Người dân Samoa muốn xác tàu Manawanui rời khỏi ngư trường của họ.
Tàu Manawanui – bị chìm vào ngày 6 tháng 10 năm 2024 sau khi mắc cạn trong lúc khảo sát rạn san hô – hiện vẫn nằm dưới mặt nước biển.
Chính phủ New Zealand đã trả cho chính phủ Samoa 6 triệu đô la tiền bồi thường sau vụ chìm tàu HMNZS Manawanui.
Hôm nay đánh dấu một năm kể từ khi con tàu của Hải quân New Zealand đâm vào rạn san hô Tafitoala ngoài khơi bờ biển phía nam Upolu và chìm, làm hư hại 5000 mét vuông rạn san hô – tương đương một nửa diện tích sân vận động Eden Park – và làm tràn hàng trăm nghìn lít dầu diesel và dầu nhớt ra đại dương.
Trong sáu tháng, người dân làng ở huyện Safata không thể đánh bắt hải sản tại các ngư trường quen thuộc của họ, và họ cho biết cá vẫn chưa quay trở lại.
Các doanh nghiệp địa phương và một nhà khoa học biển hàng đầu cho biết thông tin liên lạc rất khan hiếm kể từ sau vụ chìm tàu.
Ulugia Su’a Jay Ah-fook Schuster là chủ sở hữu Câu lạc bộ Đại dương Maninoa ở Upolu, cách nơi tàu Manawanui chìm chỉ vài ngôi làng.
Nhận thấy những tác động tàn khốc của vụ chìm tàu Manawanui đối với ngành đánh bắt cá của hòn đảo, ông cho rằng điều quan trọng là 6 triệu đô la tiền bồi thường phải đến tay đúng người.
“Nên đưa tiền về các làng, không chỉ dừng lại ở các tù trưởng cấp cao và các cơ quan chính phủ, mà tôi nghĩ nó thực sự nên được phân phát đến tận tay người dân.”
“Ngoài những người đánh bắt ở khu vực đó, những người phải mua cá từ ngư dân cũng chịu ảnh hưởng, giá cả tăng lên vì giờ đây họ phải đi xa hơn những nơi thường đánh bắt.”
Schuster cho biết những thông tin quan trọng đã không đến được với người dân địa phương.
“Thật buồn và thất vọng, một lần nữa, tôi không hiểu tại sao cả hai chính phủ lại khó khăn đến vậy trong việc giải thích hay cho chúng tôi biết điều gì đang thực sự diễn ra.”
“Thậm chí thủ tướng của quý vị đã đến đây nhưng ông ấy không hề nỗ lực ghé thăm làng, và chúng tôi cũng chưa nhận được lời xin lỗi nào.”
Schuster cho biết ông và các doanh nghiệp khác không được tham vấn về việc liệu xác tàu Manawanui có nên tiếp tục nằm lại trên rạn san hô Tafitoala, ở độ sâu 35 mét dưới mực nước biển hay không.
“Mọi thứ đã được dọn dẹp, nhưng công việc vẫn chưa hoàn thành, và quý vị biết đấy, nguy cơ sự cố có thể xảy ra bất cứ lúc nào, chúng tôi không biết liệu họ có quay lại để hoàn tất hay một công ty địa phương sẽ làm điều đó.”
Brent Ross điều hành các tour câu cá và lướt sóng của công ty Outdoor Adventures ở Samoa, ông cho biết nhiều người muốn xác tàu được di dời.
Vẫn còn một khu vực cấm rộng 2km xung quanh con tàu bị chìm, điều này đã làm tăng chi phí hoạt động của ông.
“Chúng tôi phải đi vòng qua toàn bộ khu vực đó để di chuyển từ điểm A đến điểm B, điều này làm tăng thời gian di chuyển và chi phí nhiên liệu.”
“Thông thường, khi di chuyển giữa các điểm lướt sóng, chúng tôi sẽ câu cá một chút dọc theo rìa rạn san hô, nhưng hiện tại chúng tôi không thể làm điều đó.”
Trong nhiều tháng sau khi tàu Manawanui chìm, Ross phải trả tiền cho một nhà điều hành khác để đưa đón khách của mình, thậm chí ông còn cân nhắc việc đóng cửa.
Ông hoan nghênh khoản bồi thường từ chính phủ New Zealand nhưng hoài nghi liệu nó có đến được với những người bị ảnh hưởng nặng nề nhất hay không.
“New Zealand đã tham gia giải quyết vấn đề này và giờ chỉ còn chờ chính phủ Samoa thông qua Quốc hội và thực hiện việc bồi thường… tôi không mấy hy vọng.”
Paul Irving có 40 năm kinh nghiệm làm việc với các vụ tràn dầu hàng hải lớn trên khắp thế giới, bao gồm cả vụ Rena và X-Press Pearl.
Cho đến tháng 5 năm nay, ông làm việc với tư cách là Cán bộ Dự án Ô nhiễm Hàng hải tại Ban Thư ký Chương trình Môi trường Khu vực Thái Bình Dương (SPREP).
Ông cũng bày tỏ lo ngại về việc tàu Manawanui vẫn còn nằm trên rạn san hô.
“Một trong những quy tắc về tàu thuyền là sóng chạm đáy ở độ sâu gấp bảy lần chiều cao của sóng.”
“Vì vậy, một con sóng cao năm mét, một con sóng bão, sẽ chạm đáy ở độ sâu 35 mét… con tàu có thể bị nảy lên.”
Có tiềm năng biến con tàu thành một điểm lặn thu hút khách du lịch, nhưng Irving cho biết trước tiên nó cần được cố định để thợ lặn không bị mắc kẹt.
Cho đến nay, chưa có báo cáo môi trường nào về tác động của vụ chìm tàu Manawanui được công bố.
Irving cho biết những thông tin như vậy sẽ hữu ích để các quốc đảo Thái Bình Dương khác học hỏi.
“Thật không may, nhưng sẽ rất tốt nếu cuối cùng công trình đó được công bố rộng rãi, đó là dữ liệu khoa học thực sự quan trọng về bản chất của vụ tràn dầu.”
“Những bài học rút ra từ báo cáo môi trường đó sẽ rất quan trọng đối với các đảo Thái Bình Dương khác và những nơi có rạn san hô.”
Mặc dù các thảm họa khác mà ông từng xử lý có quy mô lớn hơn về lượng dầu diesel và dầu tràn, Irving cho biết vụ chìm tàu Manawanui lại gây thảm họa vì những lý do khác.
“Nó đã tác động hoàn toàn đến những người dân đó từ góc độ văn hóa và kinh tế xã hội, điều mà tôi nghĩ nhiều người ở New Zealand và các quốc gia khác không hiểu, đó chính là sân sau của những người dân đó.”
Trong một tuyên bố gửi RNZ, Thuyền trưởng Rodger Ward, người đứng đầu nhóm ứng phó với vụ chìm tàu HMNZS Manawanui của Lực lượng Quốc phòng New Zealand, cho biết cần có thêm công việc.
“Công việc đó bao gồm việc tiến hành đánh giá độc lập về xác tàu cùng với các nghiên cứu môi trường.”
“Thông tin này sẽ rất cần thiết để hỗ trợ các quyết định về công việc cần thiết trong tương lai.”
“Ưu tiên hàng đầu vẫn là, như từ trước đến nay, giảm thiểu mọi tác động môi trường của vụ chìm tàu, và hỗ trợ chính phủ Samoa trong công tác ứng phó.”
“Một năm trôi qua, chúng tôi ghi nhận tác động mà vụ chìm tàu đã gây ra cho người dân Samoa, đặc biệt là các cộng đồng ở bờ biển phía Nam, cũng như sự hỗ trợ mà NZDF đã nhận được từ chính phủ và người dân Samoa trong việc giải quyết hậu quả.”
Theo rnz.co.nz