Bộ trưởng Tài chính Nicola Willis cho biết chính phủ cần nỗ lực hơn nữa để đảm bảo thanh niên Māori có đủ kỹ năng tốt để tìm việc làm.
Trong một cuộc phỏng vấn chuyên sâu về kinh tế với người dẫn chương trình Mihingarangi Forbes của Mata, bà Nicola Willis nhận định người Māori đã làm việc không cân xứng trong các lĩnh vực chịu ảnh hưởng nặng nề bởi “những thăng trầm của chu kỳ kinh doanh”, như xây dựng và nông nghiệp.
Tính đến quý II năm 2025, tỷ lệ thất nghiệp của cả nước là 5,2%.
Đối với người Māori trong độ tuổi từ 15-24, con số này là 21,4% – cao gấp bốn lần tỷ lệ thất nghiệp chung.
Bà Willis cho biết, những người trẻ tuổi và những người có ít kỹ năng, trình độ chuyên môn luôn là đối tượng chịu ảnh hưởng nặng nề nhất khi kinh tế suy thoái.
“Người Māori là một dân số trẻ, và chúng tôi biết rằng chúng tôi cần làm tốt hơn nữa cho người Māori để đảm bảo họ có những kỹ năng cần thiết cho nhiều lựa chọn việc làm khi rời ghế nhà trường.”
Khi được hỏi về những kế hoạch nhằm cải thiện vận mệnh của thanh niên Māori (rangatahi Māori), bà Willis cho biết nhiều người trong số họ đang tiếp tục theo học các khóa đào tạo hoặc giáo dục nâng cao.
“Chúng tôi biết rằng họ có thể tiếp cận các khoản hỗ trợ không lãi suất để theo học giáo dục đại học, được người đóng thuế trợ cấp rất nhiều. Họ cũng có thể tham gia các khóa đào tạo nghề, nhiều chương trình việc làm khác nhau, và chính phủ tài trợ cho những chương trình này vì chúng tôi muốn đảm bảo rằng ngay cả trong thời kỳ thất nghiệp, những người trẻ vẫn gắn bó với cộng đồng, có sự tương tác xã hội và nâng cao kỹ năng cho tương lai,” bà nói. “Khi nền kinh tế của chúng ta phục hồi, tôi hoàn toàn kỳ vọng số lượng người thất nghiệp sẽ giảm xuống.”
Một báo cáo gần đây cho thấy cơ sở tài sản của kinh tế Māori đã tăng từ 69 tỷ USD vào năm 2018 lên 126 tỷ USD vào năm 2023 – mức tăng 83%.
Bà Willis nhận định những số liệu này là “minh chứng to lớn” cho các bộ tộc (iwi) đã sử dụng các khoản bồi thường Hiệp ước Waitangi một cách khôn ngoan để phát triển vốn và cho thấy sự bùng nổ trong tinh thần kinh doanh của người Māori.
“Khi nhìn vào kinh tế Māori, tôi thấy rất nhiều câu chuyện thành công, dù là trong các ngành công nghiệp sơ cấp, du lịch hay lĩnh vực trò chơi của chúng ta, và tôi hoàn toàn tin tưởng rằng điều đó sẽ tiếp tục là câu chuyện của New Zealand,” bà nói.
Bà cho biết rất khó để nói chính xác lý do tại sao tinh thần kinh doanh của người Māori lại bùng nổ đột ngột, nhưng người New Zealand “về văn hóa thường có những ý tưởng khá hay”.
“Có lẽ khi sự tự tin của mọi người tăng lên, họ sẵn lòng chấp nhận rủi ro đầu tư tiền của mình vào một doanh nghiệp, rời bỏ sự an toàn và ổn định của công việc hiện tại. Chắc chắn rằng, khi mọi người chấp nhận rủi ro để khởi nghiệp, đó là điều có thể dẫn đến những thành công lớn hơn nhiều, và tôi rất muốn thấy điều này diễn ra nhiều hơn nữa.”
Bà Willis cho biết kinh tế Māori đã được tích hợp vào nền kinh tế rộng lớn hơn.
“Khi kinh tế Māori thành công, nền kinh tế (chung) cũng thành công, đối với tôi, điều đó đơn giản như vậy,” bà nói.
“Điều mà chúng ta thấy là sự tích lũy vốn đặc biệt và vai trò ngày càng tăng của các tổ chức hậu dàn xếp đã tạo ra, theo tôi, một sự tập trung vào các khoản đầu tư dài hạn, đầu tư liên thế hệ, các phương pháp kinh doanh bền vững, và tôi nghĩ rằng điều đó thực sự lành mạnh và là một đóng góp rất tích cực cho toàn bộ nền kinh tế – những cách tư duy và hợp tác khác biệt với những người không phải Māori.”
Bộ trưởng Tài chính cũng tiết lộ bà đang hy vọng nhận được lời mời tham dự Hội nghị Thượng đỉnh Kinh tế Māori do Te Arikinui Kuini Nga wai hono i te po tổ chức vào cuối năm nay.
Te Arikinui đã sử dụng bài phát biểu công khai đầu tiên của mình tại lễ kỷ niệm Koroneihana năm nay để công bố “Ōhanga Ki Te Ao”, một hội nghị thượng đỉnh nhằm phát triển các cơ hội kinh tế cho người Māori (te Iwi Māori), và Tahua Kotahitanga – một sáng kiến vốn với nguồn vốn ban đầu từ các tổ chức bộ tộc Māori.
Bà Willis cho rằng thông điệp từ Te Arikinui là “rất tích cực” và là một sáng kiến (kaupapa) mà chính phủ muốn ủng hộ.
Khi được hỏi bà có thể đóng góp gì cho sự kiện nếu tham dự, bà Willis cho biết lắng nghe thường là “đóng góp lớn nhất” mà các nhà lãnh đạo có thể thực hiện.
“Tôi nghĩ tôi có thể lắng nghe… những gì những người tham dự đang mong muốn và vai trò mà họ nghĩ chính phủ có thể đóng để thúc đẩy những khát vọng và hoài bão của họ,” bà nói.
Theo rnz.co.nz