Bạn có cảm thấy việc trang trải những nhu cầu cơ bản ngày càng khó khăn hơn mỗi năm không? Bạn không hề đơn độc.
Ngày Ngân sách 2025
Bà Helen Gilby, một bà mẹ hai con ở Christchurch, cho biết việc trang trải các chi phí cơ bản ngày càng trở nên khó khăn hơn mỗi năm.
“Các chi phí cơ bản, bạn chỉ có thể sắp xếp lại và cắt giảm đến một mức độ nào đó,” bà nói. “Khi tôi so sánh hóa đơn tiền điện từ tháng 5 đến tháng 7 năm nay với năm ngoái, chúng đã tăng khoảng 10%, và phí gia hạn bảo hiểm của tôi cũng cao hơn khoảng 20% trên tất cả các hợp đồng.”
Bà Gilby cho biết ngân sách mua sắm thực phẩm của bà giờ đây không còn mua được nhiều như trước nữa.
“Tôi liên tục phải xoay sở để đủ sống và thậm chí đã nghĩ đến việc tạm dừng đóng góp vào quỹ KiwiSaver để đối phó, nhưng điều đó đồng nghĩa với việc hy sinh an ninh tài chính tương lai để tồn tại trong hiện tại. Tôi cũng không tin rằng hệ thống lương hưu sẽ còn nguyên vẹn khi tôi đến tuổi nghỉ hưu.”
“Thật sự rất khó để liên tục theo dõi và tính toán mọi thứ khi bạn có thu nhập thấp, và điều đó trở thành một nguồn lo lắng thường trực.”
Là một phụ huynh đơn thân, bà cho biết ngay cả việc tăng lương cũng không thể hiện đầy đủ trong thu nhập thực nhận của bà, do các mức giảm trừ áp dụng cho các khoản hỗ trợ của chính phủ.
Bà tính toán rằng một người trong hoàn cảnh của bà, nếu được tăng lương từ 100.000 đô la lên 130.000 đô la mỗi năm, cũng chỉ nhận thêm khoảng 200 đô la mỗi tuần sau thuế.
Dữ liệu từ Infometrics cho thấy thu nhập đã theo kịp – hoặc không theo kịp – chi phí sinh hoạt tăng cao trong những năm gần đây như thế nào.
Trong những năm ngay sau đại dịch Covid-19, các hộ gia đình có thu nhập thấp chịu áp lực lớn nhất, nhưng gần đây, áp lực này đã chuyển sang các hộ gia đình có thu nhập cao hơn.
Kể từ năm 2020, không ai tránh khỏi một năm mà mức tăng chi phí của họ lại cao hơn mức tăng thu nhập.
Năm 2022, thu nhập trung bình của nhóm 20% người có thu nhập thấp nhất đã tăng 9% so với mức tăng chi phí sinh hoạt. Trong khi đó, nhóm có thu nhập cao nhất tăng 4,9%.
Năm 2023, khi tác động mạnh nhất của lạm phát được cảm nhận rõ rệt, các hộ gia đình có thu nhập thấp nhất chứng kiến chi phí của họ tăng 3,5% so với thu nhập. Nhóm có thu nhập cao nhất chỉ có mức tăng chi phí so với thu nhập là 1,8%.
Năm ngoái, nhóm 20% thu nhập thấp nhất có mức tăng thu nhập cao hơn chi phí 0,7%, và nhóm cận thấp nhất tăng 1,3%. Hai nhóm thu nhập cao nhất có mức tăng thu nhập thấp hơn mức tăng chi phí lần lượt là 1,7% và 1,3%.
Chuyên gia dự báo trưởng của Infometrics, ông Gareth Kiernan, cho biết các hộ gia đình có thu nhập cao hơn bị ảnh hưởng nặng nề hơn bởi lãi suất, yếu tố này được ghi nhận trong dữ liệu nhưng không nằm trong chỉ số lạm phát CPI.
“Trong năm 2022 và 2023, mọi thứ đều tăng giá, rất khó tránh khỏi.”
Ông cho biết thị trường lao động vẫn đang suy yếu cùng lúc với một đợt lạm phát khác được cảm nhận “ở những lĩnh vực chi phí không thể tránh khỏi đối với người dân.”
“Trong năm nay, chúng ta có thể sẽ lại thụt lùi một chút về mặt trung bình.”
Ông David Verry, cố vấn tài chính tại North Shore Budgeting Services, cho biết những người có thu nhập thấp vẫn đang cảm thấy khó khăn nhất.
Một số người có thu nhập giảm sút và không có gì lạ khi tiền thuê nhà chiếm tới 50-70% thu nhập sau thuế. Ông nói rằng những người có thu nhập thấp thường có các khoản nợ phải trả lãi, điều này thường đẩy họ vào tình thế khó khăn.
Một cố vấn tài chính khác, bà Shula Newland, cho biết việc tăng hóa đơn tiền điện đã gây ảnh hưởng nặng nề.
“Mọi người đã nhận được những hóa đơn tiền điện hơn 400 đô la – những hóa đơn khổng lồ.”
Bà cho biết các hộ gia đình có thu nhập thấp có nhiều khả năng phải cắt giảm chi tiêu cho thực phẩm và các nhu yếu phẩm khác, trong khi các hộ gia đình có thu nhập cao hơn thì cắt giảm chi tiêu cho giải trí.
Consumer NZ cho biết 67% người dân liệt kê chi phí sinh hoạt là một trong ba mối lo ngại hàng đầu trong khảo sát tâm lý gần đây nhất của họ, đây là một con số kỷ lục – tăng từ 65% vào tháng 4 và 58% một năm trước. Hóa đơn thực phẩm và tiền điện là những mối quan tâm chính.
Trong một số trường hợp, những thay đổi kinh tế khác cũng đang tạo ra sự khác biệt.
Khi chồng của Jess mất việc trong ngành dịch vụ công, sự chú ý của họ buộc phải tập trung vào ngân sách gia đình.
“Chúng tôi đã phải đối mặt với một sự sụt giảm khổng lồ trong thu nhập gia đình,” cô nói.
Cặp vợ chồng hai con ở Wellington, mà RNZ đồng ý không nêu tên, có một khoản tiết kiệm có thể giúp đỡ phần nào, nhưng Jess cho biết trong khi phải mất một thời gian rất dài để tích lũy số tiền đó, thì nó lại biến mất với tốc độ đáng sợ.
“Thử thách cơ bản là cố gắng cắt giảm nhiều nhất có thể để khoản tiền đó biến mất chậm nhất có thể,” cô nói. “Chúng tôi may mắn có tiền tiết kiệm, nhưng điều không chắc chắn thực sự là chúng tôi sẽ ở trong tình huống này bao lâu.”
Ngay khi biết chồng mất việc, họ đã cắt giảm chi tiêu tùy ý. Họ cố gắng chỉ sử dụng xe điện (EV) và sạc qua đêm, cắt giảm đồ ăn mang về, đồng thời cẩn thận hơn với chi tiêu thực phẩm và “phải nói không” với những yêu cầu tiền bạc của con cái tuổi teen.
“Chúng tôi khá may mắn vì có những thứ có thể cắt giảm, như đồ ăn mang về và chúng tôi từng có người dọn dẹp.”
Giờ đây, khi những khoản chi như hóa đơn phí thể thao của con cái đến, họ cảm thấy khá khác. Cô cũng cố gắng trì hoãn chi tiêu, vì cô hy vọng việc giảm thu nhập chỉ là tạm thời.
“Đôi giày đi làm của tôi đang rách nát và tôi nghĩ, nếu tôi dán lại, tôi có thể dùng thêm một tháng nữa và có lẽ đó sẽ là đủ. Tôi đoán điều này khá khác so với những người có thu nhập thấp và họ chấp nhận rằng mọi thứ sẽ luôn như vậy.”
Nếu họ buộc phải sống dựa vào một nguồn thu nhập trong thời gian dài hơn, cô cho biết họ có thể phải xem xét lại liệu có thể xoay sở với khoản thế chấp nhà hay không. Khi chồng cô tìm được việc làm mới, thu nhập có thể sẽ thấp hơn.
Họ cũng đang cố gắng cắt giảm hóa đơn tiền điện.
“Chúng tôi không quá khắt khe, nhưng cố gắng hạn chế thời gian tắm của bọn trẻ một chút và suy nghĩ xem cần sưởi ấm phòng nào, những thứ tương tự.”
Jess nói rằng, nhìn chung, rất nhiều người dường như vẫn đang chật vật.
“Tôi cảm thấy rất nhiều người đang ở trong hoàn cảnh của chúng tôi, tự hỏi ‘chúng ta có cần mua cà phê bên ngoài không’ hoặc tôi tự làm bữa trưa ở nhà mỗi ngày,” cô nói. “Những người làm trong ngành dịch vụ công, ít nhất, ngay cả khi bạn có việc làm, bạn cũng kiểu như, ‘tốt hơn hết là mình nên hành xử như thể mình có thể mất việc bất cứ lúc nào’.”
Theo rnz.co.nz