn chỉ ăn một hoặc hai khẩu phần, việc đạt được ba hoặc bốn khẩu phần đã là một sự tiến bộ.
Tuy nhiên, khoa học đã chứng minh rõ ràng: ăn nhiều hơn thực sự tốt hơn. Jamie Oliver có thể hơi tham vọng khi đề xuất 11 khẩu phần, nhưng ông ấy đã đúng khi cho rằng việc đặt mục tiêu cao hơn có thể mang lại những lợi ích sức khỏe lớn.
Catherine Norton là phó giáo sư về dinh dưỡng thể thao và vận động tại Đại học Limerick ở Vương quốc Anh.
Theo 1news.co.nz